ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Հանրակրթական դպրոցներում տարածված է գրի և ընթերցանության խանգարումը. մասնագետ 06/11/2017 11:07 | Անցուդարձ
Գիրն ու ընթերցանությունը, որպես խոսքի բաղադրիչ, բարձրագույն հոգեկան գործընթացներ են, որոնց գործունեությանը մասնակցում է ուղեղը։
Հայտնի է, որ խոսքի համար պատասխանատու կենտրոններն ուղեղում խոսքաշարժողակն/Բրոկայի/ և խոսքալսողական/ Վերնիկեի/ կենտրոններն են, որոնց նորմալ ու լիարժեք աշխատանքի արդյունքում մենք կարողանում ենք խոսել և ընկալել մեզ ուղղված խոսքը։
Խոսելու կարողությունը մարդու ամենակարևոր հատկություններից է, իսկ խոսքը մտածողության գործիքն է․ միտքն արտահայտվում է խոսքով։
Իսկ ի՞նչ է գիրը։
Այն պայմանական միավորների համակարգ է, որի օգնությամբ մենք միտքը փոխանցում ենք սերնդե սերունդ։
Եթե բանավոր խոսքի համար մեզ անհրաժեշտ է լսել, ընկալել ու վերարտադրել, ապա գրավոր խոսքին միանում են ևս մի քանի գործողություններ, որոնք սերտորեն կապված են նախորդ գործողությունների հետ։ Այս դեպքում անհրաժեշտ են նաև տեսողա-տարածական կողմնորոշումը, լսողական, տեսողական հիշողությունները, վերլուծա-համադրական գործընթացները, ուշադրությունը և այլն։ Փաստորեն գրի գործընթացին մասնակցում են գրեթե բոլոր բարձրագույն հոգեկան պրոցեսները, ինչն էլ գիրը դարձնում է բարդ ու բազմաշղթա մի գործընթաց։Իսկ այդ շղթայում այս կամ այն պատճառով առաջացած փոքրիկ շեղումն անգամ կարող է բերել գործընթացի խաթարման։ Այն վառ նկարագրվում է ռուս նեյրոհոգեբան Տ․ Ախուտինայի կողմից․ «Ենթադրենք գլխուղեղը մի ամրոց է՝ կառուցված խորանարդիկներով, փոքրիկը գնդակը գլորում է և այն հարվածում է ամրոցի որոշակի մասին՝ դուրս հանելով ամրոցի այդ մասի խորանարդիկները, սակայն քանի որ ամրոցի կառուցվածքն այնպիսին , որ խորանարդիկները շարված են միմյանց վրա, ուստի հարվածից այս կամ այն կերպ խաթարվում են այլ խորանարդիկների կառուցվածքը ևս, նույն կերպ է նաև գլխուղեղում։ Եթե մեր գլխուղեղում որևէ կենտրոնի ֆունկցիա այս կամ այն պատճառով տուժում է, տուժում են նաև հարակից կենտրոնների ֆունկցիաներ ևս, և որքան մոտ են գտնվում հարակից կենտրոնները հիմնական ախտահարված օջախին, այդքան արտահայտված է լինում այդ կենտրոնի ֆունկցիայի խանգարումը»։
Եթե հաշվի առնենք , որ գլխուղեղի որևէ հատվածի ֆունկցիա տուժած է, լավ չի զարգացել կամ հապաղում է, ուրեմն կարող է տուժած լինել նաև գրավոր խոսքը։Այս դեպքում մենք գործ ենք ունենում գրի և ընթերցանության խանգարման /դիսգրաֆիա, դիսլեքսիա/ հետ։
Ի՞նչ է գրավոր խոսքի խանգարումը։
Այն խոսքի խանգարում է, որին բնորոշ են կայուն, կրկնվող ու սպեցիֆիկ սխալները, որոնք դժվարեցնում են գրելու և ընթերցելու գործընթացները։Գրավոր խոսքի խանգարում ունեցող անձանց մեծ մասն ունի նորմալ մտավոր կարողություններ։
Ինչ ասել է կայուն և կրկնվող սխալներ։ Այն նշանակում է, որ մարդ գրելիս կամ ընթերցելիս սխալներ է թույլ տալիս ոչ թե մեկ անգամ, այլ հաճախ և այն դրսևորվում է տառեր, վանկեր բաց թողնելով, ավելացնելով, բառի մեջ տառերը միմյանցով փոխարինելով, որոնք կարող են նման լինել գրաֆիկական պատկերով կամ հնչողությամբ, տառերը կամ մասնիկները կրկնելով և այլն։
Այսինքն, մարդն ունենալով նորմալ կենսաբանական լսողություն, կարող է ոչ ճիշտ լսել ու գրավոր վերարտադրել կամ ընթերցել տվյալ հնչյունն ունեցող բառը, կարող է տեսողապես մոտ տառերը փոխարինել մեկը մյուսով, տառի կրկնվող մասնիկներն ավելացնել կամ բաց թողնել,կարող է նաև բառերի միջև դադարը չընկալել և բառերը միմյանցից չառանձնացնելով՝ շարունակել՝ արդյունքում ստանալով այսպիսի պատկեր․
«Տղանխաղումէինքնաթիռովևավտոմեքենաներով»։
Այսօր շատ է խոսվում առողջության վրա ներազդող այս կամ այն էկզոգեն կամ էնդոգեն գործոնների մասին, որոնց արդյունքում ունենում ենք այս կամ այն խնդրով երեխաներ:
Արդի հանրակրթական դպրոցներում տարածված խոսքային խանգրումներից է գրի և ընթերցանության խանգարումը, ինչն առավել նկատելի է հատկապես տարրական դասարաններում։ Այն, ըստ Էության խանգարում է ողջ ուսումնական գործընթացին, ուստի դպրոցներում, առաջին հերթին, պետք է ուշադրություն դարձնեն հենց այդ խնդրին, չէ որ ողջ ուսումնական գործընթացը կազմակերպվում է հենց գրի ու ընթերցանության շնորհիվ։
Տարրական դասարաններում կատարված հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ 15-25% սովորողների մոտ այս կամ այն չափով խանգարված է գրի և ընթերցանության գործընթացները։
Որպես օրինակ դիտարկենք 30 հոգանոց տարրական դասարանում 8-10 սովորողի մոտ առկա է գրի ու ընթերցանության խանգարում և այս երեխաների մի մասը համարվում են ծույլիկներ, ուսումնական գործընթացը չհասցնողներ, ուսուցչի կողմից անուշադրության մատնվածներ, բայց իրականում նրանք ունեն ավելի լուրջ խնդիր, ուստի նաև օգնության կարիք։ Տվյալ դեպքում շատ կատ կարևոր է, որ ուսումնական հաստատություններում դասավանդող մասնագետները ճանաչեն, տարբերակեն խնդիրը՝ ուղղորդեն մասնագետի մոտ, ում հետ համատեղ աշխատանքի շնորհիվ կարելի է հաղթահարել այն։
Ինչևէ, մնում է նշել, որ դիսլեքսին հանճարների հիվանդություն է համարվում, որովհետև դիսգրաֆիա և դիսլեքսիա ունեցել են Ա․Էյնշտեյնը, Անդերսենը, Դա Վինչին, Մ․ Մոնրոն, Ք․ Տարանտինոն, Հ․ Ֆորդը, Ն․ Ռոքֆեյլերը, Վ․ Մայակովսկին, Թ․ Քրուզը, Ֆ․ Բոնդարչուկը և այլք։
Հեղ.՝ Անուշ Բաբայան, լոգոպեդ
Տեսանյութեր
04/12/2024 15:02
Մտանք ակումբ, Մովսիսյանն ու Ամիրխանյանը ծեծված ջարդված էին,միլպետը ադրբեջանցիների վայրագության մասին
Տեսադարան
05/17/2022 10:49
Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցները
Մամուլ
- 04/26/2024 08:28 Հենրիխ Մխիթարյանին շնորհավորեցին բոլորը` բացի ՀՖՖ-ից․ «Ժողովուրդ»
- 04/26/2024 08:23 Գյուղից հետևում են դիրքերի քանդմանը․ «Հրապարակ»
- 04/26/2024 08:20 Համատեղ պայքարի պլան դեռ չկա․ «Հրապարակ»
- 04/26/2024 08:18 ԿԳՄՍՆ-ում փոփոխություններ են նախապատրաստվում ․ լուծարվելու է Սփյուռքի բաժինը․«Հրապարակ»
- 04/26/2024 08:13 Իշխանական թիմում էլ են սարսափում ադրբեջանցի «փախստականների» վերադարձի հեռանկարից․ Հրապարակ»
- 04/26/2024 07:53 Աննա Հակոբյանը քաղաքական նպատակով էր Գյումրիում. աճել է իշխանության հանդեպ անվստահությունը, թեմի առաջնորդը «վտանգ» է համարվում․ «Ժողովուրդ»
- 04/26/2024 07:40 Սասուն Խաչատրյանին չեն նեղացնի. ՔՊ-ն հանդիպելու է ՍԴ-ի իր «սրտի» թեկնածուի հետ․ «Ժողովուրդ»
Գործ #
03/06/2023 21:01
Արյունոտ օղակն ամբողջական չէ առ այսօր. Ինչ կապ ուներ Յուզբաշյանի սպանությունը Ղանդիլյանի սպանության հետ
06/17/2022 17:36
Նոտարի աշխատասենյակից հափշտակվել է կնիքը ու աշխատասենյակը հրկիզվել՝ ԵԿՄ Էրեբունու տարածքային բաժանմունքի նախագահ Մանվել Բատիկյանի քավորությամբ. Խարդախությունների մի ամբողջ կծիկի հետքերով
07/20/2020 20:31
Վանաձորում սպանվել է հայտնի ֆիզիկոս Մնացականյանը. Սպանության առիթը՝ 1000 դրամ
07/12/2020 18:04
«Դե իմացիր արա, էդ ռուբիլնիկի տեղն էլ ես եմ ասել». Մանկության ընկերը` Կախյանի մեկ տարեկան երեխայի ու հղի կնոջ սպանության մասին
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 04/22/2024 20:39 Ինչ իմանամ ինչի են ականազերծում, երևի ժողովուրդ շատ է հավաքվել՝ ականազերծում են, որ չգնան թփուտների մեջ թեթևանալու ու պայթեն... Կոռնիձորի Արո
- 04/01/2024 20:09 Թուրքիայի ՏԻՄ ընտրություններն այդ երկրի ներքաղաքական կյանքի կարևոր ջրբաժանն է, Էրդողանի ժառանգներն են կրելու պայքարի դժվարությունները. Մելքոնյան
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
Մեկնաբանություն
- 04/20/2024 20:35 Մի տարբերություն էլ կա Հայաստանի ու Վրաստանի միջև՝ Վրաստանում ինքնիշխանությունն աճուրդի հանած Սահակաշվիլին բանտում է, Փաշինյանը՝ դեռ ոչ. Թևանյան
- 04/20/2024 18:25 Ե՞րբ է Ադրբեջանը նախատեսում տիրանալ Տավուշի տարածքներին, և ի՞նչ պետք է իմանանք մենք՝ կանխելու համար. Հոխիկյան
- 04/20/2024 16:43 Տիգրան Համասյանին և համերգին կազմակերպիչներին առաջարկում եմ դադարեցնել համերգը. Իշխանյան
- 04/20/2024 14:40 Մինչև Միջանցք տալն անվանափոխվելու են Երևանի թաղամասերի անունները. Դանիելյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 04/26/2024 10:53 2 ռուս կանայք հաղորդում են տվել ոստիկանություն, որ «Հաղթանակ» զբոսայգու տնօրենը հարվածել է իրենց, թքել իրենցից մեկի դեմքին. shamshyan.com
- 04/26/2024 10:33 Ավստրալիայի Լիբերալ կուսակցությունը երկրի ընդդիմության առաջնորդին կոչ է արել ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը
- 04/26/2024 10:23 Հրդեհ Գառնի գյուղում
- 04/25/2024 22:46 Թումանյան փողոցում գտնվող ռեստորաններից մեկի ծխատարում հրդեհ է բռնկվել
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 04/26/2024 00:08 Ուսուցչուհին դասարանում սեռական հարաբերություն է ունեցել 14-ամյա պատանու հետ
- 04/23/2024 22:11 Ամուսիները փորձել են մի կնոջ դավանափոխ անել դեպի իսլամ՝ ինտիմ լուսանկարների միջոցով
- 04/23/2024 00:43 Նորածին դստերը անտառում թողած կնոջը դատապարտել են 40 տարի անց
- 04/21/2024 22:49 Կինը հոր օգնությամբ վրեժ է լուծել դավաճան զուգընկերոջից
Հետաքրքիր է իմանալ
- 04/16/2024 18:04 Տիեզերական աղբն ընկել է Երկրի վրա ու ծակել տան տանիքը
- 04/15/2024 18:24 Հայտնաբերվել են մոլորակի ամենաառաջին մարդկանց մնացորդները, որոնք 1,86 միլիոն տարվա վաղեմություն ունեն
- 04/04/2024 19:00 Ծերացման դեմ պայքարում հետազոտողները նոր բացահայտում են արել
- 04/03/2024 16:05 Կինը երկվորյակներ է լույս աշխարհ բերել 22 օրվա տարբերությամբ