Փաստ ինֆո

Չկա ղարաբաղյան հակամարտության ռազմական լուծում, դա ցույց տվեց ռազմական գործողությունների վերջին բորբոքումը: Այս մասին «Փաստինֆո»-ի լրագրողի հետ հարցազրույցում հայտարարեց Կովկասի ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանը:

Քաղաքական վերլուծաբանն ընդգծեց, որ ԼՂ հակամարտության նման իրավիճակներն աշխարհում հիսունի կարգի են, հակամարտությունների լուծումն ունի հսկայական թվով բարդություններ: Մասնավորապես, կա Թայվանի, Քաշմիրի, Իսրայել-Պաղեստինի, Իռլանդիայի, Կիպրոսի, Աբխազիայի, Հարավային Օսեթիայի, Կոսովոյի, Արևմտյան Սահարայի խնդիրները, թվարկումը սրանով չի սպառվում: Այդ շարքում ղարաբաղյան հակամարտությունը նոր է, և զուր է ակնկալել, որ քեռին քանոնով կգա ու կլուծի խնդիրները:

«Մենք ապրելու ենք այս տարածաշրջանում, որտեղ ապրում ենք, կփորձենք հարատևել, ապահովել մեր և Լեռնային Ղարաբաղի անվտանգությունը»,- ասաց Ա.Իսկանդարյանը՝ հավելելով, որ «իրավիճակն ամենավատը չէ, լինում են շատ ավելի վատ իրավիճակներ, սկզբունքորեն ավելի վատ և մեր սահմաններից ոչ շատ հեռու»:

Ըստ քաղաքական վերլուծաբանի,  իրականում խնդրի լուծումը պետության կառուցման, նրա ամրապնդման, գյուղերի ու քաղաքների բնակեցման, կառավարման ու տնտեսական զարգացման, ճանապարհաշինության, լուրջ բանակի հետագա պահպանման և զարգացման, այսինքն՝ անվտանգության պահպանման, սահմանների համապատասխան շինարարության մեջ է: «Պետք է, իհարկե, փորձել հակամարտությունից ելք գտնել, բայց հիմա մենք խնդիր ունենք սովորել ապրել հակամարտության պայմաններում»,- ասաց նա: 

Ըստ Ալեքսանդր Իսկանդարյանի, Հայաստանի կողմից ԼՂՀ ճանաչումը ոչինչ չի տա՝ բացի  հոգեբանական հանգստությունից: «Դա կարող է տեղի ունենալ միայն բանակցային գործընթացի բոլոր փորձերի լիակատար կրախի պայմաններում: Քանի դեռ կան Մինսկի խումբն ու բանակցային գործընթացի փորձերը, դա տեղի ունենալ չի կարող»,- ասաց նա՝ ընդգծելով, որ  Ղարաբաղին Ադրբեջանը պետք է ճանաչի և  ոչ թե Հայաստանը:

«Ինչո՞վ եք բացատրում ԻՊ գրոհայինների մասնակցությունը Ադրբեջանի կողմից, ո՞ւմ է ձեռնտու, որպեսզի Եվրոպայում ահաբեկիչների կողմից ստեղծված իրավիճակին զուգահեռ թեժ լինի նաև իրավիճակը հարավկովկասյան տարածաշրջանում» հարցին ի պատասխան Ա.Իսկանդարյանը պատասխանեց. «Ես դա բացատրում եմ ինֆորմացիոն պատերազմով»:

Իսկ ՌԴ-ում Ադրբեջանի դեսպանի հայտարարությունը՝  ղարաբաղյան հակամարտությունը սեփական ուժերով, այն է՝ ռազմական ճանապարհով լուծելու մասին քաղաքագետը  բացատրեց  հրամանի անսպասելի լինելով: Նա նշեց, որ ռազմական գործողությունների վերջին բորբոքման սկզբում լույս ապրիլի 2-ի գիշերվա առաջին կեսին մոտավորապես մինչև ցերեկվա ժամը մեկը, Ադրբեջանից դուրս չէր գալիս տեղեկատվություն, ինֆորմացիոն դաշտը հայերի ձեռքերում էր: Ա.Իսկանդարյանն ընդգծեց, որ ինֆորմացիոն պատերազմը  չափազանց կարևոր բաղադրիչ է, և դրան,  իհարկե, նախապատրաստվում են, սա ցույց է տալիս, որ նրանք պատրաստ չէին: «Ամերիկայից հրամանը եկավ, զինվորականների մոտ միշտ կա պլան՝ առաջին, երկրորդ, երրորդ պլան և այլն, զինվորականները սկսեցին անել այն, ինչ արեցին, իսկ ինֆորմացիոն դաշտը դատարկ էր: Հետո սկսեցին ասել, որ հարձակվել են ոչ թե այն պատճառով, որ ծրագրել էին, այլ այն պատճառով, որ հայերը իրենց գնդակոծել են, դրանից հետո են իրենք հարձակվել»: Ա.Իսկանդարյանը նկատեց, որ թեև խոսում էին 12 զոհերի մասին, սակայն  ինքն էլ Ինտերնետում պարզ հաշվարկ կատարելով արձանագրել է, որ կա 15 դիակ: «Ես կարծում եմ, որ պրն. Ալիևի մոտ էմոցիոնալ բաղադրիչ կար, չեն հասցրել պայմանավորվել դիրքորոշման շուրջ: Պոլատ Բյուլբյուլօղլին ասում էր այն, ինչ մինչ այդ էլ մասամբ ասվում էր, հակամարտությունը ռազմական ճանապարհով  լուծելու մասին»,- ասաց նա:

Ըստ վերլուծաբանի, հիմնականում շփման գծի ուղղությամբ մարտական գործողություններ իրականացնելով Ադրբեջանը նպատակ ուներ ինչ-որ քառակուսի մետր ունենալ, որ իր բնակչությանը ցույց տա, որ իրենք էլ կարող են մարտնչել: 

Ա.Իսկանդարյանը գտնում է, որ սա իսկական պատերազմ չէ, հակառակ դեպքում գործողություններն այլ կերպ կիրականացնեին, օրինակ, Ստեփանակերտին կխփեին, հրթիռառմբային հարձակման կդիմեին: «Միջոցներն,  իհարկե,  ռազմական էին, սակայն նպատակները քաղաքական էին և ոչ թե ռազմական: Դա արվում էր այն բանի համար, որպեսզի  փորձել ինչ-որ բան անել 94 թ.-ից հետո, և ցույց տալ դա իրենց ժողովրդին»:

Խաղաղ բնակիչների նկատմամբ վայրագությունները, ըստ Ա.Իսկանդարյանի, ռազմական հանցագործություն է, այդպիսի հանցագործություններ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունում առաջին անգամ չի պատահում: Մասնավորապես, Ա.Իսկանդարյանը հիշատակեց ՀՀ ԶՈՒ սպա Գուրգեն Մարգարյանի հանդեպ ոճրագործություն կատարած  Սաֆարովի գործը, Մարաղայի, Սումգայիթի և այլ դեպքեր: 

ԱՄՆ պետքարտուղարության ներկայացուցչի կողմից ազգերի ինքնորոշման իրավունքը հիշատակելը և ամերիկյան առաջատար CNN լրատվամիջոցի եթերում ԼՂՀ արտգործնախարարի հանդես գալը, ըստ Ա.Իսկանդարյանի, ԱՄՆ-ի կողմից ազգերի ինքնորոշման իրավունքի գլոբալ մոտեցման փոփոխություն չէ, պարզապես «այժմ աշխատում է շտապօգնությունը, խնդիր կա դադարեցնել մարտական գործողությունների բորբոքումը»:

Ա.Իսկանդարյանը նկատեց, որ տարբեր, այդ թվում՝ միջազգային կազմակերպությունների, հայտարարությունների վերաբերյալ Հայաստանում հասարակության ընկալումն էմոցիոնալ է, թե ինչո՞ւ չասացին, որ Ադրբեջանն է մեղավոր: «Դիվանագետները հարմարեցված չեն  ճշմարտություն ասելուն, նրանք բացարձակապես այլ խնդիրներ ունեն,  վաղը նրանք պետք է շարունակեն գնալ Բաքու և Երևան, շարունակեն աշխատել այդ հակամարտության հետ կապված: Նրանք իրենց համար պայմաններ են ստեղծում, որպեսզի կարողանան աշխատել՝ վատն է, թե լավն է Ադրբեջանը, վատն է, թե լավն է Հայաստանը: Այստեղ անհրաժեշտ է հասկանալ, թե ինչ է տեղի ունենում, և ոչ թե ամբիոններ բարձրանալ ու ելույթներ ունենալ: Իհարկե,  բոլորն են հասկանում, թե որտեղից է գալիս էսկալացիան»,- ասաց Ա.Իսկանդարյանը: