Փաստ ինֆո

 

«Փաստիֆո»-ի հարցերին պատասխանել է էկոնոմիկայի նախարարության Շուկայի վերահսկողության պետական տեսչության պետ Լևոն Խալիկյանը` անդրադառնալով «Վաղարշ և որդիներ կոնցեռն» ՍՊԸ-ում կայացած ստուգումների, դրանց արդյունքում կիրառված տուգանքի և մամուլում այս թեմայի շուրջ ծավալված քննարկումներին:

 

 

- Փետրվարի 10-ին էկոնոմիկայի նախարարությունում տեղի է ունեցել հանձնաժողովի նիստ, որի ընթացքում վերջնականապես պետք է որոշվեր, թե ինչ տուգանքի է ենթարկվելու «Վաղարշ և որդիներ կոնցեռնը»: Կազմակերպության տնօրեն Նունե Նալբանդյանը և կոնցեռնի սեփականատեր Վաղարշ Աբրահամյանը նիստին չներկայացան, փոխարենը եկան  Վ.Աբրահամյանի որդին, ով ներկայացավ որպես Վաղարշ Աբրահամյանի խորհրդական, և անվտանգության աշխատակիցը:

 

Նրանք, բնականաբար, լիազորագիր չունեին, լիազորված չէին  նիստին մասնակցելու, բայց նրանց թույլ տվեցինք մասնակցել: Նրանք նաև փաստաթղթեր էին բերել, ընդունեցինք այդ փաստաթղթերը: Հաջորդ օրն արդեն Աբրահամյանի որդին ներկայացավ իրավաբանի ուղեկցությամբ, որն արդեն ուներ լիազորագիր՝ Նունե Նալբանդյանի կողմից տրված: Նա ստացավ նիստի արդյունքում կայացված 65 մլն դրամ տուգանքի որոշումը: Հիմա կամ եռօրյա ժամկետում կվճարի տուգանքը, կամ այն պետք է բողոքարկի դատարանում:

 

 

Ստուգումները կատարվել են 2013թ. դեկտեմբերի 9-ից 13-ը: Ընկերությունում նաև  գործունեության լիցենզիան կասեցնելու հիմք հանդիսացող խախտումներ էին հայտնաբերվել, որոնց մասին զեկուցվել է Էկոնոմիկայի նախարարին, քանի որ  լիցենզիայի կասեցումն արդեն նախարարի իրավասությունն է: Մենք ընդամենը զեկուցագրով ներկայացրել ենք, թե ինչեր ենք հայտնաբերել: Եվ հաջորդն արդեն յուրաքանչյուր խախտման համար տուգանքը 50 000 դրամ է, այսինքն դա գումարվում է և ստացվում այդ մայր գումարը:

 

Ստուգման արդյունքում հայտնաբերվեցին բազմաթիվ խախտումներ, որոնք արձանագրվել են, և նիստի ընթացքում ու դրանից առաջ «Վաղարշ և որդիներ կոնցեռնը» բերեց իր փաստարկները, հիմնավորումները, ինչ-որ փաստաթղթեր ներկայացրեց: Արդյունքում՝ նախապես հայտարարված 95 մլն դրամը նվազեց մինչև 65 մլն-ի, կային բաներ, որ վիճելի էին, ընդունեցինք իրենց փաստարկները, և նիստի արդյունքում նշանակվեց վարչական տուգանք՝ 65 մլն դրամ: Մեր ուզածն այն չէ, որ այդ շուկան տուգանվի, կամ լիցենզիայից զրկվի: Մեր ուզածն այն է, որ սպառողն իրեն պաշտպանված զգա, որ գնա ոսկի գնելու, 100%-ով համոզված չլինի, որ իրեն խաբելու են: 

 

 

- Այդ ժամանակ ստուգումներ, իրոք, իրականացվում էին ոսկու շուկայում, բայց ոչ միայն  ոսկու շուկայում, ամբողջ Հայաստանի տարածքում էլ իրականացվում էր: Ու երբ որ բողոքներն սկսվեցին, կային մարդիկ, ովքեր հայտարարում էին լրատվամիջոցներին, որ իրենց նշանակվել է տուգանք 3 մլն դրամ, իրենք չեն կարողանում աշխատել: Մենք բոլոր այդ մարդկանց հրավիրեցինք մեզ մոտ ու պարզվեց, որ չկա մարդ, ում մոտ ստուգում է կատարվել ու նշանակվել է 3 մլն դրամ:

 

Նույնիսկ մի տղամարդ կար, ով հեռուստատեսությամբ հայտարարում էր, որ իրեն 3 մլն դրամով տուգանել են ու թուղթ էր ցույց տալիս: Թղթի վրա ակնհայտ երևում էր, որ գրված է «Տեղեկանք»: Այսինքն՝ իր մոտ ստուգումներ են իրականացվել, խախտում չի արձանագրվել և տրվել է տեղեկանք: Բայց այս մարդը չգիտես ինչու հեռուստատեսությամբ հայտարարում էր, որ իրեն 3 մլն դրամ տուգանել են:

 

 

- Երբ նրանց հրավիրեցին մեզ մոտ, կային մարդիկ, ովքեր ասում էին. «Մենք վախենում ենք, որ կգան կտուգանեն, իսկ որ տուգանեն, ոնց էլ լինի մի 3 մլն կտուգանեն»: Անհասկանալի է, անկեղծ, նույն տղամարդը, որ հայտարարում էր, որ իրեն 3մլն դրամով տուգանել են, բայց 2 օր առաջ ինքը ստորագրել է տեղեկանքը, որ խախտում հայտնաբերված չէ, ասաց, որ ինքը հայերեն կարդալ չգիտի ու սխալ է հասկացել: Նորից եմ ասում, չկա մարդ, որ 1 կամ 3 մլն դրամով տուգանված լինի, եթե կգտնվի մեկը, որ կապացուցի հակառակը, ես պատրաստ եմ այդ գումարը նրան վերադարձնել: Այդ ժամանակահատվածի համար ամենախոշոր տուգանքը եղել է 450 000 դրամը, այսինքն` յուրաքանչյուր դեպքի համար 50 000 դրամ:

 

Կա օրենքով սահմանված ձև. ոսկյա իրը պետք է 2 դրոշմակնիք ունենա` մեկը հարգադրոշմն է, որի վրա նշվում է ոսկու հարգը, երկրորդը հարգորոշող կազմակերպության դրոշմակնիքն է՝ Սասունցի Դավիթի պատկերով, որ նշանակում է` արված է Հայաստանում, որով պարզ է դառնում, թե ով է որոշել տվյալ ոսկու հարգը: Մեկ հարգադրոշումն արժե 100 դրամ, այսինքն՝ որսկյա իրի վրա ավելացնել ևս 100 դրամ, դա արժեքի վրա էապես չի ազդի: Ցանկացած ոք, ով մաթեմատիկայից լավ է, կարող է հաշվարկել, որ ավելի լավ է վճարել 100 դրամ ու խուսափել 50 000 դրամ տուգանքից: Դրա համար ինձ համար անհասկանալի է, թե ինչու պետք է մարդ խուսափի հարգորոշելուց ու հարգադրոշմելուց:

 

Սա սպառողի շահերի պաշտպանություն է: Մեզ մոտ շատ վաղուց ընդունված է, որ եթե գնում ենք ոսկի գնելու, պետք է ծանոթ գտնենք, որ հանկարծ չխաբեն: Բայց սա մի օր պիտի վերանա, այս շուկան պետք է մի օր կարգավորվի: Հիմա եթե ապրանքի վրա երկու կնիք կա, կարող եք այն վստահաբար գնել: Այս դեպքում, եթե պարզվի, որ այն կեղծ է, ապա պատասխանատվությունը կրում է հարգորոշողը, որի կնիքն առկա է ապրանքի վրա: Իսկ եթե կնիք չկա, պարզ չէ, թե ով պետք է պատասխանատվություն կրի: Ինչևէ, մարդկանց հետ, երբ որ հանդիպեցինք ու պարզվեց, որ նման բան չկա, կառավարությունը հանձնարարական տվեց մեզ, հարկային տեսչությանը և ԱԻՆ-ին, որպեսզի կատարենք համալիր ստուգում և արդյունքների մասին զեկուցենք կառավարություն: 

  

 

- Ստուգումն իրականացվել է միայն «Վաղարշ և որդիներ կոնցեռնին» պատկանող սեղանիկներում: Տարվա ընթացքում, բնականաբար, բազմաթիվ ստուգումներ իրականացվում են նաև այլ սուբյեկտների մոտ: Բացի այդ, մենք պարբերաբար հանդիպում ենք ոսկերիչների հետ: Առաջին հանդիպման ժամանակ մենք հայտարարեցինք, որ պատրաստվում ենք այդ ոլորտը ստուգել: Եթե խախտումներ կան, մենք ձեզ ժամանակ տանք խախտումները վերացնելու, եթե պետք է, օրենքը տանք, դասընթացներ կազմակերպենք, որովհետև մեր ֆունկցիան տուգանելով բյուջե լցնելը չէ, մեր ֆունկցիան սպառողի շահերը պաշտպանելն է: 

 

 

- Մեր կողմից բացարձակ նման քայլ չի իրականացվում: Ինչպես ասացի, երբ որ 3 տարի առաջ այս ոլորտը մեզ էր հանձնվել, մեր առաջին հանդիպմանն էկոնոմիկայի նախարարությունում ներկա էր նաև Վաղարշ Աբրահամյանի որդին: Շատ անկեղծ զրույց ստացվեց ոսկերիչների հետ և շատ անկեղծ  իրենք են խնդրել, որ 2 ամիս ստուգումներ չանենք, մինչև իրենք ամեն ինչ ուղղեն: Որպես ոլորտի ամենախոշոր ներկայացուցիչ՝ երևի ինքը կարող էր մարդկանց հավաքել, տեղեկացնել, որ սա է օրենքը և առաջիկայում լինելու են ստուգումներ, որ մարդիկ անակնկալի չգային:

 

Մենք չենք կարող բոլորին իրազեկել, տեղյակ պահել: Ճիշտ հասկացեք, եթե կա ինչ-որ կազմակերպիչ, որ այդ ամենն անում է, պիտի նաև ինչ-որ պարտավորություն վերցնի իր վրա: Եթե այս մարդը ժամանակին տեղյակ պահեր, օրենքը բաժաներ, երևի խախտումները շատ ավելի քիչ կլինեին: Եթե ոսկին ազնիվ մետաղ է, չի նշանակում, թե ով այդ բիզնեսով զբաղվում է, ազնիվ է: 

 

 

- Ոչ, շուկան այնքան մեծ է ու այնքան արագ է զարգանում: Ինչքան մենք նոր բաներ ենք հայտնաբերում, այնքան շրջանցելու ճանապարհներն ավելի են շատանում: Միշտ այնտեղ, որտեղ կա գերշահույթ, շատ ավելի դժվար է: Ռիսկերը կան էլի, ահագին անելու բան կա: Բայց մենք այս տարվա ընթացքում ձեռք ենք բերելու նոր ժամանակակից տեխնիկական միջոցներ, որոնք կկրճատեն ստուգումների ժամանակը և ավելի արդյունավետ կդարձնեն դրանք:

 

Օրինակ, եթե ուզում ենք ոսկին ստուգել, ուղղակի դնում ենք սարքը ոսկյա իրի վրա, այն արդեն տալիս է բաղադրությունն ու պարզում, թե ինչ մաքրության ոսկի է: Եթե մեր ամեն տեսուչ զինվի այդ սարքերով, ռիսկերը զգալի կնվազեն: Բայց ռիսկեր միշտ կան, ուղղակի ավելի նվազել են նաև սպառողի տեղեկացվածության շնորհիվ: Այս ամենի արդյունքում՝ այսօր բոլորը գիտեն, որ երկու դրոշմ պետք է լինի. մեկը ոսկին է, մյուսը Սասունցի Դավիթը: Ռիսկերը դրանով շատ-շատ նվազում են, որովհետև սպառողն  արդեն սկսում է պահանջել: