Փաստ ինֆո

Մոսկվան երբեք չի կառավարել Ղարաբաղյան հակամարտությունը, բայց այն շարունակում է հակամարտությունում ամենաազդեցիկ արտաքին ուժը մնալ:

Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացը կմնա «Նվազագույն» նախագիծ» Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի համար այնքան, մինչև դրա գլխավոր դերակատարները՝ ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին, չորոշեն վերանայել իրենց ռազմավարական առաջնահերթությունները: Այդ մասին carnegie.ru-ում գրում է Քարնեգի հիմնադրամի ավագ գիտաշխատող Թոմաս դե Վաալը, հայտնում է tert.am-ը:

Հեղինակը նշում է, որ փետրվարին լրանում է Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզում սկսված ճգնաժամի 30 տարին, որով սկսվեց մինչ օրս շարունակվող հակամարտությունը: Հակամարտությունը մի փոքր շրջանի կարգավիճակի շուրջ վեճից վերածվել է միջպետական վիճաբանության՝ «հասնելով» համաշխարհային մայրաքաղաքներ և սոցիալական մեդիաներ:

Երեք տասնամյակի ընթացքում, այնուամենայնիվ, կա երկու հաստատուն փաստ: Մեկը Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի բուն հարցն է, որն արտահայտվեց Լեռնային Ղարաբաղի մարզային խորհրդի 1988 թվականի փետրվարի 20-ին ընդունված աննախադեպ բանաձևում: Երկրորդը նույնպես առկա է փետրվարի 20-ի բանաձևի տեքստում, որը դիմում էր Մոսկվայի գերագույն խորհրդին մարզը Խորհրդային Ադրբեջանից Խորհրդային Հայաստանին փոխանցելու հարցով: Դա հակամարտությունում Մոսկվայի հատուկ դերն է: Երեսուն տարի այդ երկիրը չցանկանալով եղել է հաշտարար՝ միաժամանակ երկու կողմերի համար անհրաժեշտ լինելով և չվայելելով նրանց վստահությունը:

Թոմաս Դե Վաալի խոսքով՝ հաշվի առնելով երկու ազգերի համար նախկին գաղութային իշխանության թվացյալ ուժը՝ ներելի է շատ հայերի ու ադրբեջանցիների պատրանքը, թե Մոսկվան կառավարում է հակամարտությունը, բայց դա այնքան էլ ներելի չէ որոշ արևմտյան վերլուծաբանների դեպքում, որոնք հետխորհրդային տարածքի բոլոր հակամարտությունները հավասարեցնում են իրար՝ բաց թողնելով դրանց կարևոր տարբերությունները:

Ղարաբաղյան հակամարտության կարևոր առանձնահատկությունն այն է, որ Մոսկվան կամ Մոսկվայում որոշ ուժեր վստահամբ դրա վրա փորձել են ազդել, բայց ոչ ուժի դիրքից: Հակամարտության տարիներին տարբեր ռուսական խմբեր պաշտպանել են կա՛մ հայկական, կա՛մ ադրբեջանական կողմերին, դա այդպես է նաև այսօր, երբ տարբեր խմբեր աջակցում են հակադիր կողմերի շահերին: Մինչդեռ հայերը և ադրբեջանցիներն այս երեսուն տարիներին միշտ իրենք են որոշել հակամարտության ձևը. երբ հարմար է եղել մերժել ռուսական միջամտությունը՝ նրանք այդպես էլ արել են, ինչպես, օրինակ, 1994 թվականին՝ տապալելով ռուսական խաղաղապահ զորքերի տեղակայման ծրագրերը:

Վլադիմիր Պուտինի նախագահության օրոք հակամարտության վերաբերյալ ռուսական քաղաքականությունը դարձել է շատ ավելի պահպանողական և հիմնականում ուղղված է եղել երկու կողմերի հետ հավասարապես հարաբերությունները պահպանելուն: Այդ պատճառով Մոսկվայի դիրքորոշումը հակամարտության միջազգային համատեքստում խստորեն տարբերվում է Աբխազիայում, Հարավային Օսիայում կամ Ուկրաինայում իր դիրքորոշումից: Հակամարտությունում հրադադարը պահպանելու և Բաքվի ու Երևանի հետ լավ հարաբերությունները պահպանելու Ռուսաստանի ռազմավարությունը հաղորդում է նաև հակամարտության ընդհանուր միջազգային ներգրավվածության տրամաբանությունը:

Մանրամասները՝ սկզբնաղբյուր կայքում

Աղբյուր` Փաստինֆո