Փաստ ինֆո

Քաղաքական վերլուծաբան Արծրուն Պեպանյանը համոզված է՝ այսօր էլ մեր ժողովուրդը փնտրտուքի մեջ է, այսօր էլ մարդիկ տագնապած՝ քաոսից ելք են որոնում, բայց և շարունակում են ընթանալ մանկամտային ուղիով՝ անկարող լինելով տեսնել երկիրը քաոսի մեջ պահող իրական պատճառը: Մեր քաղաքական գործիչներն ու ժողովրդի բողոքող հատվածը սիրում է ընթանալ մանկամտային ուղիով՝ թյուրիմացաբար մտածելով, թե ամենի մեղավորը տվյալ պահի իշխանավորներն ու նրանց հեռացումով վատ երևույթները կվերանան: Այսօր, ինչպես երբեք, ակնհայտորեն ու ցցուն երևում է ժողովրդի մենթալիտետի գերխաթարված լինելը, ակնհայտորեն երևում է, որ այդ մենթալիտետն այդպես էլ չի ստեղծել պետական ինստիտուտներ: Ու չի ստեղծի՝ ում էլ բերեք իշխանության: Պահը ճակատագրական է, նկատում է քաղաքական վերլուծաբանը, հին սխալները կրկնելու, տրորված ու անդունդ տանող հին արահետներով գնալու իրավունք այլևս չունենք: Արծրուն Պեպանյանը ելքեր է առաջարկում՝ ինչպես դուրս գալ մեր երկրում ստեղծված քաոսից, ինչի շուրջ էլ կայացել է «Փաստինֆո»-ի զրույցը։

–Պարոն Պեպանյան, դուք գրում եք նոր ստեղծվող կառույցի մասին։ Ինչպիսի՞ն պետք է լինի այդ կառույցը, ի՞նչ կարգավիճակ այն պետք է ունենա։

–Ես ելնում եմ այն իրողությունից, որ մեր ժողովուրդը պատմական հանգամանքների բերումով ունի խեղաթյուրված մենթալիտետ և այդ մենթալիտետի հիման վրա ոչ միայն հնարավոր չէ ունենալ քիչ թե շատ նորմալ պետություն, այլև այդ մենթալիտետն ունեցող ժողովուրդն անգիտորեն թուլացնելու, քանդելու է իր պետությունը, հասցնելով այն կործանման: Մենթալիտետային խաթարման աստիճանն այնպիսին է, որ ամենաիդեալական իշխանությունն անգամ չի կարողանա իրականացնել ժողովրդի քայքայիչ մտածողության ամբողջական վերափոխում, քանի որ քայքայիչ մենթալիտետը նախ կդիմադրի իներցիոն կերպով, հետո իշխանության կարգավորիչ, հակաքաոսային քայլերը կհարուցեն տարբեր շերտերի դժգոհությունը, վերափոխումը կդանդաղի, գուցե նաև մարի, որից կվարկաբեկվեն իշխանությունները:

2007–ից ես մեր հանրությանը ներկայացնում եմ երկիրը քաոսից հանելու, ավերիչ մենթալիտետից աստիճանաբար ազատվելու մի տարբերակ, որի էությունը կայանում է հետևյալում.

– 1. հիմք ընդունելով այն, որ ողջ ժողովրդին միանգամից վերափոխելն անհնար է վերը նշված պատճառով.

– 2. ուրվագծվում է ապագա երկրի բովանդակությունը, ներքին օրենքները, ինքնակառավարման ու արժեքային համակարգերը՝ փոխօգնություն, սոցիալական–իրավական–բիզնես աջակցություն, արժանավորների կառավարում, ներքին արդարություն և այլ

– 3. որոնվում–հրավիրվում են մարդիկ, ում հոգեհարազատ է կամ ում համար ընդունելի է 2–րդ կետի ուրվագիծը,

-4 այդ մարդկանց ներառում են նոր ստեղծվող կառույցի մեջ, որին կարելի է կոչել Համայնք, Մեծ ընտանիք և այլն,

-5 ներգրավված մարդկանցով փորձարկվում են տեսական մտածումները, վեր են հանվում և շտկվում բացթողումները և վրիպումները,

-6 համապատասխան աշխատանքների շնորհիվ բացառվում են մենթալիտետային քայքայիչ հատկանիշների ներթափանցումը կառույց,

-7 կառույցը գործարկելուց հետո աշխատանքներ են տարվում այն ընդլայնելու ուղղությամբ՝ նոր անդամներին հատուկ վերափոխիչ դասընթացների միջով անցկացնելով ու նրանց կառույցի քաղաքացի դարձնելով,

-8 կառույցի ընդլայնմանը զուգընթաց մեծանում են կառույցի հնարավորությունները, ստեղծվում են ներքին ձեռնարկություններ ու հաստատություններ՝ այլ արժեքների հիման վրա, և կառույցի անդամը հնարավորություն է ունենում իր ժամանակը գերազանցապես անցկացնել յուրային միջավայրում,

-9 ստեղծվում են Համայնքի բջիջներ ՀՀ բոլոր բնակավայրերում և սփյուռքի օջախներում, և կառույցի անդամն ամենուր ունենում է իրեն հոգեհարազատ, քայքայիչ մենթալիտետից ձերբազատված կղզյակներ,

-10 մի որոշակի ընդլայնումից հետո կառույցը սկսում է ինքը նորմաներ, ապրելաձև հաղորդել հասարակական կյանքին,

-11, քանի որ հասարակական կյանքը խեղաթյուրված է, ապա նորմալ մարդիկ ձգտում են ներգրավվել կառույցին, որտեղ ամենը կարգավորված է,

-12 տևական ժամանակ հետո կառույցի նորմերն ու ապրելաձևը դառնում են որոշիչ հասարակական կյանքում, և հինը նահանջում է որպես ոչ պիտանի:

–Արտաքին քաղաքականության ձեր կողմից առաջարկվող մոդելն ինչպիսի՞ն է։

– Արդեն ասացի, որ ստեղծվում են Համայնքի բջիջներ նաև սփյուռքի օջախներում: Վերջնարդյունքում իրականացվելու է սփյուռքի համայնքների հզորացում, ստեղծվելու է Հայաստան կենտրոնով համաշխարհային հայկական ցանց, որը լինելու է համաշխարհային գործոն: Այդ դեպքում մենք դուրս կգանք փոքր, խեղճ եղբոր կարգավիճակից և աշխարհն էլ մեզ արդեն այլ կերպ կընկալի:

– Ո՞րն է երկիրը քաոսի մեջ պահող իրական պատճառը։

– Մեր ժողովրդի մենթալիտետը: Քանի դեռ այն չենք վերափոխել, քաոսից չենք ազատվի:

–Դուք գտնում եք, որ քաղաքական գործիչները մանկամտորոն կարծում են, թե որևէ ուժ կամ անհատ կարող է սխալ կամ ճիշտ լինել։ Ուզում եմ հասկանալ՝ դուք ղեկավարի մոդելն ընդունո՞ւմ եք, թե ոչ։ Պե՞տք է երկիրն ունենա ղեկավար և եթե այո՝ ինչպիսին պետք է լինի նա։

– Նրանք, ովքեր երկիրը կվերափոխեն, ընտրություններով չեն կարող իշխանության գալ: Մնում է ներքևից ինքնակազմակերպում–վերափոխումը: Այդ ընթացքում նաև ներդրվում–գործարկվում է կառավարման հայկական համակարգը, որում անձերի դերն էական չէ արդեն:

-Իսկ ինչպե՞ս եք դուք տեսնում երկրում խիստ խորացած բարոյահոգեբանական ճգնաժամի հաղթահարումը։

– Եթե մենք նորմալ պետություն ունենայինք, ապա պատրաստ կլինեինք նման վիճակին և կիմանայինք ինչպես հաղթահարել այն: Բայց... Հիմա հույսը մտահոգ էնտուզիաստների վրա է: Ինքս խոհակիցներիս հետ մտորում եմ դրա շուրջ, մոտ ապագայում քայլեր կձեռնարկենք: Այս ծանր վիճակից, բավարար խելք ներդնելու դեպքում, կարելի է գնալ դեպի մեծ վերելք: Եվ դա լինելու է:

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո