Փաստ ինֆո

«Դատարանի մատչելիության իրավունքը սահմանադրական իրավունք է, եւ եթե ինչ-ինչ հիմնավորմամբ դա սահմանափակվում է, ապա պետք է լինի հստակ եւ պատճառաբանված, եւ քաղաքացու համար պետք է ստեղծի իրավաչափ հեռանկար իր հետագա գործողություններում»,-«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում այս կարծիքն է հայտնել Բարձրագույն դատական խորհրդի նախագահ Գագիկ Հարությունյանը։

«Փաստինֆո»-ի խնդրանքով անդրադառնալով Սահմանադրական դատարանի՝ օրերս կայացրած որոշմանը, ըստ որի՝ Վճռաբեկ դատարանի որոշումները պետք է լինեն պատճառաբանված, ԲԴԽ նախագահն ասել է, որ հիշյալ որոշմանը ծանոթ չէ, սակայն նման դիրքորոշում ՍԴ-ն հայտնել է նաեւ իր նախագահության օրոք՝ պնդելով, որ դատարանների որոշումները պետք է լինեն պատճառաբանված, հակառակ դեպքում ոտնահարվում է իրավական որոշակիության սկզբունքը. «Ժամանակին Սամանադրական դատարանի մեր այդ որոշումը հենց դրա դեմ էր ուղղված, բայց պետք է նշել, որ մյուս կողմից էլ մարդիկ են հաճախ փորձում չարաշահել այս իրավական դիրքորոշումը, ասում են` եղավ փակ քվեարկություն, ինձ անհասկանալի մնաց, թե ինչու այսպես քվեարկեցին, թող պատճառաբանեն, բայց ինչպե՞ս պատճառաբանեն, երբ օրենքը հստակ ասում է, որ սա փակ քվեարկություն է, եւ ամեն մեկը քվեարկում է՝ իր ներքին համոզմունքից ելնելով»: Գագիկ Հարությունյանի խոսքով՝ օրենքն է ստեղծել այնպիսի մեխանիզմ, որ այդ ներքին համոզմունքների գումարային արտահայտությունը օբյեկտիվ լինի, եւ եթե դա ապահովվում է, ապա այլ մեխանիզմ լինել չի կարող։

«Փաստինֆո»-ի այն հարցին, թե ԲԴԽ-ն պատրաստվո՞ւմ է ինչ-որ քայլեր ձեռնարկել, որպեսզի ՍԴ-ի հիշյալ որոշումները իրականացվեն Վճռաբեկ դատարանի կողմից, ԲԴԽ նախագահը նշել է, որ ծրագրում են այս ոլորտում մշտադիտարկում իրականացնել՝ ձգտելով ոչ մի խնդիր դուրս չթողնել տեսադաշտից. «2 օր առաջ USID-ի մասնագետների հետ քննարկում էինք իրավունքի գերակայության վերաբերյալ մի ծրագիր, մտածում էինք, թե ինչից կարելի է սկսել եւ ինչ անել, որ գոնե առաջին անգամ Հայաստանում հստակ պատկերացում ունենանք, թե տարբեր ոլորտներում այդ սկզբունքը ինչպես է ընկալվում եւ իրացվում, եւ սա նաեւ մեր դատավորների մոտ բան կփոխի, իսկ որպեսզի փոխի, պետք է վերապատրաստման ամբողջ համակարգը փոխվի, նրանց եւ առհասարակ բոլորի մտածողությունը փոխվի»,- ասում է Գագիկ Հարությունյանը եւ հավելում. «Խնդիրները համակարգային են, եւ կախարդական փայտիկ պետք չէ փնտրել, այլ պետք է փորձել դրանք լուծել հենց համակարգի մեջ»։

ԲԴԽ նախագահի խոսքով՝ իրենց գործունեությունը միտված է նրան, որ մարդու իրավունքները լինեն երաշխավորված, ապահովված եւ պաշտպանված. «Մենք պետք է կարողանանք մարդու իրավունքները, այդ թվում՝ եւ դատարանի կողմից խախտված, պաշտպանել, եւ երբ խոսում ենք իրավունքի գերակայության սկզբունքից եւ դրա իրացումի երաշխավորումից, այս բոլոր ասպեկտներն էլ նկատի ունենք»։

Հիշեցնենք, որ է անդրադառնալով Վճռաբեկ դատարանի դերին՝ Սահմանադրական դատարանն իր՝ 2007 թվականի ապրիլի 9-ի ՍԴՈ-690 որոշմամբ արտահայտել էր իրավական դիրքորոշում առ այն, որ «վերաքննիչ կամ վճռաբեկ բողոքները վարույթ ընդունելու հարցում դատարանները պետք է ունենան ոչ թե հայեցողական անսահմանափակ ազատություն, այլ՝ օրենսդրորեն նախատեսված, հստակ, և անձանց համար միակերպ ընկալելի հիմքերով, բողոքը վարույթ ընդունելու կամ մերժելու իրավունք և պարտականություն»:

Իսկ ապրիլի 16-ի ՍԴՈ-1453 որոշմամբ արձանագրել էր, որ Վճռաբեկ դատարանը, վարույթ չընդունելով դիմողի վճռաբեկ բողոքը, անտեսել է առաջին և վերաքննիչ ատյանների դատարանների որոշումների առերևույթ հակասությունն իր իսկ որոշումներով արտահայտված իրավական դիրքորոշումներին. «Այլ կերպ ասած՝ կամայականորեն, առանց անհրաժեշտ հիմնավորումների շեղվել է իր արտահայտած դիրքորոշումներից, ինչը հանգեցրել է դիմողի՝ Սահմանադրության 27-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետում, ինչպես նաև 61-րդ հոդվածի 1-ին մասում ամրագրված իրավունքների խախտմանը»,- նշված է ՍԴ որոշման մեջ:

Հեղինակ` Միլենա Խաչիկյան