ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
50 տոկոսով նվազել է ծնելիությունը, կանգնած ենք դեպոպուլյացիայի՝ հայաթափման առաջ. Գեւորգ Պողոսյան 01/25/2022 20:10 | Հարցազրույց
Գնաճն աննախադեպ է, իսկ բնակչության գնողունակությունը՝ ցածր, որը ստեղծել է դեպրեսիվ իրականություն։ «Փաստինֆոն» սոցիալական տրամադրությունների ու դրանց վրա ազդող գործոնների մասին զրուցել է սոցիոլոգ Գևորգ Պողոսյանի հետ։
-Պարոն Պողոսյան, սոցիալական ի՞նչ գործոններ են այսօր ազդում բնակչության ընդհանուր տրամադրվածության վրա։
-Տնտեսական իրավիճակն է, գնաճը, կենսամակարդակի նվազումը, որը մարդկանց վրա շատ բացասական է ազդում։ Հիմնական գործոնը, ըստ մեր հետազոտությունների, նախ սոցիալական ինքնազգացողությունն է, տնտեսական վիճակը, հետո նոր քաղաքական իրավիճակը, Արցախյան հարցը, և այլն․․․
-Ի՞նչ ասել է սոցիալական ինքնազգացողություն։
-Սա կապված է երկրի տնտեսական իրավիճակի հետ՝ գնաճի, սննդամթերքի գնաճը աննախադեպ է, բնակչության գնողունակության, որոնք ստեղծում են դեպրեսիվ իրականություն։
-Տեսե՛ք, նախկինում, եթե մի թանկացում էր լինում, կամ մի այլ բան այն չէր լինում, բողոքի ակցիաները գլուխ էին բարձրացնում։ Հիշենք «Էլեկտրիկ Երևանը», տրանսպորտի թանկացման հետ կապված 100 դրամների ակցիան։ Այսօր ակնհայտ գնաճ կա, ի՞նչն է խանգարում, որ բողոքի ակցիաները գլուխ բարձրացնեն։
-Նշեմ 2 հիմնական պատճառ, չնայած պատճառները շատ են։ Առաջինն այն է, որ կազմակերպող կամ կազմակերպիչ ուժ չկա, մի ժամանակ դա տեղի էր ունենում կազմակերպված, հասարակական կազմակերպությունների, Մարդու իրավունքների պաշտպանի աջակցությամբ։ ՀԿ-ները բավականին ակտիվ կազմակերպում էին այդ շարժումները, գրավում էին, կանչում, խրախուսում էին մարդկանց, հիմա չկան այդ ուժերը, որոնք ակտիվ գործունեություն էին ծավալում։ Երկրորդ պատճառն էլ ընդհանուր հիասթափություն է, հոգնածությունը բնակչության մեջ, սա և՛ պատերազմի հետևանք է, և՛ կորոնավիրուսից եկած ընկճվածությունը։ Այսինքն` սա մի հոգեբանական գործոն է, որն ազդում է այս ընդհանուր դեպրեսիվ իրավիճակին։
-Իսկ բնակչության հիմնական զանգվածը մնացել է նույնը, թե՞ մտավոր, մտածող մասի կորուստ ունենք։
-Այդ կորուստը մենք 30 տարի ունեցել ենք և հիմա էլ, ցավոք, շարունակում ենք ունենալ։ Ոչ միայն մտավոր հատվածի, այլ նաև տնտեսապես ակտիվ մասը, որը մեր հասարակության միջին դասը պետք է կազմեր, դուրս են եկել և շարունակում են դուրս գալ, նրանք մեկնում են Հայաստանից քաղաքական, տնտեսական, պատերազմական, հոգեբանական, արդարության պակասի պատճառներով։ Բազմաթիվ գործոններ կան, որոնք ստիպում են մարդկանց հեռանալ երկրից, բայց հիմնականում աշխատանքային միգրացիան է․բավարար աշխատավարձով աշխատատեղեր գտնել չկարողանալու պատճառով գերադասում են գնալ Ռուսաստան, Եվրոպա կամ ԱՄՆ։
-Իսկ ո՞ր զանգվածն է մնացել Հայաստանում։
-Այդպիսի հատուկ հետազոտություն չկա, բայց բազմաթիվ անգամներ նշել եմ, որ հասարակությունը թե՛ տնտեսապես, թե՛ քաղաքականապես թուլացել է, որովհետև տնտեսապես ակտիվ մարդիկ դուրս են եկել երկրից սկսած 92-93 թթ-ից։ Տնտեսապես ակտիվ մարդիկ անկախ են պետական հոգածությունից, նրանք չեն սպասում, անպայման, թոշակի կամ նպաստի, բնականաբար քաղաքականապես էլ անկախ են, կարող են և իրենց կարծիքն արտահայտել և ակտիվ ցուցաբերել որևէ վարքագիծ։ Տեսեք, մենք 55000 թոշակառու ունենք, 600000 տնային տնտեսուհի, սա չափահաս բնակչության համարյա կեսն է կազմում, այսինքն՝ այն մարդիկ են, որոնք դժվար թե դուրս գան ակտիվ գործողությունների։ Ունենք Փարոսից և տարբեր օգնություններից օգտվող հասարակություն,այս մարդիկ բավական կախյալ վիճակում են, այդքան էլ հեշտ չէ նրանց ոտքի հանելը։
-Ընտրազանգվածի փոփոխություն եղել է՞։
-Եղել է, և՛ նախկինում, և՛ հիմա էլ փոփոխությունը կրել է դեպի ավելի թույլ հասարակություն։ Թույլ ասելով՝ նկատի ունեմ թե՛ տնտեսապես, թե՛ քաղաքականապես։
-Իսկ մտավոր զանգվածն ու՞ր է։
-Գիտեք շատ լուրջ «ուղեղի արտահոսք» է եղել բանկային համակարգից, տնտեսական ոլորտից, այս զանգվածը տեղափոխվել է արտասահման, այսինքն՝ մտավոր ներուժի պակասումը, նվազումը բերում է մի դեպրեսիվ իրավիճակի։
-Թվում է, թե գիտությունը ծաղկում է ապրում, հատկապես IT՝ ոլորտը, և ապագայի սերունդը խոստումնալից է, սա թվացյա՞լ է, թե փաստ։
-Սա միանշանակ չէ, ասեմ՝ ինչու։ Գիտությունն, իհարկե, չի ծաղկում։ Այս 30 տարիների ընթացքում պարզապես գոյապայքար է գնացել։ Կան միջազգային տվյալներ, ՄԱԿ-ի ցուցանիշ, ըստ որոնց ՀՆԱ-ի 1 տոկոսից ավելի պակաս ֆինանսավորմամբ այդ երկրի գիտությունը չի կարող զարգանալ, կհայտնվի միայն «պահպանման ռեժիմում»։ Հայտարարվեց, որ այս տարվանից 83 տոկոսով ֆինանսավորվելու է գիտությունը, սա ինչ-որ հույս է ներշնչում երիտասարդներին ներքաշելու գիտության ոլորտ, բայց էլի այն ցուցանիշը չի, որ գիտությունը զարգանա։
-Ի՞նչ երիտասարդություն ունենք։
- Պրագմատիկ մտածող։ Ամուսնական տարիքը մեծացել է, շուտ երեխաներ ունենալ չեն ուզում, ուզում են կայանալ, հետո ընտանիք և մնացածը։ Նախորդ հետազոտությունից էլ պարզ է դառնում, որ երիտասարդների 40 տոկոսն ուզում է երկրից գնալ, քանի որ այնտեղ ավելի լավ պայմաններ են թե՛ ուսման առումով, թե՛ աշխատանքի, թե՛ կարիերայի։ Սա շատ ընդհանուր է, բայց սա է պատկերը։
-Ինչի՞ առաջ ենք կանգնած այս տվյալներով։
-50 տոկոսով նվազել է ծնելիությունը, կանգնած ենք դեպոպուլյացիայի՝ հայաթափման առաջ։ Ծնվածների և մահացածների միջին քանակը հավասարվում է և բնակչության բնական աճ տեղի չի ունենում, եթե սրան էլ գումարում ենք երկրից արտահոսքը, պարզ է, որ մեր բնակչությունը գնալով նվազելու է։ Սա արդեն ռազմավարական վտանգ, անվտանգության լուրջ խնդիր է ներկայացնում թե՛ բանակի կայացման, և թե՛ տնտեսության զարգացման առումով։ Այն երկրներում, որտեղ դեպոպուլյացիա կա, միջոցներ են ձեռնարկում կանխելու այս պրոցեսը, բայց մենք ոչինչ չենք անում դեռ։ Իշխանությունները լավ չեն պատկերացնում, գնահատում թե դեպոպուլյացիան ինչ է, ինչի կարող է բերել և ինչ արհավիրքների առջև կարող է կանգնեցնել երկիրը։
-Իսկ սեռային տարբերության թիվը համապատասխանու՞մ է մեր երկրում ամուսնություններ գրանցելու համար։
-Մեզ մոտ սեռային թվի տարբերության վրա ավելի շատ ազդել է միգրացիան, արտահոսքի տվյալներով 18-50 տարեկաններն են մեկնում, և սրանց 60-70 տոկոսը տղամարդիկ են։
-Ամեն դեպքում Հայաստանում կանանց թիվը գերակշռո՞ւմ է։
-Այո, բայց արտահոսքի արդյունքում։
-Ո՞րն է ելքը։
- Դեպոպուլյացիայից փրկության միակ հնարավորությունը հայրենադարձություն կազմակերպելն է, որը կազդի նաև տնտեսական և նաև մնացած իրավիճակների վրա։ Անվտանգությունն ու տնտեսական աճը միակ երաշխիքներն են, որոնք ազդում են դեմոգրաֆիական աճին, իսկ, սովորաբար, հաջողակ երկրների ամենալուրջ ցուցանիշը դա բնակչության աճն է։
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
02/29/2024 15:35 Ադրբեջանցի զինված դիվերսանտը ներխուժել է ՀՀ տարածք ու ձերբակալվելՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 03/19/2024 08:34 Գուրգեն Արսենյանը չի ճանաչում իր գրասենյակի մոտ պայթուցիկ տեղադրելու գործով կալանավորվածներին․ մանրամասներ հարցաքննությունից․ «Ժողովուրդ»
- 03/19/2024 08:32 Վարչապետի եւ ԱԺ նախագահի եղբայրները բիզնեսմեններ են. Փաշինյանը խաբել է. մաս 184. «Ժողովուրդ»
- 03/19/2024 08:20 Հանրահավաքը կպառակտի՞, թե՞ կմիավորի․ «Հրապարակ»
- 03/19/2024 08:18 Ինչ է քննարկվել ՔՊ խմբակցության փակ նիստում․ «Հրապարակ»
- 03/19/2024 08:14 Ներքին գործերի նախարարությունը 89 հատ թանկարժեք ժամացույց է գնել․«Հրապարակ»
- 03/19/2024 08:11 ՀՀ իշխանությունները չեն պատրաստվում խզել ՌԴ-ի հետ որեւէ միջպետական պայմանագիր․«Հրապարակ»
- 03/19/2024 08:05 Մոտ 5 միլիոն դրամ՝ օրացույցների և օրագրերի համար․ ԱԺ անհիմն գնումները 2024-ի առաջին եռամսյակում. «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
- 02/17/2024 19:12 ԲԴԽ-ի մեսիջը հստակ էր. ցուցումները չկատարող դատավորները կքարկոծվեն հրապարակայնորեն. Նախշքարյան (տեսանյութ)
- 02/13/2024 21:42 Ադրբեջանը խուսափելու է իրական բանակցային գործընթացից. որոշակի հանձնառություններ է ստանձնել՝ Իրանի դեմ կատարելու, որոնք իրականացնելու ցանկություն այս պահին չունի. Ձյունիկ Աղաջանյան
Մեկնաբանություն
- 03/19/2024 12:55 Փաստացի, այսօր Հայաստանին և հայ ժողովրդին պատերազմով սպառնում են երկու հոգի՝ Իլհամ Ալիևը և Նիկոլ Փաշինյանը. ադրբեջանագետ
- 03/18/2024 18:06 Լինելով թերուս և կիսագրագետ՝ Փաշինյանը դասակարգային ատելություն ունի գրագիտության և կրթության նկատմամբ. Լևոն Զուրաբյան
- 03/18/2024 10:50 Թույլ չեմ տալու քաղաքը այլանդակել. Ավինյանը՝ անօրինական սրճարանների ու շինությունների մասին
- 03/17/2024 15:18 Ալեն Սիմոնյանն ուզում էր դառնալ քաղաքապետ, փոքր տխրել էր, որ չդարձավ. Մարության
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 03/19/2024 16:36 Էջմիածին-Արմավիր ավտոճանապարհին բախվել են «Lada» և «Lexus» մակնիշների ավտոմեքենաները. կան տուժածներ և զոհեր
- 03/19/2024 14:02 Սյունիքի մարզում 4 մարդու կյանք խլած ավտովթարի հանգամանքները պարզվում են քրեական վարույթի շրջանակներում. Գոռ Աբրահամյան
- 03/19/2024 13:07 Փրկարարները մասնատել են ծառը
- 03/19/2024 13:00 Շտապօգնության ավտոմեքենան արգելափակվել է ցեխակույտի մեջ
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 03/18/2024 23:57 Հայտնի մոդելը խոստովանել է, որ գայթակղել է 16 տարին չլրացած դեռահասին․ նրան կարող է ցմահ ազատազրկում սպառնալ
- 03/15/2024 23:24 40-ամյա կույս տղամարդը բացատրել է սեքսով զբաղվելու ցանկության բացակայությունը
- 03/15/2024 17:30 Հայտնի է օրվա ամենադեպրեսիվ ժամը
- 03/15/2024 17:06 Որոնք են որոշ մարդկանց պաթոլոգիկ դավաճանության պատճառները
Հետաքրքիր է իմանալ
- 03/18/2024 18:56 Կինը քաղցկեղի մասին իմացել է շնորհիվ սելֆիի
- 03/17/2024 20:22 Երեխան ծնվել է 10 սանտիմետրանոց պոչով
- 03/11/2024 18:48 Ծովաստղերի էքստրակտում հայտնաբերվել են հակաքաղցկեղային միացություններ
- 03/09/2024 15:23 Խորհուրդներ ուսանողներին, թե ինչպես արդյունավետ և առանց սթրեսի պատրաստվել քննություններին