Փաստ ինֆո

2018 թվականը խորհրդանշական էր Հայաստանի համար ոչ միայն հոբելյանների, ողբերգական տարելիցներ, այլ նաեւ բացահայտումների  առումով։ Ղարաբաղյան շարժման 30-րդ տարելիցը  Հայաստանի քաղաքական կյանքում նշանավորվեց հեղափոխությամբ, երկրորդ նախագահի կալանավորմամբ, բայց պակաս հիշարժան չի եղել նաեւ 10-րդ տարելիցը, երբ բացահայտվեցին Հայաստանի անկախացման տարիներին մեկը մյուսին հաջորդած մի շարք աղմկահարույց սպանություններ։ Հիշեցնենք, որ 1998 թվականին վնասազերծվեց  Արմեն Տեր-Սահակյանի բանդան, որի միջոցով, ըստ օրինական ուժի մեջ մտած դատավճռի,  ՀՀ ներքին գործերի նախկին նախարար Վանո Սիրադեղյանը կազմակերպել էր  տարաբնույթ առանձնապես ծանր հանցագործություններ՝ սպանություններ, սպանության փորձեր։

Այսպես՝ 1998 թ. հունվարին  իրավական լրահոսում հայտնվեց Արմեն Տեր-Սահակյանին պատկանող՝ Կոտայքի մարզի «Ձորաղբյուր» այգեգործական ընկերության տարածքում գտնվող ամառանոցում նրա մոտ հավաքված մի խումբ անձանց ձերբակալելու մասին հաղորդագրությունը։ Հանրության կողմից պահանջված  այս տեղեկատվությունը մինչ այդ անհավանական էր թվում, քանի որ Տեր-Սահակյանի անունն ուղղակի կապված էր ղարաբաղյան շարժման ակունքներում կանգնած, ներքին գործերի նախարար Վանո Սիրադեղյանի անվան հետ, ով ժողովրդի կողմից  շարժմանը տված վստահությունը շատ կարճ ժամանակ անց սկսեց օգտագործել ի չարս։

26 տարի առաջ կամ համահայկական զարթոնքից 4 տարի հետո՝ 1992թ. ամռանը, ներքին գործերի նախարար Սիրադեղյանը  Արմեն Սահակի Տեր-Սահակյանի միջոցով ստեղծել է կայուն զինված հանցավոր խումբ՝ բանդա, որի միջոցով իրականացվել են մի շարք աղմկոտ սպանություններ։ Բանդայի անդամները 1992 թվականի հուլիսի 24-ին ձևականորեն հրամանագրվել են ՀՀ ՆԳՆ միլիցիայի հատուկ նշանակության ջոկատում որպես միլիցիոներներ, և օգոստոսի 11-ին նրանց տրամադրվել են «Մակարով» տեսակի հինգ ատրճանակ: ՄՀՆՋ հերթապահ մասի զենքերի հաշվառման մատյանում այդ առթիվ կատարվել է համապատասխան գրառում և Արմեն Տեր-Սահակյանի ու բանդայի ևս չորս անդամների ազգանունների դիմաց նշվել է, որ նրանք հանդիսանում են «նախարարի թիկնապահներ»: Ընդամենը մեկ շաբաթ անց այսպես կոչված ոստիկանները  հարձակվել են Երևանի Քանաքեռ թաղամասում տեղակայված թիվ 24431-Պ ռուսական զորամասի «ՈՒԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենայի վրա  և  հափշտակել  «ԱԿՍ-74» տեսակի ինքնաձիգ ու ռազմամթերք: Հենց այս հափշտակված ինքնաձիգը հետագայում օգտագործվել է բանդային հանձնարարված առաջին լուրջ «առաջադրանքի»՝  Աշտարակի շրջխորհրդի գործկոմի նախագահ Հովհաննես Սուքիասյանի սպանության ժամանակ։

Հիշեցնենք, որ ուղիղ 26 տարի առաջ է տեղի ունեցել  երրորդ հանրապետության քաղաքական առաջին սպանություններից մեկը։ Մասնավորապես՝ 1992թ. սեպտեմբերի 18-ին հայտնի դարձավ Երևան-Լենինական մայրուղու, Աշտարակից Ագարակ տանող ճանապարհահատվածում սպանվել է Հովհաննես Սուքիասյանը։ Չարագործները՝ վաղ առավոտյան մեկնել էին Աշտարակ, շրջխորհրդի գործկոմի շենքի մոտ դարանակալել ու սպասել Հովհաննես Սուքիասյանին, իսկ երբ նա դուրս է եկել գործկոմի շենքից և նստել իր ծառայական «ԳԱԶ-24» մակնիշի 8450 ԱԴՎ պետհամարանիշի ավտոմեքենան, շարժվել են նրա հետևից և Ժամը 16-ի սահմաններում Երևան-Լենինական մայրուղու, Աշտարակից Ագարակ տանող ճանապարհահատվածում վազանցելով Հովհաննես Սուքիասյանի ծառայական ավտոմեքենան՝ երկու ինքնաձիգ հրազենից դիմահար կրակահերթերով ավտոմեքենայի միջից գնդակոծել են նրանց, որի հետևանքով Հովհաննես Սուքիասյանը և վարորդ Վարուժան Աբրահամյանը ստացած բազմաթիվ հրազենային մարմնական վնասվածքներից տեղում մահացել են:

Ավելի ուշ արդեն հայտնի դարձավ, որ սպանությունն իրականացվել է Տեր-Սահակյանի բանդայի անդամների կողմից, որի հանձնարարությունն ստացվել էր  1992թ. օգոստոսի կեսերին՝ Վանո Սիրադեղյանից։  Ստացած առաջադրանքի մասին Արմեն Տեր-Սահակյանը նույն օրը հայտնել է ՀՀՇ վարչության շենքի իրենց հատկված առանձնասենյակում հավաքված բանդայի անդամներին և նրանց միջև կատարել դերաբաշխում, իսկ որպես սպանության գործիք օգտագործելու համար տրամադրել է Վանո Սիրադեղյանի կողմից իրեն տրված ինքնաձիգն ու ռուսական զորամասից հափշտակված մյուս ինքնաձիգ հրազենը:

Նախապատրաստական միջոցառումներն ավարտելուց հետո բանդայի անդամներ Սուրեն Հարությունյանը, Ալիկ Գրիգորյանը և Արթուր Ալոյանն ստանձնել են սպանության կատարումը՝  ավազակային հարձակմամբ հափշտակված «ՎԱԶ-2106» մակնիշի ավտոմեքենայով։

Հանցագործությունը կատարելուց անմիջապես հետո Արթուր Ալոյանը, Ալիկ Գրիգորյանը և Սուրեն Հարությունյանը նույն ավտոմեքենայով դիմել են փախուստի, ընթացքում՝ հանցագործության հետքերը վերացնելու նպատակով ավտոմեքենայի խցիկի միջից հավաքել ու թափել են կրակված պարկուճները, այնուհետև վերադարձել Երևան, ուր հասնելուն պես գնացել են ՀՀՇ վարչության շենք և   Արմեն Տեր-Սահակյանին զեկուցել առաջադրանքը կատարելու մասին ու  նրան հանձնել որպես սպանության գործիք օգտագործված  ինքնաձիգերը:

Առաջադրանքի կատարված լինելու հարցում Արմեն Տեր-Սահակյանն անձամբ է գնացել դեպքի վայր՝  իր խմբի անդամներից   Իսրայել Սարգսյանի հետ (նշենք, որ վերջինս հայտնի է «Իսո» մականունով, ով ներկայումս մեկ այլ աղմկոտ գործով՝ Կայարանցի Թեւոսիկի եղբոր՝ Արթուր Սաֆարյանի 2014 թվականի տեղի ունեցած սպանության կազմակերպման, այդ սպանությունը կատարողին սպանելու եւ ապօրինի զենք, զինամթերք ձեռք բերելու, պահելու, կրելու, գործադրելու համար դատաղադրվել է 25 տարվա ազատազրկման – խմբ)  գնացել է դեպքի վայր և համոզվել, որ Սուքիասյանն ու նրա վարորդն  իրոք սպանված են:  Դրանից հետո բանդայի անդամները Արմեն Տեր-Սահակյան իցուցումով՝ հանցագործության հետքերը վերացնելու նպատակով հանցագործության միջոց հանդիսացած ավտոմեքենան տարել են Հրազդանի կիրճ և հրկիզել: Նույն օրը Արմեն Տեր-Սահակյանը սպանության առաջադրանքը կատարելու մասին անձամբ զեկուցել է Վանո Սիրադեղյանին, որից հետո բանդան ողջ կազմով մեկնել  է Հանքավան և շուրջ տասն օր թաքնվել այնտեղ գտնվող հանգստյան տներից մեկում:

Այնուհետեւ՝  ՀՀ Ներքին գործերի նախարար Վանո Սիրադեղյանը ԱրմենՏեր-Սահակյանի ղեկավարած բանդան՝ամբողջ կազմով, ընդգրկել է ՀՀ ՆԳՆ Ներքինզ որքերի վարչության համակարգում և բանդան քողարկելու նպատակով Արմեն Տեր-Սահակյանի գլխավորությամ բստեղծել «հետախուզական խումբ» անվանումով ապօրինի կառույց, որն անմիջականորեն ենթարկվել է անձամբ Սիրադեղյանին:

Ի դեպ նշենք, որ Արմեն Տեր-Սահակյանը՝ ՆԳՆ համակարգում հրամանագրվել է դտվածություն ունենալու պարագայում. Hg 1990 թ. մարտ ամսին բռնվել էր զենք հափշտակելու , կողոպուտ կատարելու համար և մի քանի ամիս հետո Արաբկիրի շրջանի ժողդատարանի կողմից դատապարտվել ազատազրկման 3 տարի ժամկետով՝ պայմանական:  Նույն թվականին   ազատվել է կալանքից և ներգրավվել պարտադիր  աշխատանքի: Այդ ժամանակ էլ աշխատանքի է ընդունվել այն ժամանակվա իշխանական քաղաքաի ուժի՝ ՀՀՇ-ի «Հայք»  թերթի խմբագրությունում՝  որպես խմբագիր Սամվել Գևորգյանի վարորդ: Վերջինս Ռադիոյի և հեռուստատեսության պետական վարչության նախագահ նշանակվելու կապակցությամբ տեղափոխվել է և դարձյալ Արմեն Տեր-Սահակյանը որպես վարորդ աշխատել է նրա մոտ և հենց այդ ընթացքում էլ ծանոթացել Վանո Սիրադեղյանի հետ։

Հետագայում քրեական գործով նախաքննության ընթացքում  Արմեն Տեր-Սահակյանը Հովհաննես Սուքիասյանի սպանության մասին պատմել է. «  Հովհաննես Սուքիասյանի սպանության հանձնարարությունը  1992 թ.-ին դեպքից որոշ ժամանակ առաջ տվել է Վանո Սիրադեղյանը ՝ Սամվել Գևորգյանի միջոցով, իսկ հետագայում Սիրադեղյանն անձամբ է իրեն հանձնարարել այդ սպանության կատարումը: Ինքն ու իր ջոկատի տղաները չեն ճանաչել Սուքիասյանին: Հանձնարարողն ասել է , որ սպանությունը կատարվելու է ազգի բարօրության համար: Նա այդպես էլ հայտնել է իր ջոկատի տղաներին , որոնք պատրաստ են եղել «հանուն պետության կատարել նշված սպանությունը»: Վանո Սիրադեղյանը Սուքիասյանի վարորդի  կապակցությամբ ասել է , որ եթե Հովհաննես Սուքիասյանին մենակ հնարավոր չլինի սպանել , ապա անհրաժեշտ է սպանել նաև վարորդին և հնարավոր ուղևորներին: Հետագայում տղաներն եկել և իրեն զեկուցել են , որ իրականացրել են սպանությունը: Նյութական շահագրգռվածություն չի եղել: Ինքը չի կարող ասել, թե սպանությունների հանձնարարությունները տալիս Սիրադեղյանն այլ պաշտոնատար անձի հետ խորհրդակցում էր, թե ոչ: Սպանության պատճառների մասին Վ. Սիրադեղյանն իրեն և իր միջոցով նաև ջոկատի տղաներին ասել է, որ «դա նույն սահմանների կռիվն է, որ նրանք կռվում են սահմանում, իսկ իրենք ՝ այստեղ»: Սպանությունը կատարելու մասին զեկուցել է Սիրադեղյանին, որը հավանության տալով ասել է  «լավ է »:

Իսկ սպանության կատարմանն անմիջական մասնակցություն ունեցած  Սուրեն Հարությունյանը պատմել է. «92 թվականի աշնանը, Արմեն Տեր-Սահակյանը ՀՀՇ վարչության շենքում, որտեղ հավաքված են եղել իրենց տղաները  ,ասել է , որ պետք է սպանվի Աշտարակի շրջխորհրդի գործկոմի նախագահ Հովհաննես Սուքիասյանը: Այդ արտահայտությունն իրենց անակնկալի չի բերել, քանի որ Արմեն Տեր-Սահակյանը նախկինում բոլորին զգուշացրել է , որ ահրաժեշտության դեպքում պետք է կատարեն նաև սպանություններ , «վերացնելով խանգարող մարդկանց»: Դրա դիմաց նա իրենց գումար չի խոստացել: Հանձարարությունը ստանալուց հետո  տղաներից մի քանիսը գնացել են Աշտարակ և ճշտել Սուքիասյանի օրակարգն ու մշտական երթուղիները: Սպանությունը Տեր-Սահակյանը հանձնարարել է իրեն, Ալիկ Գրիգորյանին և Արթուր Ալոյանին: Իրեն և խմբի նշված անդամներին հանձնարարվել է նաև որևէ ավտոմեքենա հափշտակել , սպանության ժամանակ օգտագործելու համար: Իրենց մոտ եղած  մակարով տեսակի ատրճանակի գործադրմամբ կանգնեցրել են մի մեքենա , վարորդին սպառնացել և իջեցրել մեքենայից:  Այդ ավտոմեքենայով են գնացել Աշտարակ կատարել հանձնարությունը և սպանությունից հետո , հանցագործություն կատարող մյուս անձանց հետ  մեքենան  տարել են Հրազդանի կիրճ և հրկիզել: Մեքենան հրկիզել է անձամբ ինքը՝ մեքենայի մեջ բենզին լցնելու եղանակով: Մեքենայի մեջից նախապես հավաքել են պարկուճները: 

 Սպանության համար իրենց տրամադրվել է երկու ինքնաձիգ , համապատասխան տեսակի և քանակի ռազմամթերք: 1992 թվականի սեպտեմբերի 18-ի առավոտյան նշված  ավտոմեքենայով , զինված գնացել  են Աշտարակ ՝ սպանությունն իրականացնելու: Ավտոմեքենան վարել է ինքը, իր կողքին նստել է Արթուր Ալոյանը, իսկ հետևի նստատեղին ՝ Ալիկ Գրիգորյանը, ինքնաձիգերը գտնվել են նրանց երկուսի մոտ»:

Այս սպանության կրքերը դեռ չհանդարտված 1993 թվականին հասարակությունը ցնցվեց  ՀՀ Երկաթգծի վարչության պետ Համբարձում Ղանդիլյանի սպանության լուրով:

Շարունակելի

Աղբյուր` Փաստինֆո