Փաստ ինֆո

Ուկրաինայի հակամարտությունը աշխարհը բաժանել է նրանց, ովքեր աջակցում են ԱՄՆ-ին և նրանց, ովքեր չեն աջակցում գերտերությանը, որը ղեկավարում է աշխարհը: Ուկրաինական հակամարտությունը հակադրում է ԱՄՆ-ին և նրանց արևմտյան դաշնակիցներին այլ ազգերի դեմ, որոնք ձգտում են նոր աշխարհակարգ ստեղծել՝ ազատ ԱՄՆ-ի գերակայությունից: «Փակագիծ Վերլուծական Հարթակ»-ը ներկայացնում է, որ  Mideast Discourse-ից Սթիվեն Սահիունին հարցազրույց է վերցրել Արարատ Կոստանյանից՝ փորձելով հասկանալ Ուկրաինայի իրադարձությունների պատմությունը և նոր բազմաբևեռ աշխարհակարգի ի հայտ գալը:

Մանրամասները ներկայացնում է «Փակագիծ Վերլուծական Հարթակ»-ը․

«Արարատ Կոստանյանը մերձավորարևելյան ուսումնասիրությունների և միջազգային հարաբերությունների փորձագետ է: Նա ներկայումս աշխատում է որպես կրտսեր գիտաշխատող և գիտությունների թեկնածու Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Արևելագիտության ինստիտուտում և հրապարակել է մեկնաբանություններ և հոդվածներ քաղաքական իսլամի, Թուրքիայի, սիրիական պատերազմի և բազմաբևեռ աշխարհի առաջացման և Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մասին:

 Սթիվեն Սահիունի. Թուրքիան, Իսրայելը և Ադրբեջանը կարծես թե դիրքավորվում են Ռուսաստանի դեմ և աջակցում են Ուկրաինային ներկայիս հակամարտությունում: Ձեր կարծիքով, ինչպիսի՞ն կարող է լինել ռուսական արձագանքը։

Արարատ Կոստանյան. Եթե նայենք ուկրաինական ներկայիս հակամարտությանը նախորդած Մերձավոր Արևելքի և Հարավային Կովկասի հակամարտություններին, ապա ակնհայտ է, որ Թուրքիան, Իսրայելը և Ադրբեջանը դաշնակիցներ են թե՛ Սիրիայի դեմ պարտադրված պատերազմում, թե՛ Լեռնային Ղարաբաղի հայերի դեմ։ Նմանապես, ուկրաինական կոնֆլիկտի պայմաններում վերոնշյալ երկրները աջակցում են Ուկրաինային թե՛ պաշտոնապես, թե՛ հրապարակայնորեն, բայց միևնույն ժամանակ պատրաստակամություն են հայտնում միջնորդելու Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև, փորձելով չվիրավորել Ռուսաստանին և դրա դիմաց հավատարմագրեր ձեռք բերել ինչպես Մերձավոր Արևելքում, այնպես էլ Հարավային Կովկասում։

Պատմականորեն Թուրքիան հավակնություններ ունի Սև ծովում առաջադեմ դեր ունենալու համար և Ղրիմը համարում է թուրքական հող՝ հիմնված թաթար թյուրքաբնակության վրա։ Այսպիսով, այդ օրակարգը առջևում, Թուրքիան պատրաստ է Ադրբեջանի միջոցով հասնել Կենտրոնական Ասիա, իսկ Ղրիմում ավելի մեծ դերակատարումը կուժեղացնի Թուրքիային Եվրոպայում պանթուրքական կայսրություն ստեղծելու ճանապարհին: Նմանապես, Իսրայելի համար Ուկրաինայի և հատկապես Օդեսայի հրեական համայնքը մեծ նշանակություն ունի Սև ծովը Միջերկրական ծովի հետ կապելու հարցում։ Սա նշանակում է, որ այն կապում է Արևելյան Եվրոպան Մերձավոր Արևելքի հետ:
Մյուս կողմից, ավելի քան մեկ տասնամյակ Ռուսաստանը զարգացած դիվանագիտություն է սկսել տարբեր երկրների հետ, ինչպիսիք են Թուրքիան, Իսրայելը, Ադրբեջանը, Սաուդյան Արաբիան, Հնդկաստանը և այլն: Պետք է խոստովանենք, որ Ռուսաստանը Սաուդյան Արաբիայի հետ հարաբերություններում դրական արդյունքների է հասել և Հնդկաստանը, ԱՄՆ-ի կոշտ քաղաքականության դիմաց չեզոքություն է ձեռք բերելու թե՛ Ռուսաստանի և թե՛ նրա դաշնակիցների հանդեպ: Ընդհակառակը, այժմ ակնհայտ է, որ Թուրքիայի զսպման քաղաքականության հարցու, Իսրայելն ու Ադրբեջանը հաջողություն չունեցան, երբ Իսրայելը շարունակում է իր անօրինական օդային հարձակումները Սիրիայում, Թուրքիան էլ միացավ Լեռնային Ղարաբաղի դեմ պատերազմին, որը հակասում է միջազգային իրավունքի սկզբունքներին։ Այսպիսով, վերոնշյալ երկրի նկատմամբ պետք է նոր քաղաքականություն ձևավորի և իր դաշնակիցներին դիվանագիտական մանևրներով զսպելու փոխարեն հզորացնի Թուրքիայի, Իսրայելի և Ադրբեջանի դեմ։

Ինչպիսի՞ն է Հայաստանի դիրքորոշումը Ուկրաինայի հակամարտության և նախկինում Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների վերաբերյալ:

 Հայաստանը Ռուսաստանի առանցքային դաշնակիցն է տարածաշրջանում և ունի ամուր քաղաքական, տնտեսական, պատմական և մշակութային կապեր Ռուսաստանի հետ: Ներկայումս մենք Ռուսաստանում ունենք մեծ և ազդեցիկ համայնք։ Ավելին, ռուսական բազան գտնվում է Գյումրի քաղաքում, իսկ ռուս խաղաղապահները գտնվում են Լեռնային Ղարաբաղում՝ պաշտպանելով հայերին Ադրբեջանի հետագա հարձակումներից։ Ավելին, մենք ունենք պատմական հարաբերություններ և հայկական համայնք Ուկրաինայում ևս, բայց քաղաքականապես Հայաստանը աջակցում է Ռուսաստանին որպես դաշնակցի, իսկ մյուս կողմից՝ Ուկրաինան աջակցում է Ադրբեջանին անցյալ տարի Լեռնային Ղարաբաղի երկրորդ պատերազմի ժամանակ։ Պետք է խոստովանեմ, որ մենք ունենք նաև փոքրաթիվ խումբ, ովքեր աջակցում են Ուկրաինային, որոնց աջակցում են մի քանի քաղաքական գործիչներ, ովքեր տեսնում են, որ Հայաստանի ապագան պետք է կապված լինի արևմտյան ճամբարի հետ, բայց նրանք բնակչության շատ փոքր մասն են կազմում։

 Տեղեկություններ են հայտնվել, որ Ղազախստանում քաոսին աջակցել են ԱՄՆ-ը և «Մուսուլման եղբայրները»: Ձեր կարծիքով, կարելի՞ է համեմատություն անել Ղազախստանի և Ուկրաինայի միջև։

Համեմատությունը այնքան էլ ճշգրիտ չէ, բայց նաև կապված է միմյանց հետ: Միացյալ Նահանգները միտումնավոր թեժ կետեր է ստեղծել աշխարհի տարբեր ծայրերում՝ Ռուսաստանի, Չինաստանի և Իրանի վրա ճնշում գործադրելու համար։ Այլ կերպ ասած՝ ձևավորվող գերտերությունները, որոնք պատրաստ են ձևավորել երկբևեռ և բազմաբևեռ աշխարհը: Աֆղանստանում ԱՄՆ-ի ձախողումից և թալիբների հետ Ռուսաստանի և Չինաստանի դիվանագիտական հաջողություններից հետո, Ղազախստանը լինելով Կենտրոնական Ասիայի առանցքային երկիր, արևմտյան ճամբարը փորձել է Թուրքիայի օգնությամբ ներգրավվել գունավոր հեղափոխության մեջ՝ տարածաշրջանը ապակայունացնելու համար, ստիպել Ռուսաստանին և Չինաստանին մտնել պատերազմի մեջ: Ռուսաստանն ու ՀԱՊԿ-ը ժամանակին արձագանքել են և դադարեցրել ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի նկրտումները՝ Ղազախստանը մեկ այլ Սիրիայի կամ Իրաքի վերածելու հարցում։ Արևմուտքը լռեց, Ռուսաստանի արագ քայլի պատճառով և իր ուղղությունն այս անգամ տեղափոխեց դեպի Եվրոպա, որպեսզի լարվածություն ստեղծի Ուկրաինայում Ռուսաստանի սահմաններին ամենամոտ: Իհարկե, լարվածությունը եղել է 2014 թվականից՝ Ուկրաինայում հեղաշրջումից և հակառուսական ռեժիմի հաստատումից հետո, որը բացահայտորեն հայտարարեց ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու ցանկության մասին։

ԵՄ-ն և ԱՄՆ-ն արգելել են ռուսական Sputnik-ին և RT-ին մուտք գործել արևմտյան մեդիա շուկա: Արգելքը նույնիսկ ներգրավել է ռուսական լրատվամիջոցների լրագրողներին: Ձեր կարծիքով, լրագրությունը պետք է ազատ և բաց լինի, թե՞ Արևմուտքին պետք է թույլ տրվի գրաքննել այն տեղեկատվության բովանդակությունը, որին հասանելի են իրենց քաղաքացիները:

Խոսքի ազատությունը պետք է ընդունվի որպես համամարդկային արժեք և չպետք է մենաշնորհվի արևմտյան լրատվամիջոցների և կառավարության ձեռքում։ Ցավոք սրտի, Արևմուտքում փակվում են ոչ միայն ռուսական հեռուստատեսությունները, այլև փակվում են YouTube-ի բազմաթիվ ալիքներ, կասեցվում են բազմաթիվ էջեր սոցիալական ցանցերում, մենք տեսնում ենք ատելություն ռուսների նկատմամբ եվրոպական քաղաքներում, փակվում են միջազգային բրենդներն ու խանութները Ռուսաստանում, և ես կարծում եմ, որ այս միջադեպերը տեղի են ունենում Միացյալ Նահանգների հրահանգով։ Այս գործողությունները պետք է ապացուցեն, որ ժողովրդավարությունը և մարդու իրավունքներն արևմտյան քաղաքական գործիչների մտքում գոյություն չունեն, և երբ ճգնաժամ է առաջանում, նրանց միակ գործիքը ատելություն և ռասիզմ տարածելն է իրականում:

Շատ վերլուծաբաններ ասում են, որ նախագահ Պուտինը կարող էր շատ ուշանալ Ուկրաինայի դեմ գործողությունների հարցում՝ Ռուսաստանի ազգային անվտանգության մտահոգության պատճառով: Ըստ Ձեզ՝ Ռուսաստանն ավելի շուտ պետք է գործեր։

Ինչպես վերը նշեցի, Ռուսաստանը ավելի քան մեկ տասնամյակ որոշել էր խնդիրները լուծել քաղաքակիրթ դիվանագիտական մեթոդներով, այլ պատերազմներ չբռնկելու Եվրոպայում, Հարավային Կովկասում կամ Ասիայում։ Ցավոք, Միացյալ Նահանգները համակրելով բազմաբևեռ աշխարհի առաջացման իրողությունը՝ մղում է իր դաշնակիցներին և խամաճիկ կառավարություններին՝ սաստկացնել պատերազմները և հետաձգել խաղաղ գործընթացները աշխարհի տարբեր մասերում, որպեսզի պահպանեն միաբևեռ աշխարհի տասնամյակներ առաջ ստեղծված իրավիճակը և մեթոդը ոչ թե բանակցություններն ու համագործակցությունն են, այլ դիմադրությունը՝ պահպանել հեգեմոնիան՝ բռնկելով գունավոր հեղափոխություններ և պատերազմներ։ Այս առումով Ռուսաստանը շատ ճշգրիտ գործեց Մերձավոր Արևելքում նախկինում սիրիական կառավարության պաշտոնական խնդրանքով, ինչպես նաև Ղազախստանում, իսկ Ուկրաինայում ավելի քան 8 տարի աջակցել է Դոնեցկի և Լուգանսկի բնակչությանը ուկրաինական ռասիստական զինված խմբավորումների դաժան վերաբերմունքից: Ճգնաժամը սկսվել է ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու ուկրաինական սադրիչ հայտարարությունների, միջուկային զենքի ասպարեզ ստեղծելու և Ուկրաինայում ռուս բնակչության նկատմամբ ռուսաֆոբիայի ուժեղացման պատճառով։ Ավելին, ռուս պաշտոնյաները ԱՄՆ-ի իրենց գործընկերների հետ բանակցություններում մի քանի անգամ նշել են կարմիր գծերը, որոնք չպետք է հատել, և իրենք երբեք չեն ընդունի ՆԱՏՕ-ի որևէ ձևի ուժեր իրենց հարևան երկրում։ Խորհրդային Միության փլուզումից ի վեր Ռուսաստանը պատրաստակամություն ուներ բոլոր հարցերը լուծել դիվանագիտական ձևերով և ԱՄՆ-ից երաշխիքներ էր ստացել, որ ՆԱՏՕ-ն չի ընդլայնվի դեպի Արևելք։ 

Աղբյուր` Փաստինֆո