Փաստ ինֆո

«ՀՀ-ում պայմանական վաղաժամկետ ազատման համակարգում առկա խնդիրները և լուծման հնարավոր ուղիները» թեմայով աշխատաժողովին այսօր քննարկվեցին ՀՀ-ում պայմանական վաղաժամկետ ազատման համակարգի առկա իրավիճակը, գործող մեխանիզմի թերությունները, ինչպես նաև համակարգի բարեփոխման և արդյունավետության բարձրացման ուղիները:

Աշխատաժողովը կազմակերպել էր «Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտ» ՀԿ-ն ՀՀ  արդարադատության նախարարության հետ համագործակցաբար` Եվրոպական միության և «Միջազգային բանտային բարեփոխումներ» կազմակերպության աջակցությամբ:

ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմի համակարգի իրավական ապահովման վարչության պետ Նորայր Բալայանը փաստեց, որ բավականաչափ դիմում-բողոքներ են ստանում դատապարտյալներից, Մարդու իրավունքների պաշտպանից՝ պատժից պայմանական վաղաժամկետ ազատման բնագավառի վերաբերյալ:

Դեռևս 2008թ.  Սահմանադրական դատարանն իր  որոշման մեջ նշել է, որ Հայաստանի Հանրապետությունում բացակայում են պատժից վաղաժամկետ ազատման հստակ սահմանված չափանիշները:

Ըստ Բալայանի` Արդարադատության նախարարությունն ավարտել է պատժից պայմանական վաղաժամկետ ազատման չափանիշների ներդրման  վերաբերյալ հայեցակարգի նախագծի մշակումը:

Դատապարտյալի պատժից պայմանական վաղաժամկետ ազատման հարցը քննարկելիս մի քանի չափանիշներ կան,  որոնք վարչական հանձնաժողովը պետք է հաշվի առնի: Դրանք են` արդյո՞ք դատապարտյալը օրենքով սահմանված նվազագույն պատիժը կրել է, թե ոչ, արդյո՞ք դատապարտյալը դրական է բնութագրվում, կա  դատապարտյալի համաձայնությունը, ինչպես նաև հաշվի են առնվում տույժերն ու սոցիալական, հոգեբանական,  իրավական աշխատանքների արդյունքները:

ՔՀԻ-ի  իրավաբան Տաթևիկ Ղարիբյանի խոսքով՝  քրեակատարողական հիմնարկը մեծ դերակատարում ունի պայմանական վաղաժամկետ ազատման հարցի որոշման գործընթացում, սակայն այլ հարց է, թե որքանո՞վ է դա ճիշտ:

Ըստ բանախոսի,  որոշակի կոռուպցիոն ռիսկերից և չարաշահումներից խուսափելու նպատակով ավելի նպատակահարմար կլիներ, որ պատիժը կիրառող հիմնարկը եւ  պայմանական վաղաժամկետ ազատման որոշում կայացնող մարմինը տարանջատված լինեին:

Ինչ վերաբերում է անկախ հանձնաժողովին,  որը բաղկացած է 8 հոգուց`  ՀՀ տարբեր գերատեսչությունների ներկայացուցիչների ներգրավմամբ, ապա նրանք, ըստ Տ.Ղարիբյանի,   որոշումներ են կայացնում գերատեսչությունների շահերից ելնելով: Նրանց որոշումները ոչ միայն պատճառաբանված չեն, այլ նաև ենթակա չեն բողոքարկման:

Նշված բոլոր խնդիրները ստեղծում են մի վիճակ, որի պայմաններում անկախ հանձնաժողովներն արդյունավետ չեն գործում:

«Կոշ» ՔԿՀ-ի պետի տեղակալ Սամվել Գուրջանյանը համամիտ չէր այս մոտեցմանը` նշելով, որ նման մոտեցմամբ առաջնորդվելու դեպքում չկա որեւէ երաշխիք, որ երրորդ անձը չի կոռումպացվի եւ կկարողանա օբյեկտիվ որոշում կայացնել` առանց դատապարտյալին ճանաչելու:

«Ընդհակառակը` այսօր պետք է խրախուսվի հիմնարկի աշխատակցի դերը,  քանի որ հենց նա է այն անձը,  ով դատապարտյալին պետք է ասի` հարգելիս,  դու քեզ խելոք պահի, ընդգրկվիր այս կամ այն աշխատանքներում, որ ես միջամտեմ քո վաղաժամկետ պայմանական ազատմանը», - ասաց Ս.Գուրջանյանը:

Պատիժը կրելուց պայմանական վաղաժամկետ ազատելու անկախ հանձնաժողովին ներկայացված միջնորդագրերը 2006 թվականին կազմել են 85 տոկոս, իսկ 2013թ.՝ 18 տոկոս, ինչը փաստում է, որ հետզհետե նվազում է վարչական հանձնաժողովի կողմից անկախ հանձնաժողովին ներկայացվող միջնորդագրերի թիվը:

Ի դեպ, քննարկման ընթացքում նաեւ նշվեց, որ անկախ հանձնաժողովները, ստացված միջնորդագրերի 30 տոկոսն են հավանության արժանացնում և ուղարկում վարչակազմին:

Իսկ վարչական հանձնաժողովները հիմնականում ներկայացնում են միջին ծանրության հանցագործություն կատարած դատապարտյալների գործերը: