Փաստ ինֆո

Եթե ԵԼՔ-ը, ԲՀԿ-ն, ՀՅԴ-ն վայր դնեն իրենց մանդատները և Ազգային ժողովում մնա միայն ՀՀԿ-ն, արդյոք դա կարո՞ղ է հիմք հանդիսանալ արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների անցկացման համար: Հայ-Ռուսական համալսարանի մամլո խոսնակ Հենրիխ Մարգարյանի բարձրացած հարցին պատասխանել է Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամ, իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Գևորգ Դանիելյանը:

Գևորգ Դանիելյանի պատասխանը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ.

«Ընդհանրապես իրավունքը կոչված է կարգավորելու ողջամիտ, քաղաքական գործընթացներում փոխըմբռնման և հանրային շահերով ղեկավարվելու գաղափարով թելադրված հարաբերություններ, ներքաղաքական կյանքը ռազմի դաշտ չէ, որ փորձ արվի ստրատեգիական եղանակներով, անգամ մեծ կորուստների գնով, հաղթել թշնամուն: Ուստի՝ գերխնդիրը պետք է լինի հստակ կանխատեսելի քաղաքական բանակցությունների ճանապարհը և ոչ թե անհարկի փակուղիների տանող հնարքները: Սա հավասարապես վերաբերում է ինչպես քաղաքական մեծամասնության, այնպես էլ՝ փոքրամասնության ուժերին: Նաև այդ նկատառումով է, որ միջազգային իրավական չափանիշներով քաղաքական մեծամասնության կողմից փոքրամասնության նախաձեռնած արտահերթ նիստերը բոյկոտելը դիտարկվում է իբրև սահմանադրական կոպիտ խախտում:

Ինչևէ, փոքրամասնություն կազմող քաղաքական ուժերը ներկայացնող պատգամավորները կարող են հրաժարվել իրենց մանդատից, սակայն դա չի կարող լինել կուսակցությունների կամ խմբակցությունների իմպերատիվ որոշմամբ թելադրված: Ինչ վերաբերում է դրանից հետո խորհրդարանի գործունեության իրավաչափությանը, ապա սկզբունքորեն այդպիսի քաղաքական ակցիան ինքնին խոչընդոտ չէ խորհրդարանի հետագա գործունեության իրավաչափության տեսանկյունից, պարզապես անխուսափելիորեն կխաթարվի բնականոն գործունեությունը:
Նախ, Սահմանադրությամբ, որպես խորհրդարանի իրավաչափ կազմի հատկանիշ է սահմանված «կայուն խորհրդարանական մեծամասնության ձևավորումը» (89-րդ հոդվածի 3-րդ մաս), ինչը քաղաքական փոքրաթիվ ուժերի լիազորությունների դադարման արդյունքում չի խախտվի:

Մյուս կողմից, Սահմանադրությունը նախատեսում է, որ ընդդիմության կամ խմբակցությունների ներկայացուցիչները պետք է պարտադիր ներգրավված լինեն խորհրդարանական մարմիններում, մասնավորապես՝ 104-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն, ԱԺ նախագահ տեղակալներից մեկը ընտրվում է ընդդիմադիր խմբակցությունների կազմում ընդգրկված պատգամավորների թվից: 106-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն, մշտական հանձնաժողովներում տեղերը բաշխվում են խմբակցություններում ընդգրկված պատգամավորների թվի համամասնությամբ և այլն: Նկատենք, որ այս դեպքում ընդդիմադիր խմբակցությունների լիազորությունների վերաբերյալ նորմ նախատեսելով, այնուամենայնիվ, Սահմանադրությունը այդ խմբակցությունների բացակայությունը չի ամրագրում, որպես ոչ իրավաչափ կազմ ունեցող խորհրդարանի հատկանիշ:

Հավելեմ, որ «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքի 15-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն, մշտական հանձնաժողովի նիստն իրավազոր է, եթե նիստին ներկա է (գրանցվել է) հանձնաժողովի անդամների ընդհանուր թվի առնվազն մեկ քառորդը, և նիստը նախագահում է հանձնաժողովի նախագահը, իսկ նրա բացակայության կամ պաշտոնը թափուր լինելու դեպքում` նրա տեղակալը կամ հանձնաժողովի կողմից որոշված անդամը: Կարծում եմ, հավելյալ բացատրության կարիք չկա, որ քաղաքական մեծամասնություն ունեցող ուժը կարող է ապահովել մեկ քառորդի ներկայությունը:

Միաժամանակ, անգամ քաղաքական մեծամասնությունը ի զորու չէ ապահովել խորհրդարանի բնականոն գործունեությունը, քանի որ բազում դեպքերում պահանջվում է խորհրդարանի կազմի որակյալ մեծամասնության (ընդհուպ՝ ընդհանուր թվի ձայների առնվազն երեք քառորդը) քվեն, ինչը, բնականաբար, քննարկվող դեպքում ապահովել հնարավոր չէ: Արդյուքնում պարզապես հնարավոր չի լինի, օրինակ, անգամ ակնհայտ հիմքերի դեպքում Հանրապետության նախագահին պաշտոնանկ անելու որոշում կայացնել (141-րդ հոդվածի 3-րդ մաս), փոփոխություններ կատարել Սահմանադրությունում (202-րդ հոդվածի 2-րդ մաս), չեն կարող փոփոխություններ կատարվել սահմանադրական օրենքներում (103-րդ հոդվածի 2-րդ մաս), չեն կարող նշանակումներ կատարվել խորհրդարանի կողմից նշանակվող թափուր պաշտոններում և այլն»,- նշել է Դանիելյանը:

Աղբյուր` Փաստինֆո