Փաստ ինֆո

Ադրբեջանական գերության մեջ, ընդամենը մեկ օրվա ընթացքում, «անհայտ» հանգամանքներում մահացած Չինարի գյուղի բնակիչ Կարեն Պետրոսյանի մահվան փաստով ՀՀ Քննչական կոմիտեում հարուցված քրեական գործի շրջանակներում, ինչպես «Փաստինֆո»-ին հայտնի դարձավ քննչական կոմիտեից, բավական հետաքրքիր փաստեր են բացահայտվել:

Նախ հիշեցնենք, որ օգոստոսի 7-ին Կարեն Պետրոսյանը հայտնվել էր Ադրբեջանական տարածքում, իսկ օգոստոսի 8-ին հայտարարվեց նրա մահվան մասին:

Կարենի հարազատների և համագյուղացիներ վկայությամբ` օգոստոսի 7-ի առավոտյան նա գնացել է Չինարի գյուղին հարակից հանդամաս՝ վառելափայտ բերելու և չի վերադարձել: Ավելի ուշ հայտնի դարձավ, որ գերեվարվել է ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից: Բայց ինչպե՞ս է Կարենը հայտնվել սահմանից այն կողմ:

Ադրբեջանական կողմի մեկնաբանմամբ՝ նա իբր հյուր է գնացել և նույնիսկ թեյ խնդրել իրենցից: Ավելին, ադրբեջանցիները փորձում են ներկայացնել, որ երկու գյուղերն իրար հետ բարեկամական հարաբերությունների մեջ են` իրար հյուր են գնում, թեյ խմում և այլն: Ադրբեջանի իշխանությունները նույնիսկ ստիպել էին իրենց գյուղացիներին, աշխարհի աչքին թոզ փչելու համար, բողոքներ անել, թե իբր Կարենի մահով իրենք թշնամացրեցին երկու հարևան գյուղերի բնակիչների:

Ադրբեջանը նպատակաուղղված կերպով թաքցնում է իրեն քաջ հայտնի այն հանգամանքը, որ Չինարիից դեպի ադրբեջանական գյուղ տանող ճանապարհը ականապատված է, և ականապատված ճանապարհն անվտանգ շրջանցելու ուղղին քաջ հայտնի է միայն ադրբեջանցի դիվերսանտներին:

Բացի այդ Կարենն այդ օրը ցախի էր գնացել ավանակով: Ականապատված ճանապարհն ավանակով անցնելն ամենաճիշտ տարբերակն է: Նրա անհետանալուց հետո սակայն ավանակը հայտնաբերվել է մեր տարածքում: Եթե անգամ ընդունենք, որ ավանակով հասնելով ադրբեջանական գյուղ Կարենը գերի է ընկել, ապա առնվազն տարօրինակ է, որ ավանակը միայնակ վերադարձել է հենց այնտեղ, որտեղ Կարենը ցախ էր հավաքում:

Այս բոլոր փաստերի համադրությունից քննություն իրականացնող մարմինը հանգել է այն եզրակացության, որ Կարենին ուղղակի առևանգել են ու տարել են ադրբեջանական տարածք, իսկ ավանակը մնացել է այնտեղ, որտեղ նրան տարել էր տերը: Այս փաստի օգտին է խոսում նաև այն հանգամանքը, որ ադրբեջանական դիրքերը Չինարի գյուղի նկատմամբ բավական բարձր են և գյուղն ու հարակից տարածքը նրանց համար ամբողջությամբ վերահսկելի են, այսպես ասենք, ափի մեջ: 

Հետևաբար, բոլորովին դժվար չէ հետևելով գյուղի անցուդարձին, ֆիքսել գյուղից հեռացած միայնակ զոհին և սարից իջնելով, իրենց հայտնի ճանապարհով խուսափելով ականապատ տարածքում պայթելու վտանգից՝ հարձակվել ու գերի վերցնել հայ խաղաղ գյուղացուն: Հատկապես, որ սա նման առաջին դեպքը չէ, երբ հայրենի գյուղի տարածքում փակ աչքերով կողմնորոշվող գյուղացին հանկարծ առեղծվածային պայմաններում մոլորվում և ակամայից հատում է սահմանը:

Քրեական գործի շրջանակներում քննության առարկա են դարձել նաև Կարեն Պետրոսյանի գերության մասին պատմող երկու տեսագրությունները` ադրբեջանական գյուղում և զինված ուժերի կողմից կատարված:

Հիշեցնենք` Կարենին նախ իբր սիրողական մակարդակով նկարել են ադրբեջանցի գյուղացիները, իսկ հաջորդ տեսագրության մեջ Կարենն արդեն ձերբակալված է, նրա ձեռքերը ծալված են թիկունքին և ակնհայտ երևում է, թե ինչպես են զինվորները բռնություն գործադրում ու խոշտանգում` անտանելի տառապանք պատճառելով նրան:

Այս տեսագրությունների ուսումնասիրությունից պարզ է դարձել, որ առաջին տեսագրությունում քաղաքացիական հագուստով է և սպորտային կոշիկներով, իսկ արդեն զինվորականների մոտ` զինվորական երկարաճիտ կոշիկներով:

Բացի այդ նարն հենց իր հագուստի վրա զինվորական բաճկոն են հագցրել, ինչպիսին, ի դեպ, հայկական բանակում գոյություն չունի: Տեսագրություններից նաև պարզ է դառնում, որ երրորդ դասարանի կրթություն ունեցող պատանին ռուսերեն չի հասկանում, իրեն տրված հարցերին ոչ թե ինքն է պատասխանում, այլ ավելի շատ ադրբեջանցի գեներալն է հուշում ինչ ասել:

Այն, որ Կարենը ռուսերեն չի հասկանում, քաջ գիտեին նաև ադրբեջանցիները, այլապես ինչու՞ պիտի հայերեն թարգմանություն ապահովեին, իսկ թարգմանիչն էլ, ի դեպ, իրենց համար կարևոր նշանակություն ունեցող հարցերը չէր թարգմանում և Կարենին ստիպում էին ռուսերեն հարցերին ինչ-որ անորորշ պատասխաններ տալ:

Այս տեսագրությունը նաև Կարենի նկատմամբ ադրբեջանցի զինվորականների գործած հանցանքի ուղիղ վկայությունն է: Դրանում պարզ երևում է, թե նրանք ինչպես են Կարենին տանջում, խոշտանգելով հարցաքննում: Այս դաժան վերաբերմունքի արդյունքում էլ ընդամենը մեկ օրվա ընթացքում ֆիզիկապես առողջ երիտասարդը չդիմանալով մահացավ:

Ի վերջո, ինչու՞ տասն օր շարունակ Կարենի դին չեն վերադարձնում, արդյո՞ք ոչ նրա համար, որ վրայից բռնության հետքերը ջնջվեն:

Քննության ավարտին ձեռք բերված այս և մնացած բոլոր փաստերը` ադրբեջանի տարածքում՝ Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին Կոնվենցիայով երաշխավորված կյանքի և խոշտանգումների չենթարկվելու իրավունքների խախտումների վերաբերյալ, կներկայացվեն նաև միջազգային ատյաններին:

Եվ քանի որ ադրբեջանական կողմն իր հանցանքի ոչ մի արդարացում չունի, նրան մնում է միայն ժամանակ ձգել` սպասելով սեփական հանցագործության մասին հետքերի վերացմանը: