Փաստ ինֆո

Սրբազան շարժումը հնարավոր և անհնարին բոլոր միջոցներով վարկաբեկելու գործում քաղաքական իշխանությունը թիրախավորել է այնպիսի երևույթներ, որոնց առավել ցցուն դրսևորումները կյանքի են կոչվել հենց իրենց հեղինակությամբ։ Քանի որ խոսվում է ոչ միայն իբր անթույլատրելի, այլև ընդհուպ քրեական պատասխանատվություն առաջացնող արարքների մասին, պարզաբանումների համար դիմել ենք իրավագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր, Գերագույն հոգևոր խորհրդի անդամ պարոն Գևորգ Դանիելյանից։

- Պարոն Դանիելյան, նախ՝ պատգամավորներից ոմանք հայտարարեցին, որ ըստ ռուս փորձագետ Իգոր Կորոտչենկոյի՝ շարժման պատասխանատուները Ռուսաստանից ստացել են միլիոնավոր գումարներ և մսխել կամ յուրացրել։

Զավեշտն այն է, որ իրենք հարմար ենք գտել հղում անել հանրությանը հայտնի ադրբեջանամետ մի գործչի վրա, որը պնդումներ անելիս, երբեք իրեն նեղություն չի տալիս փաստեր մատնանշել և հնչեցնում է այն, ինչ անվերապահորեն ձեռնտու է ադրբեջանական քարոզչությանը։ Մյուս կողմից, եթե նույն այդ գործչի պնդումները որոշել են իբրև հավաստի ընդունել, ապա չպետք է մոռանալ, որ վերջինս տևական ժամանակով անհամեմատ սոսկալի մեղադրանքներ է հնչեցրել  անմիջապես իշխանության հասցեին։ Եվ եթե որևէ մեկի մտքով չի անցել այդ մեղադրանքները լուրջ ընդունել, ապա առնվազն լուրջ չէ նաև հենց հիմա դրանք հավաստի ընկալելը։ Ընդհանրապես որևէ մեկին իբր հավաստի աղբյուր դիտարկելուց առաջ արժե խորհել, թե այդ սուբյեկտին անհարկի մեծարելու պարագայում ինքներդ չեք դո՞ւրս գա հենց ձեր վրա։

֊ Հետաքրքիր վերապահում են անում ՔՊ֊ական պատգամավորները՝ «Չի կարելի փողոցով գալ իշխանության»։ Բայց ողջ պարադոքսն այն է, որ իրենք հենց փողոցով են եկել իշխանության, ի՞նչ իրավիճակ է փոխվել։

Ոչ միայն փողոցով են եկել, այլև դիմել են այնպիսի քայլերի, որոնք ոչ միայն հակաօրինական էին, այլև դրանց արդյունքում խորհրդարանում կայացած որոշումները չէին կարող իրավաչափ համարվել։ Խորհրդարանի վրա հանրային ճնշում գործադրելու եղանակներից մեկն էլ համարվեց անմիջապես խորհրդարանի տարածք ներխուժելը, ինչը հանգեցրեց հայտնի միջադեպերի պատգամավորների և ցուցարարների միջև։ Ընդ որում, խնդիրն արդեն որևէ պաշտոնյայի հրաժարականը չէր, քանզի մինչ այդ գործող վարչապետը արդեն իսկ հրաժարական էր տվել։ Խնդիրը պահանջվող անձի օգտին քվեարկելն էր։

Ընդհանրապես, սոցիալ֊քաղաքական կյանքում տեղի ունեցած ցանկացած իրադարձություն յուրատեսակ նախադեպ է, այն մշտապես կրկնվելու և դրա հեղինակին թիրախավորելու հատկություն է ձեռք բերում, ուստի քաղաքական ուժերը պետք է հնարավորինս խնամքով ու ներքին պատասխանատվությամբ վերաբերեն իրենց քայլերին։

Իսկ ներկայիս շարժումը բացարձակապես ճիշտ չէ իբրև իշխանության զավթում հրամցնելը։ Ի՞նչ է հստակ ներկայացնում Բագրատ Սրբազանը, նա ընդամենը փաստում է, որ Կառավարությունը ամբողջովին ձախողել է իր իսկ կողմից առաջ քաշած և խորհրդարանում հաստատված ծրագիրը, ինչի արդյունքում ճգնաժամային փակուղուց իշխանությունը որպես ողջամիտ ելք է դիտարկվում տարածքային զիջումները, Սահմանադրության ազգային արժեհամակարգի վերանայումը և այլն: Եվ այս ամենի համատեքստում Բագրատ Սրբազանը առաջարկում է համախմբել ուժերը, ձևավորել նոր, արհեստավարժ և ազգային հաշտություն խորհրդանշող գործադիր իշխանություն, որի կազմում, անշուշտ կարող են լինել նաև իշխող քաղաքական ուժի ներկայացուցիչներ։ Այս կտրվածքով, որտե՞ղ եք տեսնում իշխանության զավթում։

Ցավալի է, որ միջազգային որոշ արտաքին ուժեր ևս այս շարժումը փորձում են նույնացնել իշխանությունը զավթելու հետ, մինչդեռ՝ հրաշալի տեղյակ են, որ ցանկացած քաղաքակիրթ ու ժողովրդավար երկրում ոչ միայն համընդհանուր ճգնաժամի, այլև ծագած առանցքային մարտահրավերների հաղթահարման միակ խելամիտ ուղին համարվում է ոչ թե հասարակությունից ու բոլոր քաղաքական ուժերից իսպառ մեկուսանալը, այլ առնվազն կոլաիցիա կազմելը և եղած ուժերի համախմբումը։

Այս տեսանկյունից շարժումը առաջին հերթին պետք է ողջուներ հենց իշխող քաղաքական ուժը, ոչ թե անցնեին անիմաստ հակադարձումների, անօրինակ վիրավորանքների և ոստիկանական անսանձ բռնությունների։

- Խորհրդարանում բացահայտ ծաղրական տոնայնությամբ էին անդրադառնում նաև այնպիսի դրսևորումների, ինչպիսիք են ոչ միայն հավաքի մասնակիցներին սնունդ բաժանելը, այլև նյութական աջակցությունը։ Լավ ենք հիշում, որ այդ ամենը բնավ խորթ չէ ՔՊ֊ականներին, այնուամենայնիվ, հարուցվել է նյութապես շահագրգռելու փաստով քրեական հետապնդում։

Իհարկե, առնվազն քաղաքակիրթ կլիներ, եթե 2018 թվականի շարժումը ևս նախընտրեր ցուցարարներին ինչ֊ինչ նվազագույն պահանջները բավարարող նյութական աջակցություն ցուցաբերելը, մինչդեռ՝ նախապատվությունը տրվեց մեր ազգային դիմագծին ոչ հարիր դագաղներով, ծաղկեպսակներով, սև ժապավեններով, հերոս պատանու կեղծ պապիկի բեմադրության և նմանաբնույթ այլ ակցիաների։ Երբ իրենց քննադատության նյութը համեմատում եք իրենց հեղինակած քայլերի հետ, պարզ է դառնում, որ գերադասելի է լռությունը, սակայն սա այդ դեպքը չէ։

Ինչ վերաբերում է հավաքի մասնակիցներին նյութապես շահագրգռելուն, ապա դա ԵՄ անդամ որևէ երկրում չի ճանաչվել որպես քրեական հանցագործություն, ավելին՝ ԱՄՆ֊ում այն անգամ դարձել է իրավական կարգավորման առարկա։ Զավեշտն այն է, որ իրենց իսկ գնահատականով ժողովրդավարության բարձր աստիճան չունեցող Բելառուսում այդ արարքը համարվում է ընդամենը վարչական զանցանք։ Ճշտենք նաև, որ այդ արարքը նաև նախկինում չի համարվել քրեական հանցագործություն, իշխանությունը այն հանցագործություն համարելու ուղղությամբ արդեն 2021 թվականի մայիսի 7-ին լրացում կատարեց դեռևս 2003 թվականի ապրիլի 18-ին ընդունված քրեական օրենսգրքում։ Ընդ որում, թեպետ 2021 թվականին ընդունված նոր քրեական օրենսգրքում այն այլևս չէր համարվում քրեական հանցագործություն, բայց հասցրեցին մինչև ուժի մեջ մտնելը՝ 2022 թ. հունիսի 9-ին  հապճեպ կատարել լրացում և այն ներառել նոր քրեական օրենսգիրք։ Այդ «հնարամիտ» քայլի արդյունքում նշված հոդվածը դուրս մնաց միջազգային փորձագիտական կառույցների տեսադաշտից։

Իմ խորին համոզմամբ, տվյալ դեպքում, խոսքը առերևույթ հակասահմանադրական օրենսդրական նորմի մասին է։ Վերջին հաշվով՝ հարկ է ծագած խնդիրը կարգավորել, ոչ թե միանշանակ ու կացնային գործելաոճով հանցակազմ փնտրել։ Մի իրավիճակ է, երբ մարդկանց հավաքներին մասնակցելու հետ կապված նվազագույն կարիքների համար աջակցություն է ցուցաբերվում, այլ իրավիճակ է, երբ մեծ քանակությամբ բջջային հեռախոսներ են բաժանվում և այլն։

Հավելեմ, որ այս շարժումը առանձնանում է դասական կանոններով, իսկ միջադեպերի հեղինակները, դատելով համացանցում առկա տեսանյութերի, ներդրված սադրիչներն են:

- Շարժումը քաղաքական կառավարման հարթությամբ հաջողելու դեպքում, ի՞նչ ծրագրերով է հաղթահարելու ներքին և արտաքին մարտահրավերները: Մարդիկ սպասում են կոնկրետ տեսլականի:

Նախ, ներքին քաղաքականության կտրվածքով հնարավորինս արագ կլուծվեն տարիներ շարունակ կուտակված և միայն դատարկ խոստումների արժանացած բազում խնդիրներ: Օրինակ, օրենքով հնարավոր կլինի լուծել ուսանողական վարկի հարցը, այլևս նյութական ծանր վիճակը, կարիքը չի լինի կրթությունը շարունակելու արգելք, իսկ դրա համար ընդամենը հարկավոր է վերջին շրջանում աննախադեպ մեծ շահութաբերություն ունեցող բանկային գործունեության իրավական հիմքերը չնչին փոփոխությունների ենթարկել: Հնարավոր է էապես կրճատել թոշակառուների ընդհանուր թիվը և բարձրացնել նրանց թոշակները, ինչի համար անհրաժեշտ կլինի իսպառ բացառել մինչև 65 տարին լրանալը, սկսած 50 տարեկանից հանրային ծառայողների մի ստվար հատվածի արտոնյալ կենսաթոշակի ուղարկելը և այլն: Վերջին շրջանում ազգային կերպարը դեգրադացնելու հաշվին գերշահույթ ստացող խաղատների ու վիճակախաղերի փոխարեն հարկ կլինի հիմնադրել միայն մեկ-երկու պետական վիճակախաղեր, օրինակ՝ «Կարմիր խաչ», որի ողջ հասույթը կանցնի բացառապես հաշմանդամներին, այդ թվում՝ պատերազմի զոհերի երեխաներին ու ծնողներին: Հընթացս պետական բյուջե մուտք կլինեն հսկայական միջոցներ:

Արտաքին քաղաքականության հարթությամբ վերջ կտրվի ոչ միայն սպառնալիքի ազդեցության տակ տարածքային ագրեսիան, այլև կամավոր նոր զիջումները արդարացնելու խիստ անհեռանկար ու վտանգավոր քաղաքականությունը: Հնարավորինս արագ կվերականգնվեն բոլոր երկրների հետ բարիդրացիական հարաբերությունները: Օրինակ՝ ի՞նչ իմաստ ուներ  միանալ, այսպես կոչված՝ «Կրոնական ազատության դաշինքին», երբ դրա հիմնադիր փաստաթղթերից պարզ երևում էր, որ այն ուղղված է Իրանի, Իրաքի, Չինաստանի և Հնդկաստանի դեմ, այսինքն՝ երկրների, որոնք ոչ միայն կարող էին լինել մեր պոտենցիալ դաշնակիցները, այլև երկրների, որոնցում մենք կրոնական ազատության որևէ խնդիր չունենք, ի տարբերություն՝ Թուրքիայի և Ադրբեջանի:

Մի խոսքով, սրանք պարզագույն խնդիրներ են, որոնց լուծման համար բնավ «կախարդական փայտիկ» ունենալու կարիք չկա, պետք է ունենալ քաղաքական կամք և արհեստավարժ մարդկանց հետ աշխատելու խիզախություն:

Աղբյուր` Փաստինֆո