Փաստ ինֆո

Ադրբեջանում ակնհայտ նկատվում է խաղաղապահ զորքերի առկայության նկատմամբ ոչ միայն բացասական տրամադրություններ ձևավորելու, այլև ճնշում գործադրելու միտում, և սա չէր անհանգստացնի, եթե հետագայում տարաբնույթ զիջումները չդիտվեն իբրև այդ զորքերի տեղակայման ժամկետը երկարացնելու ծանր գին։ «Փաստինֆո»-ին այս մասին ասաց իրավագիտության դոկտոր, պրոֆեսորԳևորգ Դանիելյանը՝ անդրադառնալով Լաչինի միջանցքում «մինի մաքսակետ» տեղադրելու մասին Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների զորախմբի հրամանատար Անդրեյ Վոլկովի հայտարարությանը։

Մեր զրուցակցի դիտարկմամբ՝ այն, որ հայ-ադրբեջանական և հայ-թուրքական հարաբերություններին առնչվող ցանկացած պաշտոնական փաստաթղթում կամ հայտարարությունում արդեն վատ ավանդույթի ուժով կիրառման մեջ են դրվում բազմիմաստ եզրույթներ, որոնք մեկնաբանվում են ի վնաս Հայաստանի և Արցախի, ցավոք, նորություն չէ: Նորություն չէ նաև այն, ինչպես նշում է Դանիելյանը, որ ռազմաքաղաքական առանցքային հարցերով որոշումներ կայացնելու դեր են ստանձնում բացարձակապես այդպիսի իրավասություն չունեցող պաշտոնյաները, ինչպես օրինակ՝ ՀՀ պաշտպանության նախարարը՝ այսպես կոչված՝ Գորիս-Կապան ճանապարհը զիջելու վերաբերյալ:

«Ընդ որում, եթե անգամ ընտրվում են եզրույթներ, օրինակ՝ «խաղաղություն», ապա դրանք որևէ անմիջական կապ չունեն կոնկրետ միջազգային պայմանագրի բովանդակության հետ, այլ հետապնդում են կանխատեսելի զգայական մթնոլորտ ստեղծելուն միտված զուտ հոգեբանական ազդեցության նպատակ: Այս տեսանկյունից՝ բացառություն չէ նաև Լաչինի միջանցքում, այսպես կոչված՝ «մինի մաքսակետ» հիմնադրելու վերաբերյալ ՌԴ խաղաղապահ զորքերի հրամանատար Անդրեյ Վոլկովի հայտարարությունը»,- ասաց Գևորգ Դանիելյանը։

Իրավագետը առանձնացրեց խնդրի իրավա-քաղաքական մի քանի ասպեկտներ՝ նշելով, որ նախ՝ ցանկացած տիպի մաքսակետ հիմնադրելու նախաձեռնությունը ուղղակի հակասության մեջ է 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի հայտարարության հետ։

«Նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը ևս, իմ սուբյեկտիվ ընկալմամբ, կնքվել է Սահմանադրության շրջանցմամբ, բայց դե ֆակտո գործում է, ուստի այն կարող է գոնե զուտ ընթացակարգի տեսանկյունից իրավաչափ համարվել, եթե այն նախաձեռնեն մասնակից պետությունների իրավասու ղեկավարները: Մինչդեռ՝ այս դեպքում այդ նախաձեռնության շուրջ համաձայնության են եկել խաղաղապահ զորքերի հրամանատարությունը՝ ադրբեջանական անորոշ ներկայացուցչի հետ»- ընդգծեց Գևորգ Դանիելյանը՝ շեշտելով, թե հանրահայտ է, որ «մինի մաքսակետ» հասկացություն գոյություն չունի, իսկ գործնականում դա նպաստելու է ոչ այնքան իբր թե խաղաղապահ զորակազմի պատասխանատվության գոտի արգելված առարկաներ մուտքը չթույլատրելու նպատակով Լաչինի միջանցքի թիվ 1 հենակետում ռենտգեն-սկաների տեղադրման հնարավորությանը, որքան քողարկված նախաձեռնություն է՝ ապագայում արդեն լիարժեք մաքսակետ հիմնելու նկրտումներով:

Վոլկովը հավաստիացրել է, թե խոսքը հենակետի մասին չէ, Լեռնային Ղարաբաղը Հայաստանին կապող ճանապարհի վրա մինի մաքսակետ կտեղադրվի՝ հագեցած հատուկ սարքավորումներով և այն ամբողջովին գտնվելու է խաղաղապահ զորքերի հսկողության ներքո, որտեղ ադրբեջանական զինուժ չի գտնվելու։ Գ. Դանիելյանի արձանագրմամբ՝ սա արտաքուստ կարող է իրավաչափ ու նախընտրելի համարվել, բայց պետք է ողջախոհ լինել և հասկանալ, որ «փայտն ունի երկու ծայր»:

«Մասնավորապես՝ չի բացառվում, որ նույն այս սցենարը փորձեն կիրարկել արդեն Մեղրիում, ինչի արդյունքում ճանապարհի, այդ թվում՝ ելքի ու մուտքի ողջ համակարգը կհայտնվի Հայաստանի ինքնիշխանությունից դուրս, ինչը դարձյալ հակասության մեջ կհայտնվի նոյեմբերի 9-ի հայտարարության հետ, որում գոնե տարանջատված են «միջանցք» և «ճանապարհ» եզրույթները: Հուսանք, որ կհաղթի ողջախոհությունը և փորձ կարվի տարանջատել լիարժեք մեկուսացված Արցախը՝ Թուրքիայի հետ անմիջական և կայուն կապ ունեցող Նախիջևանից: Վերջապես, եթե խոսքը սոսկ տեխնիկական հագեցվածության մասին է, ապա որևէ տրամաբանություն չկա այն որևէ կողմի՝ հատկապես Ադրբեջանի հետ համաձայնեցնելու նկատառումով. նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը սահմանափակել է միայն զինատեսակի և զինածայողների թվաքանակը, սակայն որևէ սահմանափակում չի նախատեսել և չէր էլ կարող նախատեսել տեխնիկական հագեցվածության առնչությամբ, բայց ամբողջ խնդիրն էլ այն է, որ «մինի մաքսակետ» եզրույթը պատահական չի ընտրվել և կարող է հետագայում լայն մեկնաբանության նյութ լինել»,- պարզաբանեց Գևորգ Դանիելյանը։

Նա ընդգծեց, որ թեպետ խոսվում է արգելված իրերի շրջանառության մասին, սակայն միայն միամիտները չեն հասկանա, որ գոնե այս փուլում այսպիսի միջամտությունները առավելապես հետապնդում են Արցախին տնտեսապես ծնկի բերելու անթաքույց նպատակ, քանզի Ադրբեջանի կողմից փորձ է արվում արգելափակելու հանքերի շահագործումը, ինչը հնարավոր է անել նաև ճանապարհների վրա մաքսային հսկողություն սահմանելու եղանակով:

«Ադրբեջանը, լինելով ագրեսոր, ինքն է այս օրերին խոսում ռեպարացիայի մասին, ուստի ո՞ւմ համար պարզ չէ, որ վերջինս դեռ չի բավարարվել հայտնի ոսկու հանքերը զավթելով և աչք է դրել մյուսների վրա: Ընդհանրապես մեզ պետք է անհանգստացնի այն, որ այս փուլում Ադրբեջանը և Թուրքիան նախապատվությունը կտան ոչ այնքան ռազմական գործողություններին, թեպետ՝ դրանից իսպառ չեն հրաժարվում, որքան խնամքով թաքցված «խաղաղ» գործիքակազմով Հայաստանը թուլացնելուն և «Երևանը ոչ թե տանկերով, այլ ոտքով այցելելու», այն է՝ յուրացնելու տարբերակին»,- Եզրափակեց Գևորգ Դանիելյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո