Փաստ ինֆո

Անհայտ անձը Սերգեյ Այվազյանին, որովայնի շրջանում, դիտավորությամբ թափանցող վերք է պատճառում: Փաստի առթիվ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 112-րդ հոդվածի 1-ին մասի /Դիտավորությամբ մեկ ուրիշին մարմնական վնասվածք պատճառելը կամ առողջությանն այլ ծանր վնաս պատճառելը / հատկանիշներով հարուցվում է քրեական գործ:

Նախաքննական մարմինը պարզում է Սերգեյին պատճառված վնասի պայմանները, ինչն ամբողջացվում է կասկածյալ Անդրանիկ Ավետիսյանի մասնակցությամբ կատարված դեպքի վայրի զննության արդյունքներով։ Մասնավորապես՝ Անդրանիկ Ավետիսյանը հայտարարում է, որ 2009 թվականի ապրիլի 27-ին` ժամը 01։00-ից 01։30-ի սահմաններում, Ավան, Չարենցի թաղամասի 12-րդ շենքի բակում իրեն անծանոթ տղաների հետ կռվի ընթացքում իր մոտ եղած դանակով հարվածել է նրանցից մեկին:

Ա. Ավետիսյանը ձերբակալվում է: Նրան մեղադրանք է առաջադրվում ՀՀ քրեական օրենսգրքի 112-րդ հոդվածի 1-ին մասով։

Այս գործով, բայց ՀՀ քրեական օրենսգրքի մեկ այլ` 258-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին կետով /Խուլիգանությունը: Կատարվել է մի խումբ անձանց կամ կազմակերպված խմբի կողմից/, մեղադրանք է առաջադրվում նաև երկու այլ անձանց Արա Սաֆարյանին և Սերգեյ Այվազյանին։

Գործի դատաքննությունը տեղի է ունեցել Երևան քաղաքի Ավան և Նոր Նորք վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանում: 2009 թվականի հոկտեմբերի 28-ի դատավճռով Անդրանիկ Ավետիսյանը մեղավոր է ճանաչվում ՀՀ քրեական օրենսգրքի 112-րդ հոդվածի 1-ին մասով /Դիտավորությամբ առողջությանը ծանր վնաս պատճառելը, …պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով / և հաշվակցելով նրա կալանքի տակ գտնվելու 2 (երկու) ամիս 18 (տասնութ) օր ժամկետը, վերջնական դատապարտվում ազատազրկման 2 տարի 9 ամիս 12 օր ժամկետով։ Սակայն ՀՀ քրեական օրենսգրքի 70-րդ հոդվածի /Պատիժը պայմանականորեն չկիրառելը / հիման վրա` Ա.Ավետիսյանի նկատմամբ նշանակված պատիժը պայմանականորեն չի կիրառվում: Նրա նկատմամբ 2 տարի ժամկետով սահմանվում է փորձաշրջան։

Նույն դատավճռով դատապարտվում են նաև Արա Սաֆարյանը և Սերգեյ Այվազյանը։

Ա.Ավետիսյանի պաշտպանը առաջին ատյանի դատարանի դատավճռի դեմ վերաքննիչ բողոք է բերում: Վերաքննիչ դատարանի 2010 թվականի փետրվարի 12-ի որոշմամբ ամբաստանյալ Ա.Ավետիսյանի պաշտպանի վերաքննիչ բողոքը մերժվում է:

Վերաքննիչ դատարանի այդ որոշման դեմ վճռաբեկ բողոք է բերում մեղադրողը։

Վճռաբեկ դատարանը քննելով գործի հանգամանքները արձանագրում է, որ վերաքննիչ դատարանը Ա.Ավետիսյանի նկատմամբ պատիժը պայմանականորեն չկիրառելիս որպես պատասխանատվությունն ու պատիժը մեղմացնող հանգամանքներ նշել է, որ նա հանրորեն վտանգավոր արարքը կատարել է առաջին անգամ հանգամանքների պատահական զուգորդմամբ, հանցագործությունը բացահայտվել է նրա խոստովանական ցուցմունքների միջոցով, օգնել է նախաքննության մարմնին հանցագործության մանրամասները բացահայտելուն, գտնվում է զորակոչային տարիքում և դատարանում պատրաստակամություն է հայտնել մեկնելու ժամկետային զինվորական ծառայության:

Ըստ բողոքի հեղինակի` Ա.Ավետիսյանի նկատմամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 70-րդ հոդվածի կիրառումը թույլատրելի համարելով՝ վերաքննիչ դատարանը թույլ է տվել նյութական իրավունքի այնպիսի հիմնարար խախտում, որի արդյունքում կայացված դատական ակտը խաթարում է արդարադատության բուն էությունը։ Բողոք բերած անձը հետևություն է արել այն մասին, որ Ա.Ավետիսյանի նկատմամբ նշանակված պատիժն անարդարացի է ակնհայտ մեղմ լինելու պատճառով, չի համապատասխանում ամբաստանյալի կատարած հանցագործության ծանրությանը, չի նպաստում սոցիալական արդարության վերականգնմանը, հանցագործությունների կանխմանն ու պատժի ենթարկված անձի ուղղվելուն։

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ անձի նկատմամբ պատիժը պայմանականորեն չկիրառելիս հաշվի առնվող հանգամանքների կապակցությամբ սույն գործով առկա է օրենքի միատեսակ կիրառության ապահովման խնդիր։

Վճռաբեկը նշում է, որ պատիժը պայմանականորեն չկիրառելիu դատարանը հաշվի է առնում հանցավորի անձին բնութագրող տվյալները, պատաuխանատվությունը և պատիժը մեղմացնող և ծանրացնող հանգամանքները։ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 70-րդ հոդվածի կիրառման կապակցությամբ վճռաբեկ դատարանը դիրքորոշում է հայտնել մի շարք որոշումներում, որոնցում մասնավորապես նշվում է, որ «պատիժը կարող է պայմանականորեն չկիրառվել, եթե առկա է դատարանի համոզվածությունը, վստահությունն առանց իրական պատիժ նշանակելու ամբաստանյալի ուղղվելու հնարավորության մասին»։ Միաժամանակ նշվում է, որ «Պատիժը պայմանականորեն չկիրառելու համար կարևոր նշանակություն ունեն հանցագործության կատարման հանգամանքները, եղանակը, գործիքներն ու միջոցները, մեղքի ձևը, հանցավորի կողմից այդ հանցագործության հանրորեն վտանգավոր հետևանքները նախատեսելու բնույթն ու աստիճանը»:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ «պատասխանատվությունն ու պատիժը մեղմացնող և ծանրացնող հանգամանքները հնարավորություն են տալիս պատկերացում կազմել հանցագործության` հանրության համար վտանգավորության աստիճանի և բնույթի, հանցավորի անձնավորության մասին և յուրաքանչյուր կոնկրետ գործով անհատականացնել պատիժը»։ Այդ պատճառով էլ պատիժը մեղմացնող և ծանրացնող հանգամանքները պետք է դիտարկել որպես հանցակազմի սահմաններից դուրս հանգամանքներ, որոնք «ուղղակի կամ անուղղակի վերաբերում են հանցագործությանը կամ հանցավորի անձնավորությանը, բարձրացնում կամ իջեցնում են հասարակական վտանգավորության աստիճանը և ազդում պատժի վրա»։ Վճռաբեկ դատարանը անդրադառնում է նաև հանցանք գործող անձի կողմից մեղայականով ներկայանալու հանգամանքին և այդ դիտանկյունից է գնահատում նաև այն իրավիճակը, երբ «…հանցանքը կատարած անձը պարզված չէ, ապա հանցանք կատարած անձի կողմից դրա մասին իրավապահ մարմիններին կամավոր հայտնելը ևս պետք է դիտվի որպես մեղայականով ներկայանալ»։ Վճռաբեկը նաև արձանագրում է, որ գործի «փաստական տվյալների վերլուծությունը թույլ է տալիս հետևություն անել այն մասին, որ Ա.Ավետիսյանն ըստ էության ներկայացել է մեղայականով»:

Գործի նկատմամբ մոտեցման այս մասով վճռաբեկը նշում է, որ «մեղայականով ներկայանալու հանգամանքը քննության առարկա դարձնելու փոխարեն վերաքննիչ դատարանը որոշման մեջ նշել է` «հանցագործությունը բացահայտվել է հենց նրա խոստովանական ցուցմունքների միջոցով, օգնել է նախաքննության մարմնին հանցագործության մանրամասները բացահայտելուն»։ Այնինչ, հարցի դիտարկումը և «… և պարզաբանումն էական նշանակություն կարող է ունենալ Ա.Ավետիսյանի նկատմամբ պատիժը պայմանականորեն չկիրառելու հարցը լուծելիս»։

Այս և էլի մի շարք հանգամանքների հիման վրա վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Ա.Ավետիսյանի նկատմամբ նշանակված պատիժը պայմանականորեն չկիրառելու վերաբերյալ հարցը քննելիս և լուծելիս վերաքննիչ դատարանը «գործի հանգամանքների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտում չի կատարել, չի վերլուծել և չի գնահատել գործում առկա, օբյեկտիվորեն գոյություն ունեցող փաստական տվյալները»։ Ուստի Ա.Ավետիսյանի նկատմամբ պատիժը պայմանականորեն չկիրառելու մասին վերաքննիչ դատարանի հետևությունները հիմնավորված և պատճառաբանված չեն, ինչը հանգեցրել է ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 358-րդ հոդվածի պահանջներին / Դատավճռի օրինական, հիմնավորված և պատճառաբանված լինելը / չհամապատասխանող` չհիմնավորված որոշման կայացման։ Իսկ «դատավարական իրավունքի խախտումը, որն ազդել է ամբաստանյալի նկատմամբ նշանակված պատիժը կրելու մասով գործով ճիշտ որոշում կայացնելու վրա, դատական ակտը բեկանելու հիմք է»։

Ելնելով այս և գործին առնչվող մի շարք այլ իրավական նորմերից և ղեկավարվելով ՀՀ Սահմանադրության համապատասխան հոդվածով՝ վճռաբեկ բողոքը բավարարվում է: Ամբաստանյալ Ա. Ավետիսյանի վերաբերյալ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 112-րդ հոդվածի 1-ին մասով ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանի 2011 թվականի մարտի 1-ի որոշումը բեկանվում է և գործն ուղարկվում նույն դատարան՝ նոր քննության։

Սամվել Մարտիրոսյան