Փաստ ինֆո

ՀՀ կառավարությունը թաքցնում է «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ»-ի գործարքի պայմանները ու չի կարողանում հիմնավորել, թե ինչու է կայացած ընկերության բաժնետոմսերը ձեռքբերելուց հետո նոր սեփականատերը դրա մի մասը նվիրել կառավարությանը։

Հոկտեմբերի 1-ին պաշտոնապես հայտարարվեց, որ «Գեոպրոմայնինգ Արմենիային» պատկանող «Արդյունաբերական ընկերություն» բաժնետիրական ընկերությունը ոչ միայն դարձել է «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ» փակ բաժնետիրական ընկերության 60,0000946% բաժնետոմսերի սեփականատեր, այլ նաեւ ՀՀ կառավարությանն է նվիրաբերել ընկերության 25%-ը բաժնետոմսը, որը կազմում է ԶՊՄԿ ընդհանուր կապիտալի 15%-ը:

Կառավարության որոշմամբ՝ դրանց կառավարման լիազորությունը կվերապահվի ՀՀ վարչապետի աշխատակազմին:
ՀՀ փոխվարչապետ Սուրեն Պապիկյանը շտապել էր հայտարարել, թե «Սա տարածված գործելակերպ է հանքարդյունաբերության ոլորտում ամբողջ աշխարհում»։

«Փաստինֆո»-ն գրավոր հարցում էր ուղարկել կառավարություն՝ պարզելու՝ նախ որքան է կազմել գործարքի գումարը, իրավական ի՞նչ հիմքով է արվել նվիրատվությունը և խնդրել մասնավորեցնել, նշել կոնկրետ օրինակներ, թե ո՞ր երկրներում է մասնավոր ընկերությունը իր բաժնետոմսերի մի մասը նվիրել կառավարությանը։

Կառավարությունը նախ 30 օրյա ժամկետ խնդրեց ուսումնասիրությունների համար, ապա մեր հարցման մեջ մատնանշված հարցադրումների հետ առնչություն չունեցող պատասխան ուղարկեց։

««Արդյունաբերական ընկերություն» բաժնետիրական ընկերության կողմից կառավարությանը Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի բաժնետիրական կապիտալի 15 տոկոսի նվիրատվությունը կատարվել է համապատասխան պայմանագրի հիման վրա՝ իրավաչափ գործընթացի շրջանակներում: Պայմանագրի հիմնական տվյալներն արտացոլված են ՀՀ կառավարության 2011 թվականի սեպտեմբերի 30-ի թիվ 1613–Ա որոշման մեջ»,-ասվում է Կառավարության պաշտոնական գրության մեջ՝ խուսափելով տրամադրել պայմանագիրը եւ գաղտնազերծել բաժնետոմսերը կառավարությանը նվիրելու պայմանները։ Միայն վերահաստատում են, որ բաժնետոմսերի կառավարման լիազորությունը վերապահվել է Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի աշխատակազմին: Ապա` պարզաբանում, որ ԶՊՄԿ տնօրենների խորհրդում կառավարությունն ունենալու է իր ներկայացուցիչը.

««Բաժնետիրական ընկերությունների մասին» ՀՀ օրենքի 85-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ բաժնետիրական ընկերության այն բաժնետերերը, որոնք տիրապետում են Ընկերության տեղաբաշխված քվեարկող բաժնետոմսերի կամ դրանցով տրամադրվող ձայների 10 եւ ավելի տոկոսին, իրավունք ունեն առանց ընտրության ընդգրկվել խորհրդի կազմում կամ դրանում նշանակել իրենց ներկայացուցչին: Ըստ այդմ՝ ԶՊՄԿ տնօրենների խորհրդում կառավարությունն ունենալու է իր ներկայացուցիչը»։

Տվյալ ներկայացուցիչն, ըստ ամենայնի, կլինի Տիգրան Ավինյանը, որի անունը, ճիշտ է, կառավարությունը պաշտոնական գրության մեջ խուսափել է նշել, սակայն Փաշինյանի աշխատակազմի ղեկավար Արայիկ Հարությունյանը ԱԺ-ում լրագրողների հետ զրույցում հաստատել էր։

Մեր հարցին ի պատասխան Կառավարությունը դժվարացել էր հստակ օրինակներ մատնանշել, թե ուրիշ ո՞ր երկրում է մասնավոր ընկերությունը իր բաժնետոմսերի մի մասը նվիրել կառավարությանը: Փոխարենը նշել էր, թե, իբր, հանքարդյունաբերական ընկերությունները հաճախ են կառավարություններին առաջարկում համատեղ տնօրինում կամ մասնաբաժին հանքային ծրագրում, հատկապես զարգացող երկրներում: « Օyu Tolgoi հանքը Մոնղոլիայում պատկանում է միջազգային Rio Tinto ընկերությանը, 34% կառավարության սեփականությունն է: Եգիպտոսում պետական մասնակցությունն օրենսդրորեն է կարգավորված»,- նշել են կառավարությունից ու շարունակել թվարկել, թե Codelco հանքը Չիլիում, որը աշխարհի ամենախոշոր պղնձի արտադրողն է, 50%-ով պատկանում է Anglo-American խոշոր միջազգային հանքարդյունաբերական ընկերությանը, 29.5% պետական ընկերության սեփականությունն է։ Rio Tinto եւ Alcoa խոշոր միջազգային ընկերությունները համատեղ ծրագիր են սկսել Կանադայում, նոր՝ արտանետումներից զատ տեխնոլոգիայով ձուլման մեթոդի մշակման շուրջ, եւ այս համատեղ ընկերությունում Կանադական Ալբերտա նահանգի կառավարությունն ունի 3.5% մասնաբաժին:

Այսինքն՝ մենք հարցրել ենք «Ա»-ի մասին, կառավարությունը խոսում է «Գ»-ի մասին։ Հարգելիներս, խոսքը ամենեւին չի գնում պետական ու մասնավոր ընկերությունների համատեղ իրականացվող ծրագրերի մասին, կամ երբ պետությունը վաճառում է x հանքը՝ պահպանելով պետության որոշակի մասնաբաժինը։ Հայաստանում տեղի ունեցածը բոլորովին առնչություն չունի նշված օրինակների հետ. Մեզանում մասնավոր կայացած ընկերության բաժնետոմսերը վաճառվել են՝ խախտելով մյուս բաժնետերերի իրավունքները՝ զրկելով դրանք ձեռք բերելու առաջնահերթությունից, ու նոր սեփականատերը բավական մեծ գումար արժեցող բաժնետոմսերի մի մասը նվիրել է կառավարությանը։

Դա կարող է լինել մի դեպքում, եթե ընկերությունն ուներ պարտքեր պետությանը, որի դիմաց հրաժարվում է բաժնետոմսերից։ Սակայն, հայտնի է, որ «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ»-ը վերջին տարիների եղել է խոշոր հարկատուների առաջատարների մեջ։ Միակ հավանական վարկածը մնում է պետական մակարդակով կատարված ռեկետը։

Ի դեպ, տեղեկություններ կան, որ գործարքի գումարը մինչեւ վերջերս ամբողջությամբ փոխանցված չի եղել, այսինքն՝ «Գեոպրոմայնինգ Արմենիային» ընկերությունը նախքան գումարը վճարելն ու լիարժեք սեփականատեր դառնալն է հայտարարել բաժնետոմսերը կառավարությանը նվիրելու մասին, սակայն այս հարցին եւս կառավարությունը խուսափել է պատասխանել։

Աղբյուր` Փաստինֆո