Փաստ ինֆո

Սփյուռքի և Մշակույթի նախարարությունների փակումն ու լուծարումը, ինչպես որ ենթադրում էր ի սկզբանե, ջրի երես հանեց համակարգային տարատեսակ լուրջ խնդիրներ, որոնք անմիջականորեն կապված են եղել հայ ինքնության, ինքնաճանաչողության, ինչպես նաև՝ աշխարհին հայեցի ներկայանալու կարևոր առաքելության ճանապարհին։

Հայաստանի Հանրապետության համար կարևորագույն գերատեսչությունների լուծարումների հետևանքով առաջ եկած խնդիրների և դրանց ահագնացող հետևանքների մասին «Փաստինֆո» լրատվականը զրուցել է Ծոցի արաբական երկրների Աստվածաշնչային ընկերության ընդհանուր քարտուղար, աստվածաբանության դոկտոր Հրայր Ջեբեջյանի հետ և պարզել հայկական ինքնության առջև ծառացած խնդիրների ծավալները, ինչպես նաև քննարկել դրանց լուծման բանալիները:

Հրայր Ջեբեջյանը, ով ծնվել և ապրում է հայկական Սփյուռքում, չի դադարում ամուր պահել սերտ կապը Մայր Հայրենիքի հետ։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում դոկտորը նկատում է՝ չունենք հստակ մշակված ազգային մշակութային քաղաքականություն և սա նոր խնդիր չէ, միշտ է այդպես եղել ու մշտապես էլ իրեն զգացնել է տվել։ Ջեբեջյանը նկատում է՝ Մշակույթի և եկեղեցու կապն էլ, իր հերթին, պետք էր ամուր պահել, որովհետև Հայ Առաքելական Եկեղեցին եղել և մնում է ազգային եկեղեցի, որն իր մեջ ներառում է ոչ միայն բացառապես կրոնական – եկեղեցական գործառույթ, այլ մեծապես՝ ազգը միավորող, ազգային և մշակութային արժեքները վառ ու հաստատ պահող հզոր ինստիտուտ։

Լրագրողի հետ զրույցում դոկտորը նկատում է՝ տարիներ շարունակ սերտ համագործակցություն և ընդգրկուն փոխհամաձայնեցված ծրագրեր է իրականացրել Սփյուռքի նախարարության հետ, տարատեսակ կապերով հարստացրել Մայր Հայրեիքի և Սփյուռքի կապը, որի ընթացքում մեծ դեր և նշանակություն է ունեցել նաև նախկին նախարար Հրանուշ Հակոբյանի հետ արդյունավետ և փոխհամաձայնեցված աշխատանքը, սակայն, որևէ կերպ չի կարողանում տրաբամանական բացատրություններ գտնել՝ ինչո՞ւ նոր իշխանություններն եկան ու որոշեցին լուծարել Հայաստանի համար այդքան կարևոր և ստրատեգիական նշանակություն ունեցող Սփյուռքի նախարարությունը՝ իջեցնելով այն հանձնակատարի մակարդակին։

Հրայր Ջեբեջյանը նկատում է՝ մի՞թե կարելի է նմանօրինակ պարզաբանմամբ փակել Հայաստան – Սփյուռք կապը կենսունակ պահող և հսկա գործառույթ իրականացնող մի գերատեսչություն և ընդամենը հայտարարել, թե Սփյուռքի համար ահռելի նախարարություն պահելը ուռճացված ծախս ու հավելյալ գումարի կորուստ է:

Նախարարությունն, ուղղակի, անհրաժեշտություն է, ասում է դոկտորն ու հավելում՝ մի հատ աչք գցեք, հաշվեք, թե ինչքա՞ն հայ է ապրում Հայաստանում և դրսում ինչքա՞ն հայ կա: Ինչպես որ հրեական գաղութն է, մենք էլ, իրենց պես, մեծ Սփյուռք ունենք, որն, ախր, ողջ աշխարհում ի շահ Հայաստանի, տարատեսակ հարցեր է լուծում։

Հայկական Սփյուռքը հաշվվում է ավելի քան 7-8 մլն. հայ, իսկ Հայաստանի մեջ՝ 3 մլն. ենք: Եթե հայերի մեծ մասը դրսում են ապրում, նշանակում է կարողականությունները՝ լինի նյութական, տնտեսական, իմացական, մասնագիտական և այլն, դրսում են: Սա մի հզոր ռեսուրս է, որի հնարավորություններն ու օրինաչափ կապն ապահովող կառույցը, պետական մակարդակով, Սփյուռքի նախարարությունն էր, որի լուծարմամբ, փաստորեն, ըստ դոկտոր Ջեբեջյանի, խաթարվեց կենսունակ այդ օրգանիզմի անխափան գործունեությունը, իր հետևից բերելով հարյուրավոր հայանպաստ և պետականաշեն ծրագրերի ու նախաձեռնությունների տապալման։

Իր հերթին, պարոն Ջեբեջյանը չի կարողանում որևէ տրամաբանական կապ գտնել, հասկանալու համար՝ հայկական Սփյուռքի ներսում տասնամյակներ շարունակ հայանպաստ ահռելի աշխատանք և ծրագրեր իրականացրած անվանի սփյուռքահայերի մուտքի արգելքը Մայր հայրենիք։

Դոկտորն ասում է՝ չի հասկանում՝ ինչո՞ւ են այդ մարդկանց արգելել մուտք գործել իրենց Հայրենիք, որի շենացման և կառուցման համար, հենց այդ մարդիկ, անգնահատելի արգասաբեր աշխատանքներ են կատարել և, նույնիսկ, այսպիսի պայմաններում, երբ պետությունը նրանց անցանկալի անձիք է հայտարարել և փակել տան դռները նրանց առաջ, այդ մարդիկ, դեռևս, շարունակում են իրենց նվիրյալ գործունեությունն՝ ի շահ Հայաստանի և Արցախի Սփյուռքի տարբեր համայնքներից։

Ես միշտ խոսել եմ Հայաստան-Արցախ-Սփյուռք եռամիասնության մասին և դա իմ տեսլականն է եղել, որի մեջ յուրաքանչյուրն իր կարևոր և ուրույն տեղն ունի, ասում է դոկտորը և հավելում՝ եթե մեր հնարավորությունների մեծ մասը դրսում է, կնշանակի՝ որպես պետական վարչամեքենա, հայրենիքի մեջ առաջնահերթությունը պիտի տաս սփյուռքյան իրականությանը:

Զարգացման հեռանկարում Ջեբեջյանն, ինքը, հստակ տեսլական ունի՝ որպես հայկական իրականություն մեր ուժը փափուկ ուժի մեջ է, մենք ո՛չ գազ ունենք, ո՛չ նավթ, ո՛չ բենզին, ո՛չ էլ տնտեսական այլ բնույթի հարստություն: Մեր ուժը մշակութային ու մասնագիտական մարդուժի մեջ է: Երբ այստեղ է քո ուժը, նշանակում է՝ երկու բան ունես զարգացնելու, առաջինը՝ մշակույթ, երկրորդը՝ Սփյուռք: Երկուսն էլ փակեցին, ցավով նկատում է բանախոսն ու հավելում՝ այնինչ երկու պարագայում էլ՝ ծրագրերը պետական ամուր հիմքերի վրա պետք է դրվեին՝ ազգային և մշակութային գաղափարախոսություն և հստակ պետական ծրագրեր պետք է մշակվեին։

Զրույցի ավարտին Ծոցի արաբական երկրների Աստվածաշնչային ընկերության ընդհանուր քարտուղար, աստվածաբանության դոկտոր Հրայր Ջեբեջյանն ընդծում է՝ չպետք է անտեսել և մոռանալ, թե ինչպիսի պատմական ուղի է անցել մեր երկիրն ու ժողովուրդը։ Ցավոք, մեզ բաժին հասած պատմական քառուղին այնքան էլ հարթ ու անխոչընդոտ չի եղել։ Մենք Ցեղասպանություն ապրած ազգ և ժողովուրդ ենք և այդ ցավը մեր գենետիկ հիշողության մեջ է՝ իր բոլոր հետևանքներով, ասում է դոկտորն ու հավելում, հետևաբար, մեր զարգացման տեսլականի բոլոր ուղիները պետք է կառուցենք հենց այս իրականության վրա՝ չհեռանալու համար ինքներս մեզանից, մեր ազգային ինքնությունից ու իրականությունից։

Ամփոփելով զրույցը, դոկտոր Ջեբեջյանը նկատում է՝ հայաստանյան իրականությունից վերջերս հաճախ է լսում թշնամու հետ հաշտվելու, սահմանները բացելու, պատմությունը վերաձևելու, պատմական դասերը մոռանալու այս կամ այն նախաձեռնությունների մասին, սակայն, ոչ մի կերպ չի կարողանում հասկանալ, թե այդօրինակ ցանկություն հայտնողներն ինչպե՞ս են պատկերացնում խնդիրների լուծման ճանապարհը։ Չէ՞ որ այն, ինչ տեղի ունեցավ անցյալ դարասկզբին հայ ժողովրդի ճնշող մեծամասնության հետ, միֆ կամ հորինվածք չէր, այլ դառն ու դաժան իրականություն, որի հետևանքները մինչ օրս կրում է հայ ժողովուրդը։ Որտեղի՞ց, ինչպե՞ս կամ ինչի՞ արդյունքում առաջացավ հայկական միլիոնանոց Սփյուռքը, կամ ինչո՞ւ ես պետք է ծնվեի Բեյրութում, ինչո՞ւ իմ նախնիները պետք է սպանվեին, իսկ նրանցից մի քանիսը դաժանաբար խոշտանգվելով՝ կյանքը մարեին Արևմտյան Հայաստանի հողում,իսկ ողջ մնացածներն էլ՝ մազապուրծ լքեին ու հեռանային իրենց հայրենի բնօրրանից։ Այս ամենը մեր իրականությունն է, մեր պատմությունը, մեր արյունը, որ մոռանալ, ուրանալ, հերքել կամ առևտրի հանել հնարավոր չէ, դա նույնիսկ պատմականորեն և քաղաքական առումով անհնարին բան է, ցավով նկատում է դոկտոր Հրայր Ջեբեջյանը։

Հետգրություն. Հրայր Ջեբեջյանի հետ զրուցը շարունակելի է։

Աղբյուր` Փաստինֆո