Փաստ ինֆո

Իշխանությունը փորձում է օրինագծի միջոցով հավելյալ զսպող լծակներ ունենալ՝ կոնկրետ անձանց նկատմամբ։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց փաստաբան Վահան Հովհաննիսյանը։

Ավելի վաղ տեղեկացրել ենք, որ ՀՀ արդարադատության նախարարությունն առաջարկում է քրեականացնել պետական ծառայողներին, այդ թվում՝ ոստիկանության ծառայողներին վիրավորելը կամ զրպարտելը։ Առաջարկվում է ՀՀ քրեական օրենսգրքում ավելացնել 317.1 հոդվածը՝ Հանրային ծառայության մեջ գտնվող անձին վիրավորելը կամ զրպարտելը, որի համաձայն՝ հանրային ծառայության մեջ գտնվող անձին վիրավորելը կամ զրպարտելը`կապված նրա կողմից իր ծառայողական պարտականությունները կատարելու հետ` պատժվում է տուգանքով` նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով:

2-րդ կետի համաձայն ՝ եթե հանրային ծառայության մեջ գտվող անձին վիրավորելը կամ զրպարտելը կատարվել է զանգվածային լրատվության միջոցներով կամ հրապարակային այլ եղանակով՝ կապված նրա կողմից իր ծառայողական պարտականությունները կատարելու հետ, պատժվում է տուգանքով` նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից երեքհազարապատիկի չափով կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը երկու տարի ժամկետով:

Նշենք, որ թեև նախագծում նշվում է պետական ծառայողների և հանրային ծառայողների մասին, սակայն Հովհաննիսյանը գտնում է, որ միտումը հիմնականում ուղղված է ոստիկանների գործողությունների վերաբերյալ վիրավորանքներին։

Որպես նախագծի հիմնավորում ներկայացված է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 316-րդ հոդվածի դիսպոզիցիայի անորոշությունը և իրավակիրառ պրակտիկայում դրա վերաբերյալ առաջացած խնդիրները, մինչդեռ փաստաբան Վահան Հովհաննիսյանի դիտարկմամբ՝ դա հիմնավորում չէ, քանի որ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 316-րդ հոդվածի հանցակազմն առավել, քան որոշակի է և իրավակիրառ պրակտիկայում անորոշության, արարքի քրեաիրավական որակման հետ կապված որևէ խոչընդոտ չի եղել։

316-րդ հոդվածի 1-ին մասը նախատեսում է պատասխանատվություն՝ իշխանության ներկայացուցչի նկատմամբ ոչ վտանգավոր բռնություն գործադրելու կամ վտանգավոր բռնություն գործադրելու սպառնալիքի համար, այսինքն, գործ ունենք օբյեկտիվ կողմի բոլորովին այլ գործողության, արարքի հետ, ինչի մեջ չի ներառվում ոչ վիրավորանքը, ոչ զրպարտությունը և նորմի անգամ ամենաանորոշ մեկնաբանման դեպքում հնարավոր չէ ասել, որ վիրավորանքի կամ զրպարտության հետ գործ ունենք։ Փաստաբանի խոսքով՝ հիմնավորումը, թե 317.1 հոդվածը ներդրվում է ՀՀ քրեական օրենսգրքում՝ ի որոշակիացում 316-րդ հոդվածի 1-ին մասի՝ անհիմն է։ Բացի այդ՝ ցանկացած իրավահարաբերություն մեկ օրենսգրքի դաշտից մյուս օրենսգրքի դաշտ տեղափոխելու համար, այսինքն՝ դրա հասարակական վտանգավորության աստիճանը գնահատելու համար անհրաժեշտ է վերլուծություններ՝ հասարակական հարցումներ, փորձագիտական վերլուծություններ, իրավակիրառ պրակտիկայի ուսումնասիրություններ, որ նախկինում զրպարտությունը և վիրավորանքը եղել է քիչ վտանգավոր, իսկ ներկայումս նրա վտանգավորությունը բարձրացել է այն աստիճան, որ անհրաժեշտ է այդ հարաբերությունն արդեն ներառել քրեական իրավունքի դաշտ և նախատեսել պատասխանատվություն։

«Այդպիսի որևէ բան չկա ինչպես նախորդ օրինագծերում, այնպես էլ՝ այս օրինագծում։ Հետևաբար՝ սա ևս մեկ անգամ փաստում է, որ օրինագծի նպատակն իշխանության համար կոնկրետ անձանց նկատմամբ որոշակի հավելյալ զսպող լծակներ ունենալն է՝ անձանց մղելու քրեական իրավունքով պատժվող որոշակի գործողություններ չկատարելուն»,- նշեց Հովհաննիսյանը։

Հովհաննիսյանը նախագծում առանձնացրեց մեկ անորոշություն ևս, որը կապված է նախագծի՝ 317.1 հոդվածի 2-րդ մասի հետ, որով պատասխանատվություն է նախատեսում, եթե հանրային ծառայության մեջ գտվող անձին վիրավորելը կամ զրպարտելը կատարվել է զանգվածային լրատվության միջոցներով կամ հրապարակային։

«Եթե ԶԼՄ-ներում հրապարակելու մասին ամեն ինչ հասկանալի է, ապա «հրապարակային» տերմինի մեկնաբանությունը նախագծում չկա, հետևաբար՝ հասկանալի չէ, թե հրապարակային ասելով ինչ նկատի ունեն։ Օրինակ՝ ոստիկանին վիրավորել են իր ընկերոջ ներկայությամբ և չկա հանրություն, չկան այլ անձինք, դա հրապարակային վիրավորանք է, թե ոչ։ Կոնկրետ անձին՝ ոստիկանին կամ իշխանության ներկայացուցչին վիրավորելը, երբ ընդհանրապես այլ անձ չկա՝ բացի վիրավորողից և ոստիկանից, դա հրապարակային է, թե ոչ։ Այսինքն՝ որքան է հրապարակայինի հանրային չափանիշը, քանի անձից է սկսում լինել հրապարակային »,- նշեց նա՝ ընդգծելով, որ որևէ որոշակիություն չկա այդ մասին, իսկ իրավական անորոշությունը հերթական անգամ իշխանությունն օգտագործում է ի նպաստ իրեն՝ ցանկացած իր համար անհաճո արարք որակելով տվյալ օրենսգրքի հոդվածով։

Բացի դա՝ փաստաբանն անորոշություններ է տեսնում նաև «վիրավորանք»-ի հետ կապված, մասնավորապես, եթե զրպարտությունը կարող ենք որակել իրականությանը չհամապատասխանող որոշակի տեղեկություն, ապա ինչպես կարող ենք որակել, թե որն է վիրավորանք ։

«Օրինակ՝ եթե ոստիկանին ասենք, որ լավ չի կատարում իր ծառայողական պարտականությունները՝ դա վիրավորանք է, թե ոչ կամ, եթե ասենք, որ անձի նկատմամբ ոչ իրավաչափ բռնություն է գործադրում, որի իրավունքը չունի, դա վիրավորանք է, թե ոչ։ Ի վերջո՝ որն է այդ վիրավորանքը, անձն իր վարքագիծն ինչ նորմի համաձայնեցնի, որ այդ վիրավորանքը չտա։ Այսինքն՝ սեռական վիրավորանքը կարող է լինել վիրավորանք, բայց եթե դա սեռական վիրավորանք չէ, ապա որն է մնացած բոլոր դեպքերում այդ վիրավորանքի բնորոշումը»,- նշեց նա։

Դիտարկմանը, որ նախկինում դա ապաքրեականացվել էր Եվրոպական կառույցների ազդեցության ներքո, Հովհաննիսյանն արձագանքեց՝ նշելով, որ նախկինում ապաքրեականացվել է, քանի որ միջազգային փորձն է գնում դրան, որ զրպարտությունը և վիրավորանքը քաղաքացիաիրավական հարաբերություններ են և պետք է կարգավորվեն քաղաքացիական օրենսգրքով, դրանց հանրային վտանգավորությունն այն աստիճան չէ, որ դրա համար անձին քրեական մեղադրանք առաջադրվի։

«Ի հակառակ միջազգային իրավական միտումների՝ մեր իշխանությունը մեր քրեական օրենսգիրքը դարձնում է առարկայական այն աստիճան, որ այն կարող է դառնալ նաև բազմահատոր ինչ-որ գիրք։ Այն աստիճան են քրեականացնում ցանկացած արարք։ Սա հակառակ է միջազգային բոլոր իրավական միտումներին»,- նշեց փաստաբանը՝ ընդգծելով, որ քրեական պատժի սպառնալիքով զրկում են թե՛ ԶԼՄ-ներին, թե՛ կոնկրետ անձանց՝ իրենց կարծիքն արտահայտելուց։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո