Փաստ ինֆո

Այսօր կմեկնարկի ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի աշխատանքային այցը ԱՄՆ։ Փաշինյանը Նյու Յորքում կմասնակցի ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 74-րդ նստաշրջանի աշխատանքներին և հանդես կգա ելույթով: Բայց, մինչեւ այս Լոս Անջելեսի Գրանդ փարքում  նախատեսված է Փաշինյանի հանրահավաքը հայ համայնքի ներկայացուցիչների մասնակցությամբ։ Փաշինյանի եւ ԱՄՆ բարձրաստիճան ղեկավարության հետ հանդիպման մասին չի հաղորդվում։ Սպասվող այցելության ակնկալիքների շուրջ «Փաստինֆո»-ն զրուցել է միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանի հետ։

Սուրեն Սարգսյանի խոսքով, վարչապետի այս այցելությունը, փաստացի է Միացյալ Նահանգներ, բայց, այն, ըստ էության ամերիկյան այցելություն չենք կարող համարել, որովհետեւ Փաշինյանի այցը համայնքային է եւ նա  ԱՄՆ է մեկնում՝ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 74-րդ նստաշրջանի աշխատանքներին մասնակցելու նպատակով. «Օրակարգը, իհարկե, երկկողմ չէ, այն բազմակողմ է եւ այդ առումով նույնպես ԱՄՆ ղեկավարության հետ հանդիպումների օրակարգ չկա։ Չենք կարող ասել ամերիկյան  այց, որովհետեւ այցը, ըստ էության ԱՄՆ չէ, այլ՝ միջազգային կազմակերպություն, տվյալ դեպքում ՄԱԿ»։

-Հայ-ամերիկյան օրակարգը, ստացվում է այս այցելության շրջանակներում չի տեղավորվո՞ւմ։

-Հայ-ամերիկյան օրակարգ, ըստ էության չունենք եւ դրանով պայմանավորված էլ՝ բարձր մակարդակի հանդիպումներ չեն լինելու։ Գիտեք, որ  Մնացականյան-Մամեդյարով հանդիպում է լինելու։ Սա էլ իր հերթին խոսում է այլ օրակարգի՝ Արցախի խնդրի կարգավորման մասին։ Այստեղ հատկանշական է նաեւ Թրամփի ուղերձը, որ այսօր՝ Անկախության օրվա առիթով նա հղել է վարչապետին։ Ուղերձում նրա անձնական ներգրավվածության մասի է խոսել ԼՂ խնդրի խաղաղ կարգավորման տեսանկյունից ։ Սա հետաքրքիր ձեւակերպում է, որովհետեւ ես չեմ հիշում, որ նման ձեւակերպումով լիներ ուղերձը եւ նրա անձնական պատասխանատվության մասին խոսք գնար ։

-Թրամփի  ուղերձում նշվում էր. «Մենք ողջունում ենք  Մինսկի խմբի գործընթացի շրջանակում ԼՂ հակամարտությանը խաղաղ ու տևական լուծում գտնելու հարցում Ձեր անձնական ներգրավվածությունը»։ Այս շեշտադրումը վկայում է, որ Միացյալ Նահանգներն այս հարցում հստակ ակնկալիքնե՞ր ունի ՀՀ նոր իշխանությունից։   Հիշենք նաեւ Բոլթոնի  հայաստանյան այցի ուղերձները։ Նա գնաց, բայց դրանք մնացին։

-Բնական է, որ ԱՄՆ-ն, որպես ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ, հետաքրքրված է խնդրի կարգավորմամբ եւ արագ կարգավորմամբ, որովհետեւ խնդրի կարգավորման ձգձգումը  իր հերթին բերում է լուրջ եւ բացասական  հետեւանքներ ամբողջ տարածաշրջանում ։ Այս առումով ԱՄՆ հետաքրքրված է, որ խնդիրը խաղաղ ճանապարհով կարգավորվի։ Նաեւ հիշում եք, որ Բոլթոնն էլ ասում էր, որ պետք է անձնական պատասխանատվություն ստանձնել եւ գնալ կոնկրետ քայլերի՝ խնդրի կարգավորման համար։  Ես չեմ կարծում, իհարկե, որ դա Բոլթոնի անձնական կարծիքն  էր, դա իհարկե, ԱՄՆ-ի քաղաքական դիրքորոշումն էր եւ բացարձակ կապ չունի Բոլթոնի ՝ այդ պաշտոնին լինել–չլինելը բացարձակապես կապ չունի ԱՄՆ-ի քաղաքական կուրսի հնարավոր փոփոխության հետ։

-Լավատեսական ի՞նչ  հիմքեր կարող է ունենալ ԱՄՆ-ն՝ հիմնախնդրի կարգավորման առումով։ Մի՞թե երկու երկրների հասարակություններն այսօր պատրաստ են խնդրի լուծմանը։

-Անկեղծ ասած, ես խնդրի խաղաղ կարգավորման սցենարներ չեմ տեսնում, այն առումով, որ շատ սկզբունքային հարցեր կան եւ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի համար։ Խնդիրը կարող է կարգավորվել միայն կողմերից մեկի զիջմամբ, այսինքն, եթե  ուզում ենք Արցախի խնդիրը կարգավորել, ուրեմն կամ Ադրբեջանը  կամ  Հայաստանը պետք է հրաժարվեն Արցախից , իսկ դա անհնար բան է, ուստի, կարծում եմ, որ  խաղաղ կարգավորման մասին խոսք լինել չի կարող, բայց բանակցություններն, իհարկե, պատերազմից լավ են, պետք է  շարունակական լինեն։ Չեմ կարծում, որ Հայաստանի որեւէ իշխանություն երբեւէ կարող է գնալ այնպիսի լուծումների, որոնք չեն բխում Հայաստանի կամ Արցախի ժողովրդի շահերից եւ այս առումով, իհարկե, Փաշինյանը բացառություն չի լինելու։

-Վերադառնանք  վարչապետի այցելությանը, ինչպես ֆիքսեցինք, թե այն բուն ամերիկյան անվանելը  ճիշտ չէ, բայց  Փաշինյանը լինելու է ԱՄՆ-ում։ Սովորաբար, նման այցերը առիթ են երկկողմ հարաբերությունները եւս քննարկելու, բայց այս դեպքում, գոնե մինչեւ այս պահը  ԱՄՆ բարձրաստիճան ղեկավարության հետ որեւէ հանդիպման մասին չի էլ խոսվում։

-Ես կարծում եմ, որ հայ-ամերիկյան օրակարգում չկան այնպիսի հարցեր, որոնք արժանի են Թրամփ-Փաշինյան հանդիպմանը ։ Բարձր մակարդակի հանդիպումներ չեն լինի, որովհետեւ թեմաներ չկան, որոնց մասին առաջնորդները կարող են խոսել։ Կարծում եմ, որ ազնիվ էր արտգործնախարար Մնացականյանը, երբ ասում էր, որ եթե կարիքը լինի , ես կարող եմ զանգահարել եւ ինձ անպայման կպատասխանեն։ Ցավոք, այսօր չկա  այնպիսի օրակարգ, որը պետությունների ղեկավարների  քննարկմանն արժանի է։

-Իսկ ինչո՞ւ չկա այդ օրակարգը, որովհետեւ Հայաստանը պրոակտիվ արտաքին քաղաքականություն չի՞ վարում, թե՞  մեր երկրի ակնկալիքները չարդարացան ԱՄՆ-ից։ Հիշում ենք իշխանափոխությունից հետո Փաշինյանի նեղացվածության դրսեւորումը Միացյալ Նահանգներից։

-Ես կարծում եմ, որ պատճառները շատ տարբեր են։ Պետք է հաշվի առնել ԱՄՆ այս  վարչակարգի պրագմատիզմը, առանձնահատկությունը, բիզնես մտածելակերպը եւ  Հայաստանի հետ ընդհանուր քիչ շահեր ունենալը։ Իհարկե, նաեւ մենք ակտիվ աշխատանք չենք տարել ԱՄՆ-ի հետ, չենք առաջարկել այնպիսի համագործակցության  մեխանիզմներ, որոնք կբխեին ԱՄՆ շահերից։ Այս ամենը   եւ  մի շարք այլ գործոններ հաշվի առնելով՝ Հայաստանի նկատմամբ ԱՄՆ հետաքրքրությունը մեծ հաշվով այս պահին չկա։

-Եվ վերջում, Ամուլսարի խնդրից խոսենք։ Շատ վերլուծաբաններ կարծում են, որ ըստ էության, Ամուլսարի հարցում Փաշինյանի դիրքորոշման փոփոխությունը նաեւ սպասվող այցով է պայմանավորված ։ Իշխանությունը փորձում է ինչ-որ բան ցույց տալ ԱՄՆ-ին։ Կա՞ նման խնդիր։

-Եթե կա դիրքորոշման փոփոխություն, չեմ կարծում, որ այն այս այցով ՝ պայմանավորված։ Մենք հստակ գիտենք, որ  սա ԱՄՆ-ի համար սկզբունքային հարց է եւ նրանք գտնում են , որ Ամուլսարը պետք է գործարկվի  եւ այս առումով նորություն չկա, բայց չեմ կարծում, որ այնքան մեծ է ԱՄՆ-ի ճնշումը, որ վարչապետը չկարողանա  որոշում կայացնել հանքը չշահագործելու վերաբերյալ, բայց նորից եմ կրկնում, սա ամերիկյան բիզնես է, ամերիկյան ներդրումներ են եւ, իհարկե, ԱՄՆ-ն հետաքրքրված է, որ արագ լուծում լինի, բայց, ի վերջո,  որոշողը ՀՀ կառավարությունն է եւ, եթե ՀՀ կառավարությունը  ինքնիշխան որոշում է կայացնում , դա միջազգային հանրության կողմից ընդունելի եւ ընկալելի կլինի եւ,  իհարկե, որոշում կայացնելու պատասխանատվությունն ամբողջությամբ կառավարությանն է։

Աղբյուր` Փաստինֆո