ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Կոռուպցիայի ընկալման 2023 թ․ համաթիվը ցույց է տալիս, թե ինչպես են Արևելյան Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի երկրները ավտորիտարիզմի և թույլ դատական համակարգերի պայմաններում մենամարտում կոռուպցիայի հետ 01/30/2024 11:46 | ԼՐԱՀՈՍ
![](https://www.pastinfo.am/news_images/569/1706579_1/cpi_armenia_arm.thumb.png)
ԿԸՀ 2023-ը բացահայտում է, որ տարածաշրջանը գտնվում է ճգնաժամի մեջ
Բեռլին, հունվարի 30, 2024 թ․ – Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլի կողմից այսօր հրապարակված 2023 թվականի Կոռուպցիայի ընկալման համաթիվը ցույց է տալիս, որ Արևելյան Եվրոպան և Կենտրոնական Ասիան մենամարտում են օրենքի չգործող գերակայության , ահագնացվող ավտորիտարիզմի և լայնածավալ կոռուպցիայի հետ: Ժողովրդավարության համատարած հետընթացի և արդարադատության վտանգված համակարգերի արդյունքը կոռուպցիայի վերահսկման թուլացումն է:
Չնայած տարածաշրջանի մեծ մասի առջև ծառացած ծանր մարտահրավերներին, փոփոխությունները հնարավոր են, ինչի մասին վկայում է հինգ երկրների առաջընթացը, որոնք 2014 թվականից ի վեր զգալիորեն բարելավել են իրենց ԿԸՀ ցուցանիշները:
Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլի Արևելյան Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանային հարցերով խորհրդական Ալթինայ Միրզաբեկովան նշում է.
«Հանրային հաստատություններն, այդ թվում՝ ոստիկանությունը, դատախազությունը և դատարանները, հաճախ բախվում են իրենց իշխանությունը չարաշահելու միջոցով պետական միջոցները հափշտակողներին հետաքննելու և պատժելու մարտահրավերներին։ Պատերազմով և աղքատության աճով նշանավորվող տարածաշրջանի առաջնորդների համար կարևոր է առաջնահերթությունը տալ այն գործողություններին, որոնք կնպաստեն ընդհանուր բարօրությանը: Տարածաշրջանում արդարադատության համակարգերի էական բարեփոխումներն առանցքային են կոռուպցիայի ծաղկումը կանխելու համար»:
Պատկերը Արևելյան Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում
ԿԸՀ-ն դասակարգում է 180 երկիր և տարածքներ՝ ըստ հանրային ոլորտում կոռուպցիայի ընկալման մակարդակի՝ 0-ից (բացարձակապես կոռումպացված) մինչև 100 (բացարձակապես մաքուր) սանդղակով:
· Հայաստանը (ԿԸՀ 47 միավոր), Մոլդովան (42 միավոր), Կոսովոն (41 միավոր), Ուկրաինան (36 միավոր) և Ուզբեկստանը (33 միավոր) վերջին 10 տարիների ընթացքում զգալիորեն բարելավել են իրենց ԿԸՀ արժեքները։
· Անկում են գրանցել Բոսնիա և Հերցեգովինան (ԿԸՀ 35 միավոր), Թուրքիան (34 միավոր) և Թուրքմենստանը (18 միավոր): Թուրքիան, ինչպես նաև Սերբիան (36 միավոր), Ռուսաստանը (26 միավոր) և Տաջիկստանը (20 միավոր) գրանցել են իրենց ԿԸՀ երբևէ ամենացածր միավորները։
· Տարածաշրջանում ամենացածր ԿԸՀ միավորներն ունեն Ադրբեջանը (23 միավոր), Տաջիկստանը (20 միավոր) և Թուրքմենստանը (18 միավոր):
Յուրաքանչյուր երկրի ԿԸՀ անհատական միավորի և ժամանակի ընթացքում դրանց փոփոխությունների համար տե՛ս 2023 CPI Page:
Միտումների և երկրների խորքային վերլուծության համար տե՛ս տարածաշրջանի համար տե՛ս տարածաշրջանում կոռուպցիայի իրավիճակը լուսաբանող ԿԸՀ 2023 Արևելյան Եվրոպա և Կենտրոնական Ասիա․ Ավտոկրատիան և թույլ արդարադատության համակարգերը հնարավորություն են ստեղծում համատարած կոռուպցիայի համար էջի հղումը։
Կոռուպցիա և անարդարություն
Ժողովրդավարության համատարած հետընթացը և արդարադատության թուլացող համակարգերը խաթարում են կոռուպցիայի զսպումն Արևելյան Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում: Անկախ, թափանցիկ և բավարար ռեսուրսներ ունեցող դատական մարմինները և իրավապահ կառույցներն առանցքային նշանակություն ունեն կոռուպցիան զսպելու համար: Իր հերթին, քաղաքական իշխանության չարաշահման, կաշառակերության և կոռուպցիայի այլ ձևերի ազդեցության կանխումն էական նշանակություն ունի արդարադատության համակարգերի վրա ՝ ապահովելու համար վերջինիս արդյունավետությունն:
· Ռուսաստանում խորը արմատացած կոռուպցիան (26 միավոր) բխում է ժողովրդին և նրա ռեսուրսներին տիրանալու Պուտինի ռեժիմի երկարատև ջանքերից: Հանրային հաստատությունների նկատմամբ վարչակարգի համատարած վերահսկողությունը նպաստում է հաշվետվողականությունից զուրկ իշխանության համատարած չարաշահմանը։Այս ամենը, զուգորդված դատական իշխանության անկախության վերացման հետ, ստեղծում է մի միջավայր, որտեղ կոռուպցիան անպատժելիորեն ծաղկում է՝ անշեղորեն քայքայելով հանրային վստահությունը արդարադատության համակարգի նկատմամբ: Ուկրաինայի դեմ շարունակվող պատերազմը վառ հիշեցում է չվերահսկվող իշխանության վտանգավոր հետևանքների մասին:
· Մոլդովան (42 միավոր) շարունակում է իր վերելքը Կոռուպցիայի ընկալման համաթվում՝ ավելացնելով այս տարի իր ԿԸՀ միավորները ևս երեքով: Մոլդովան շարունակում է առաջնահերթություն տալ ժողովրդավարության ամրապնդմանը, հակակոռուպցիոն միջոցառումներին և օրենքի գերակայությանը: Իր բարեփոխումներում առանցքային նշանակություն է տրվում դատական համակարգի անկախության և արդյունավետության ամրապնդմանը, քաղաքական միջամտությունը նվազագույնի հասցնելը, և իրավական պրակտիկայում մանիպուլյացիայի կանխումը: Ուկրաինայի դեմ Ռուսաստանի պատերազմին մոտ գտնվելը և Ռուսաստանի հետ պատմական կապերը բերում են արտաքին ճնշումների՝ ժամանակ առ ժամանակ խոչընդոտելով բարեփոխումների գործընթացը և բարձրացնելով կոռուպցիոն ռիսկերը:
· Չորս տարվա ընթացքում Ղրղզստանը (26 միավոր) ժողովրդավարական երկրից, որն ուներ կենսունակ քաղաքացիական հասարակություն, վերածվեց կոնսոլիդացված ավտորիտար վարչակարգի: Նախագահ Սադիր Ժապարովի օրոք նախագահական կառավարմանն անցումը մեծացրել է նախագահի վերահսկողությունն իշխանության վրա, ինչի հետևանքով 2020 թվականից ի վեր երկրի ԿԸՀ-ն անկում է ապրել հինգ կետով: Ժապարովի ազդեցությունը դատավորների առանցքային նշանակումների վրա և հակակոռուպցիոն օրենսդրության անարդյունավետ կիրարկումը խաթարել են դատական իշխանության անկախությունը՝ խախտելով օրենքի գերակայությունը և խոչընդոտելով կոռուպցիոն գործերի քննությանը: Անհրաժեշտ են հրատապ գործողություններ՝ վերահաստատելու հավատարմությունը ժողովրդավարական սկզբունքներին , ապահովելու դատական իշխանության անկախությունը և արդյունավետ կերպով կիրառելու հակակոռուպցիոն օրենքները:
· Արևմտյան Բալկաններում արդարադատության համակարգերը հիմնականում մնում են անկարող քրեական պատասխանատվության ենթարկել այն պետական պաշտոնյաներին, ովքեր քաղաքական ճնշումների հետևանքով չարաշահում են իրենց պաշտոնեական դիրքը։ Բոսնիա և Հերցեգովինայում (35 միավոր) առաջատար էթնիկ քաղաքական կուսակցությունները վերահսկողություն են իրականացնում դատական համակարգի վրա՝ խոչընդոտելով հակակոռուպցիոն ջանքերը և թողնելով չհասցեագրած նշանակալի աղմուկ հանած դեպքերը: Այս միտումը խորանում է, քանի որ քաղաքական վերնախավերը փորձում են լռեցնել հակակոռուպցիոն ակտիվիստներին զրպարտությունը քրեականացնող առաջարկվող օրենսդրության միջոցով՝ է թիրախավորելովքաղաքացիական հասարակությանը և պատժելով պետական իշխանությունները քննադատողներին: Բոսնիայի Սերբիական Հանրապետությունում անձեռնմխելիության մասին վերջին օրենքի նախագծի հնարավոր ընդունումը սպառնում է առանց այն էլ փխրուն օրենքի գերակայությանը` սահմանափակելով դատարանների կարողությունները՝ պատասխանատվության ենթարկելու պետական պաշտոնյաներին ինչպես անցյալ, այնպես էլ ապագա հանցագործությունների համար:
Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլը կոչ է անում կառավարություններին արդարադատության համակարգերի համար ապահովել անկախություն, ռեսուրսներ և թափանցիկություն, որոնք անհրաժեշտ են բոլոր կոռուպցիոն հանցագործությունների համար արդյունավետ պատիժ նշանակելու և իշխանության նկատմամբ վերահսկողություն և հակակշիռներ ապահովելու համար: Անհրաժեշտության դեպքում պետք է նաև ներդրվեն ավելի լավ ընթացակարգեր և օրենքներ, որոնք կօգնեն արդարադատության հաստատություններին պաշտպանվել կոռուպցիոն գործողություններից և թիրախավորել դրանք։
Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլի գործադիր տնօրեն Դանիել Էրիքսոնը նշում է.
«Կոռուպցիան էլ ավելի է խորացնում սոցիալական անարդարությունը և անհամաչափորեն ավելի վատ է ազդում ամենախոցելի խավերի վրա։ Շատ երկրներում կոռուպցիայի զոհերի համար արդարությանը հասնելու խոչընդոտները պահպանվում են: Ժամանակն է կոտրել պատնեշները և ապահովել, որ մարդիկ կարողանան արդյունավետ կերպով օգտվել արդարադատությունից: Յուրաքանչյուր ոք արժանի է արդար և ներառական իրավական համակարգերի, որտեղ զոհերի ձայնը լսելի է յուրաքանչյուր փուլում։ Ցանկացած այլ բան վիրավորանք է արդարադատության նկատմամբ»:
Կոռուպցիայի ընկալման համաթվի մասին
Սկսած 1995թ. իր առաջին հրապարակումից Կոռուպցիայի ընկալման համաթիվը, դարձավ հանրային ոլորտում կոռուպցիայի վերաբերյալ համաշխարհային առաջատար ցուցիչը: 2021 թվականի համաթիվը գնահատել է աշխարհի 180 երկրները և տարածքները՝ ելնելով հանրային ոլորտում կոռուպցիայի ընկալումից և օգտագործելով տվյալներ 13 արտաքին աղբյուրներից, որոնց թվում Համաշխարհային Բանկը, Համաշխարհային տնտեսական ֆորումը, ռիսկեր գնահատող և խորհրդատվական մասնավոր ընկերությունները, հետազոտական կենտրոնները և այլն։
Գնահատականներն արտացոլում են փորձագետների և գործարարների ընկալումները։ ԿԸՀ-ի հաշվարկման գործընթացը կանոնավոր կերպով վերանայվում է (վերջին անգամ՝ 2017 թվականին Եվրոպական Հանձնաժողովի Համատեղ հետազոտական կենտրոնի կողմից)՝ համոզվելու համար, որ այն ունի հնարավորինս կուռ և համահունչ ներքին տրամաբանություն։ 2012 թվականից այս կողմ ԿԸՀ յուրաքանչյուր տարվա գնահատականները համեմատելի են յուրաքանչյուր այլ տարվա գնահատականների հետ։ Ավելի շատ տեղեկատվության համար՝ տե՛ս ԿԸՀ այբուբենը․ ինչպես է հաշվարկվում Կոռուպցիայի ընկալման համաթիվը հոդվածը։
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
![](https://www.pastinfo.am/video_images/12/35380_1/f668804d9f1d6c_668804d9f1dac.jpg)
Տեսադարան
![](https://www.pastinfo.am/cache_image/album_main_images/1/6806/mhm0156502.thumb-270x158.jpg)
Մամուլ
- 07/26/2024 08:36 Փաշինյանը քայլեր է անում, որոնք քննադատում էր ընդդիմադիր եղած ժամանակ. «Հայկական ժամանակ»-ը պատկանում է վարչապետի զոքանչին. «Ժողովուրդ»
- 07/26/2024 08:31 Հսկողությունը հանձնվել է տեսչական մարմնին. «Հրապարակ»
- 07/26/2024 08:27 Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժումը նախընտրական արշա՞վ է սկսել. «Հրապարակ»
- 07/26/2024 08:19 Երկրում կուսակցաշինական բում է. նախընտրական շրջանի շունչ է զգացվում. «Հրապարակ»
- 07/26/2024 08:11 Կյանքը՝ Կիրանցում. 7 հոգի հրաժարվե՞լ է փոխհատուցումից. «Հրապարակ»
- 07/26/2024 08:05 Բուհերում թափուր տեղեր են մնացել, իսկ նախարարությունը արհեստական Ակադեմիական քաղաքի ծրագիրն է առաջ տանում. «Ժողովուրդ»
- 07/26/2024 08:01 515.430 արձանագրություն 25 օրում. քաղաքացին «տուգանքի մատերյալ է», իսկ ՔՊ-ականները անձեռնմխելի. «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 07/23/2024 20:11 Պատահական չէ՝ երբ մեր իշխանությունները փորձում են ինչ-որ շեղում կատարել դեպի ռուսական հարթակ՝ Արևմուտքից հանկարծ հիշեցնում են կոկաինի պատմությունը. Ձյունիկ Աղաջանյան
- 06/30/2024 16:26 Սառցապատ Արարատից հրաբուխ է ժայթքելու, սա խորհրդանշելու է հայոց վերելքը․ Աշոտ դպիր Արևշատյան
- 06/19/2024 13:30 Փողոցով իշխանության գալը ՔՊ֊ի մենաշնորհն է, մյուսներին հակացուցված է
- 06/03/2024 20:11 Էն մարտավարությունը, որ կար նախկինում, երբ մեկ ոստիկանի ցուցմունքով մարդկանց կալանավորում էին, Սրբազանի շնորհիվ փոխվեց. Հարությունյան (տեսանյութ)
Մեկնաբանություն
- 07/26/2024 18:47 Հետամուտ եմ լինելու նման վարք ունեցող մանկավարժներին ժամ առաջ մեր մանկապարտեզներից մաքրելու գործին. Գարիկ Սարգսյան
- 07/26/2024 18:18 Սյունիքի ճանապարհին պատահաբար նկատեցի, որ Երասխի հատվածում մեր հենակետի վրա այլևս ծածանվում է թշնամու դրոշը. Ասլանյան
- 07/26/2024 15:17 Մինչև ո՞ւր ենք իջեցնելու կրթության և գիտության նշանձողը. գիտական կոպիտ սխալներ ունեցող այս դասագիրքը հաղթել է. Կրթության փորձագետն ահազանգում է
- 07/26/2024 13:00 Կառավարությունը վաղաժամկետ դադարեցրել է սահմանամերձ գյուղերում պետական աջակցությամբ տների կառուցման ծրագիրը. Ոսկան Սարգսյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 07/26/2024 19:56 Պարեկները վնասազերծել են «Գազել»-ի ուղևորին․ նրա մոտ ատրճանակ ու գաղտնի փականով դանակներ են եղել
- 07/26/2024 18:26 Վերին Խոտանան գյուղի եկեղեցու մոտ բեռնատարը խցանել է ճանապարհը
- 07/26/2024 17:48 Թիավարելով՝ մոտ 200 մետր հեռացել են ափից ու չեն կարողացել վերադառնալ
- 07/26/2024 16:25 Ավտոմեքենան արգելափակվել է Ապարանի ջրամբարի ջրի մեջ
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 07/25/2024 23:47 Երգեք լոգարանում. հայտնի են ամենօրյա պարզ սովորությունները, որոնք օգնում են խուսափել դեմենցիայից
- 07/25/2024 22:13 70-ամյա տղամարդը 5 օր գոյատևել է վայրի բնության մեջ՝ առանց սննդի և ջրի
- 07/25/2024 17:11 Տղամարդը մարգարեական երազի շնորհիվ միլիոն դոլար է շահել
- 07/25/2024 16:18 Ամենասեքսուալ օլիմպիադան. Ֆրանսիայի իշխանությունները մրցումների մասնակիցներին 300 հազար պահպանակ են տրամադրել
Հետաքրքիր է իմանալ
- 07/26/2024 16:23 Պարզվում է՝ Ֆրանսիայի տարածքի չափեր ունեցող անտարկտիկական սառցադաշտը անընդհատ ճոճվում է
- 07/24/2024 14:01 Լուսնի հողաշերտում ջրի հետքեր են հայտնաբերվել
- 07/20/2024 19:45 Թմրանյութերը, ալկոհոլը և ծխախոտը կարող են տկարամտության պատճառ դառնալ
- 07/19/2024 16:22 Որքան մեծ է արեգակնային ակտիվության հետևանքով կատակլիզմների հավանականությունը Երկրի վրա