Փաստ ինֆո

Արցախի ամբողջական օկուպացումից հետո Ադրբեջանը սկսել է ակտիվորեն լուսանկարներ շրջանառել, որոնցում ակնհայտորեն արտահայտված են Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ ունեցած նկրտումները։ Բառացիորեն մեկ-երկու օր առաջ ադրբեջանական տելեգրամյան ալիքներով, սոցցանցերով, ինչպես նաև բարձրաստիճան պաշտոնյանների պաշտոնական էջերով սկսեց տարածվել մի լուսանկար, որտեղ ՀՀ հրապարակում տեղադրված է ադրբեջանական դրոշը, իսկ կառավարական շենքերի դիմաց կանգնած են ադրբեջանցի ուժայինները։ Դրանք պատահական մեսիջներ չեն, այլ պետական մակարդակով տարվող քարոզչություն, որից պետք է հետևություններ անենք։ Այդ մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ահազանգում է կովկասագետ, Արցախի «Մեսրոպ Մաշտոց» համալսարանի Կովկասագիտության կենտրոնի ղեկավար Հովիկ Ավանեսովը։

«2023թ․ սեպտեմբերի 19-ից առաջ ադրբեջանական տեղեկատվական հոսքերում, սոցցանցերում ակտիվորեն տարածվում էր մի լուսանկար, որտեղ ադրբեջանական ուժային կառույցի ներկայացուցիչը քարտեզից դանակով ջնջում է Արցախը։ Այդ լուսանկարով կիսվել էին նաև որոշ ադրբեջանցի բարձրաստիճան պաշտոնյաներ։ Դրանով նախ իրենց հասարակության պատրաստեցին սպասվելիքին, իսկ հետո արդեն անցան հստակ քայլերի՝ ակնհայտ ցեղասպանական գործողություններով հայաթափեցին ու ամբողջությամբ օկուպացրեցին Արցախը։ Մեզ՝ փորձագետներիս համար ակնհայտ է, որ ադրբեջանական քարոզչական մեքենան հենց այնպես չի հրապարակում նման նյութեր, լուսանկարներ։ Չմոռանանք, որ այդ երկրում մեդիան, տեղեկատվական հոսքերն ամբողջությամբ վերահսկվում են, ու ոչ մի պատահական մեսիջ այնտեղ չի հայտնվում, առավելևս՝ բարձրաստիճան պաշտոնյաների պաշտոնական էջերում։ Ամեն մի նման հրապարակում շրջանառության մեջ դնելուց ժամանակ անց Ադրբեջանը հարձակում է իրականացնում»,-ասում է փորձագետն ու հավելում՝ Երևանի կենտրոնում ադրբեջանական դրոշով ու ուժայիններով կոլաժն անտեսել չի կարելի ոչ մի դեպքում։

Ավանեսովը նկատում է՝ քանիցս համոզվել ենք, որ դրանց հաջորդում են լոկալ կամ լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններ, բայց շարունակում ենք անտեսել ու հետևություններ չանել նաև այսօր՝ Արցախի ամբողջական կորստից հետո։

«Պետք է լրջագույնս վերլուծենք Ադրբեջանից եկող մեսիջները և կանխենք սպասվող զարգացումները։ Մի պարզ բան, նախ և առաջ, պետք է արվի՝ հրաժարվենք, այսպես կոչված, «խաղաղության օրակարգի» մասին խոսելուց և ինքնախաբեությամբ զբաղվելուց՝ այն պարզ պատճառով, որ Ադրբեջանն ընդհանրապես նման օրակարգ չունի։ Այդ երկրի արտաքին գերատեսչության ղեկավարն օրեր առաջ անձամբ խոստովանեց, որ եթե անգամ, այսպես կոչված, «խաղաղության» փաստաթուղթ ստորագրվի, ապա բոլոր հարցերը դրանով չեն լուծվելու։ Այսինքն՝ թշնամին պարբերաբար տարբեր եղանակներով հայտարարում է, ցույց տալիս, որ ոչ մի ցանկություն, մտադրություն չունի խաղաղություն հաստատելու, իսկ մենք շարունակում ենք չտեսնելու տալ դրանք»,-նշում է փորձագետը։

Այդ առումով Ավանեսովն ուշագրավ է համարում նաև օկուպացված Ստեփանակերտում վերջերս կայացած ֆուտբոլային խաղի ժամանակ Ալիևի հերթական ժեստը, երբ ֆուբոլային խաղի մեկնարկը տվեց ինքն անձամբ՝ գնդակի հարվածով․

«Առաջին հայացքից կարող է սիմվոլիկ թվալ այդ քայլը, բայց իրականում, երբ խորանում ես տարածաշրջանային զարգացումների մեջ, պարզ է դառնում դրա կոնկտեքստը։ Դրանով Ալիևը ցույց է տալիս, որ իր սկսած խաղը չի ավարտվել, ավելին՝ ինքն օկուպացված Ստեփանակերտից ազդարարում է նոր խաղի մեկնարկը՝ մարտահրավեր նետելով ՀՀ-ին, ինչպես նաև տարածաշրջանային խաղացողներին։ Այս ամենից հետևում է, որ սպառնալիքներն աճելու են ու չի բացառվում, որ նոր ռազմական գործողություններ կսկսի Ադրբեջանը։

Դրա ուղղությամբ, հատկապես 2020թ․ սկսած, ակտիվորեն աշխատում է Ալիևը։ Երբ Արցախի զգալի մասն օկուպացվեց, Ադրբեջանը ջանասիրաբար սկսեց ահաբեկիչներ և ուժայն կառույցների ներկայացուցիչներ բերել ու բնակեցնել օկուպացված բնակավայրերում՝ հատկապես ՀՀ-ին ու Իրանին անմիջապես սահմանակից հատվածներում։

Շեշտելով, որ 2020թ․ 44-օրյա պատերազմից հետո էականորեն փոխվել է տարածշրջանի անվտանգային ճարտարապետությունը, Ավանեսովը կրկին ընդգծում է՝ Ադրբեջանից եկող սպառնալիքներն անտեսելու դեպքում թե՛ Հայաստանը, թե՛ տարածաշրջանային խաղացողները շատ ավելի բարդ իրավիճակում են հայտնվելու։

Կովկասագիտության կենտրոնը, որ 2020թ․ պատերազմից հետո, ըստ էության, գործել է ֆորս-մաժորային իրավիճակում, իր գործունեությունը չի դադարել նաև 2023թ․ սեպտեմբերյան պատերազմի, բռնի տեղահանության պայմաններում։ Հաշվի առնելով նախ գործունեության առանցքային ուղղվածությունն ու անհրաժեշտությունն այս իրավիճակում, ինչպես նաև Արցախի կրթական ու գիտական կառույցների տարրալուծումը, Կենտրոնը վերսկսել է իր գործունեությունն արդեն Երևանում։ Տարածք դեռևս չունեն արցախցի փորձագետները, բայց տարբեր գործընկեր կազմակերպությունների, անհատների աջակցությամբ փորձում են հունի մեջ գցել Կենտրոնի աշխատանքը։

Աղբյուր` Փաստինֆո