ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
1920-ի իրավիճակը կրկնվեց 2020-ին. հիմա էլ ոչ հայանպաստ սցենարների վերաբերյալ կուլիսային քննարկումներ է տեղի ունենում Հայաստանի ու Ադրբեջանի, Հայաստանի ու Թուրքիայի միջեւ 03/16/2021 21:51 | Քաղաքական
Ներկայումս տեղի ունեցածը Կարսի և Մոսկվայի պայմանագրերից չքաղած դասերի հետևանք է եւ այդ պայմանագրի 100- ամյակը պետք է լինի ազդակ՝ վերաարժեվորելու մեր մոտեցումները և գնահատելու քայլերը, որպեսզի հետագա սխալները հնարավորինս քիչ լինեն: Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասել է ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Ռուբեն Մելքոնյանը։
«Խոսելով Մոսկվայի և Կարսի պայմանագրերի մասին՝ նախևառաջ պետք է դիտարկել այդ ժամանակ ստեղծված տարածաշրջանային միջազգային իրավիճակը, ինչպես նաև մեր անմիջական տարածաշրջանում ստեղծված ուժերի դասավորվածությունը, և այն, որ պայմանագրից որոշ ժամանակ առաջ տեղի ունեցած հայ-թուրքական պատերազմում Հայաստանը պարտվել էր և զիջել էր իր տարածքների մեծ մասը, թուրքական զորքը հասել էր մինչև Գյումրի։ Մինչ այդ Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը ադեկվատ չէր գնահատել իրավիճակը և դաշնակցային հարաբերություններ ուներ Մեծ Բրիտանիայի հետ, որն այդպես էլ օգնության չհասավ Հայաստանին»,-ասաց պատմաբանը՝ արձանագրելով, որ Կարսի և Մոսկվայի պայմանագրերը այս ամենի հետևանքներն են:
Զրուցակիցը կարծում է, որ այդ ժամանակ Հայաստանը և հայ ազգն ունեցել է ընտրության հնարավորություն՝ վատի և վատագույնի միջև: Կարսի պայմանագիրը վատն է, բայց, այնուամենայնիվ, այդ պայմանագրով Հայաստանին մնում էին այն տարածքները, որի վրա հետագայում ձևավորվեց այսօրվա ՀՀ-ն և հայ ազգը հնարավորություն էր ստանում գոնե փորձել վերակազմակերպել իր պետականությունը և ձևավորել այն դիրքերը, որի վրա կկարողանար զարգանալ հայ ժողովուրդը.
«Կարսի պայմանագիրը, իհարկե, ծանր պայմանագիր է, որով Թուրքիային զիջվել են պատմական Հայաստանի մեծ մասը, այնուամենայնիվ, այն կտրել կոնտեքստից և դիտարկել միայն պայմանագիրը ճիշտ չէ: Պետք է դիտարկել ամբողջությունը, նախադրյալները, որոնք հանգեցրին դրան, ռազմական վիճակը, քաղաքական և միջազգային իրավիճակը: Մենք մշտապես տեսել ենք այս ամենի մի դրվագը և խոսել, որ ռուս-թուրքական պայմանավորվածությամբ հայկական տարածքները զիջվել են Թուրքիային՝ մոռանալով, որ այդ իրավիճակը ձևավորվել է նաև մեր սխալի պատճառով, մեր վարած ոչ ճիշտ քաղաքականության հետևանքով»,-ասաց Մելքոնյանը՝ վստահեցնելով, որ պայմանագրի 100- ամյակը պետք է լինի ազդակ՝ վերաարժեվորելու մեր մոտեցումները և գնահատելու նաև մեր քայլերը, որպեսզի հետագա սխալները հնարավորինս քիչ լինեն.
«Ցավոք, այդ դասերը մենք դեռ չենք քաղել և այն, ինչ տեղի է ունենում հիմա Կարսի և Մոսկվայի պայմանագրերից չքաղած դասերի հետևանք է»,-ասաց զրուցակիցը:
Պատմաբանը կարծում է, որ շատ զուգահեռներ կան 100 տարի առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունների և ներկայի միջև: «1920-ի իրավիճակը կրկնվեց 2020-ին: 1920-ին կար հայ-թուրքական պատերազմ, Թուրքիայի ռազմական ագրեսիա, կար Հայաստանի ոչ ադեկվատ կողմնորոշում, սխալ արտաքին քաղաքականություն և կար ռուսական գործոն, որի հետ Հայաստանի այն ժամանակվա ղեկավարությունը չէր աշխատում: Ստացվեց այնպես, որ հայ-թուրքական պատերազմում Հայաստանը պարտվեց, Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը չտվեց արդյունքներ, քանի որ եվրոպական մեր «բարեկամները» չհասան օգնության: Ռուսաստանը միջամտեց և, այնուամենայնիվ, ձևավորվեց հարաբերական խաղաղություն և հետևեց այս պայմանագիրը»,-ասաց Մելքոնյանը և ավելացրեց.« 2020-ին համանման իրավիճակ է՝ թուրք-ադրբեջանական հարձակում Հայաստանի վրա, Հայաստանի իշխանության տոտալ անգործություն և տգիտության բարձրագույն աստիճան իշխանության վերնախավում և սխալ արտաքին կողմնորոշում, մեր դաշնակցի հետ սխալ աշխատանք և ռուսական գործոն, որը միջամտեց և ստեղծվեց այն իրավիճակը, որում հիմա գտնվում ենք՝ հարաբերական անդորր, նոյեմբերի 9-ի խայտառակ հայտարարություն»,-ասաց Ռուբեն Մելքոնյանը:
Ըստ նրա՝ հիմա էլ, ըստ էության, կուլիսային ինչ-որ քննարկումներ է տեղի ունենում Հայաստանի-Ադրբեջանի և Հայաստանի և Թուրքիայի միջև, որտեղ ոչ հայանպաստ սցենարներ են քննարկվում, և չի բացառվում, մենք հիմա էլ ունենանք մի պայմանագիր, կամ փաստաթուղթ Հայաստանի և Թուրքիայի, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև, որը լինելու է նույնքան տրավմատիկ և ցավալի, որքան եղել է 100 տարի առաջվա Մոսկվայի և Կարսի պայմանագրերը»,-ասաց Ռուբեն Մելքոնյանը:
Զրուցակիցն արձանագրում է, որ պատմությունը դասեր է տալիս, որոնք պետք է սովորել, սակայն Հայաստանի այսօրվա իշխանությունները դասեր որևէ կերպ չեն քաղել և պատմությունը ցավալի ձևով կրկնվում է:
«Իշխանության ներսում բացահայտ ռուսատյաց շրջանակները այն տրամադրությունները, որ ունեին մինչ իշխանության գալը, շարունակեցին նաև իշխանության գալուց հետո: Անտրամաբանական կլիներ կարծել, որ ռուսատյաց պաշտոնյաները կարող էին լավ հարաբերութուններ կառուցել Ռուսաստանի հետ և դրանք ուղղել՝ ի նպաստ Հայաստանի շահերի: Սա կանխատեսելի սցենար է, այն քայլերը որոնք արվեցին իշխանությունների կողմից բերեցին այս իրավիճակին: Ինչ վերաբերում է պատերազմին՝ կարծում եմ, որ պետք է ոչ թե մտածել, թե պատերազմի դեպքում ինչ ձեռքբերումներ և կորուստներ կարող են լինել, այլ այն՝ ինչպես կարող էինք կանխել պատերազմը, որի հնարավորությունները կային, բայց իշխանությունների սխալ քաղաքականության հետևանքով ստեղծվեց պատերազմական իրավիճակ»,- եզրափակեց Ռուբեն Մելքոնյանը:
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
04/12/2024 15:02 Մտանք ակումբ, Մովսիսյանն ու Ամիրխանյանը ծեծված ջարդված էին,միլպետը ադրբեջանցիների վայրագության մասինՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 04/26/2024 08:28 Հենրիխ Մխիթարյանին շնորհավորեցին բոլորը` բացի ՀՖՖ-ից․ «Ժողովուրդ»
- 04/26/2024 08:23 Գյուղից հետևում են դիրքերի քանդմանը․ «Հրապարակ»
- 04/26/2024 08:20 Համատեղ պայքարի պլան դեռ չկա․ «Հրապարակ»
- 04/26/2024 08:18 ԿԳՄՍՆ-ում փոփոխություններ են նախապատրաստվում ․ լուծարվելու է Սփյուռքի բաժինը․«Հրապարակ»
- 04/26/2024 08:13 Իշխանական թիմում էլ են սարսափում ադրբեջանցի «փախստականների» վերադարձի հեռանկարից․ Հրապարակ»
- 04/26/2024 07:53 Աննա Հակոբյանը քաղաքական նպատակով էր Գյումրիում. աճել է իշխանության հանդեպ անվստահությունը, թեմի առաջնորդը «վտանգ» է համարվում․ «Ժողովուրդ»
- 04/26/2024 07:40 Սասուն Խաչատրյանին չեն նեղացնի. ՔՊ-ն հանդիպելու է ՍԴ-ի իր «սրտի» թեկնածուի հետ․ «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 04/22/2024 20:39 Ինչ իմանամ ինչի են ականազերծում, երևի ժողովուրդ շատ է հավաքվել՝ ականազերծում են, որ չգնան թփուտների մեջ թեթևանալու ու պայթեն... Կոռնիձորի Արո
- 04/01/2024 20:09 Թուրքիայի ՏԻՄ ընտրություններն այդ երկրի ներքաղաքական կյանքի կարևոր ջրբաժանն է, Էրդողանի ժառանգներն են կրելու պայքարի դժվարությունները. Մելքոնյան
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
Մեկնաբանություն
- 04/20/2024 20:35 Մի տարբերություն էլ կա Հայաստանի ու Վրաստանի միջև՝ Վրաստանում ինքնիշխանությունն աճուրդի հանած Սահակաշվիլին բանտում է, Փաշինյանը՝ դեռ ոչ. Թևանյան
- 04/20/2024 18:25 Ե՞րբ է Ադրբեջանը նախատեսում տիրանալ Տավուշի տարածքներին, և ի՞նչ պետք է իմանանք մենք՝ կանխելու համար. Հոխիկյան
- 04/20/2024 16:43 Տիգրան Համասյանին և համերգին կազմակերպիչներին առաջարկում եմ դադարեցնել համերգը. Իշխանյան
- 04/20/2024 14:40 Մինչև Միջանցք տալն անվանափոխվելու են Երևանի թաղամասերի անունները. Դանիելյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 04/26/2024 10:53 2 ռուս կանայք հաղորդում են տվել ոստիկանություն, որ «Հաղթանակ» զբոսայգու տնօրենը հարվածել է իրենց, թքել իրենցից մեկի դեմքին. shamshyan.com
- 04/26/2024 10:33 Ավստրալիայի Լիբերալ կուսակցությունը երկրի ընդդիմության առաջնորդին կոչ է արել ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը
- 04/26/2024 10:23 Հրդեհ Գառնի գյուղում
- 04/25/2024 22:46 Թումանյան փողոցում գտնվող ռեստորաններից մեկի ծխատարում հրդեհ է բռնկվել
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 04/26/2024 00:08 Ուսուցչուհին դասարանում սեռական հարաբերություն է ունեցել 14-ամյա պատանու հետ
- 04/23/2024 22:11 Ամուսիները փորձել են մի կնոջ դավանափոխ անել դեպի իսլամ՝ ինտիմ լուսանկարների միջոցով
- 04/23/2024 00:43 Նորածին դստերը անտառում թողած կնոջը դատապարտել են 40 տարի անց
- 04/21/2024 22:49 Կինը հոր օգնությամբ վրեժ է լուծել դավաճան զուգընկերոջից
Հետաքրքիր է իմանալ
- 04/16/2024 18:04 Տիեզերական աղբն ընկել է Երկրի վրա ու ծակել տան տանիքը
- 04/15/2024 18:24 Հայտնաբերվել են մոլորակի ամենաառաջին մարդկանց մնացորդները, որոնք 1,86 միլիոն տարվա վաղեմություն ունեն
- 04/04/2024 19:00 Ծերացման դեմ պայքարում հետազոտողները նոր բացահայտում են արել
- 04/03/2024 16:05 Կինը երկվորյակներ է լույս աշխարհ բերել 22 օրվա տարբերությամբ