Փաստ ինֆո

Դատավորի նկատմամբ իր իսկ գործունեությամբ պայմանավորված ցանկացած միջամտություն օրենքով արգելված է։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասել է ՀՀ արդարադատության նախկին փոխնախարար Տիգրան Խաչիկյանը՝ անդրադառնալով Երևանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Աննա Դանիբեկյանի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունք ցուցաբերմանը։ 

Անդրադառնալով՝ դատավորների վարկանիշի անկմանը և անհարգալից վերաբերմունքի պատճառներին՝ Տիգրան Խաչիկյանն ասաց, որ պատճառները բազմաթիվ են։

«Առաջին հերթին արդարադատության ոլորտում, իրար կողք, քաղաքականության պատշաճավորման խնդրի դաշտում է»,- նշեց Խաչիկյանը։
Նրա փոխանցմամբ՝ այս իրավիճակում, եթե մենք գնում ենք իսկապես դատական իշխանության նկատմամբ հարգանք ձևավորելու կայուն ճանապարհով, անհրաժեշտ է այդ ուղղությամբ իրականացնել քայլեր։

«Եթե նաև հաշվի առնենք այն ռազմավարությունը, որն Արդարադատության նախարարությունը դրել է շրջանառության մեջ, պարզ է դառնում , որ մենք գնում ենք ոչ թե այդ հարգանքը ավելի խորացնելու, արմատավորելու ուղղությամբ, այլ հետքայլ ենք անում մեր առկա իրավիճակից»,- նշեց Խաչիկյանը։

Նրա խոսքով՝ դատաիրավական բարեփոխումների ռազմավարությամբ և նաև մեջ այդ ներկայացված «ՀՀ Դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում և «Սահմանադրական դատարանի մասին» փոփոխություններ և լրացումներ անելու մասին օրենսդրական փաթեթով ներկայացվել են այնպիսի կարգավորումներ, որոնք անգամ չեն դիմանում քննադատությանը։

«Կառավարության ծրագրով մենք որդեգրել ենք արհեստավարժ դատական համակարգ ունենալու խնդիր, բայց «ՀՀ Դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխությունների իրականացման փաթեթով մենք իջեցրել ենք դատավորների տարիքային սահմանափակումը, վերացրել ենք դատավոր նշանակվելու համար պարտադիր մագիստրոսի կրթություն ունենալու օրենսդրական պահանջը, որը ներկայումս գործում է »,- նշեց Արդարադատության նախկին փոխնախարարը՝ հավելելով. «Հիմա մենք այս իմաստով ուր ենք գնում՝ անհասկանալի է։ Չէ՞ որ կառավարության ծրագրով ֆիքսված է՝ արհեստավարժ դատական համակարգի ձևավորումը։ Հիմա հռետորական է հարցը՝ արհեստավարժ է այն դատական համակարգը, որով մենք տարիք ենք իջեցնում և ասում՝ մագիստրոսի կրթությունն այլևս պարտադիր չի, բակալավր էլ լինես՝ նորմալ է»,- շեշտեց Խաչիկյանը։

Նրա խոսքով՝ վարչապետի կողմից իրացվող քաղաքականությունն իր տեղայնացումը չի ստանում Արդարադատության նախարարության գործելակերպում։
Անդրադառնալով դատավորների տարիքային շեմի իջեցմանը և դատավորների վաղաժամ թոշակի անցնելու վերաբերյալ կարգավորումներին՝ Խաչիկյանը նշեց, որ այս առումով ևս հակասություն կա։

«Պետք է հասկանանք՝ մենք՝ որպես ոլորտի քաղաքականությունը մշակող մարմին ո՞ր ուղղությամբ ենք տանում մեր արդարադատությունը, ի՞նչ պրոդուկտ և ի՞նչ արդյունք ենք ուզում ստանալ, որովհետև կառավարական փաստաթղթերը պետք է անցնեն մասնագիտական լայն հանրության քննարկման դիտակետով, բյուրեղացվեն այդ դիտակետի արդյունքում և ներկայացվեն Կառավարությանը՝ որպես ծրագրային քաղաքականությունն ամփոփող հիմնարար փաստաթղթեր։ Մենք այդ քաղաքականությունը պատշաճ չենք մշակում, հետո սկսում ենք բողոքել, թե ինչու է դատավորի նկատմամբ դրսևորվում առերևույթ անհարգալից վերաբերմունք։ Չէ՞ որ ամեն ինչը գալիս է նաև օրենսդրական քաղաքականության մշակումից»,- ասաց Տիգրան Խաչիկյանը։

Ինչ վերաբերում է դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ դատական բարեփոխման կարգավորմանը՝ Խաչիկյանը նշեց. «Երբ մենք դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու՝ գործող ակնհայտ կոպիտ բառերը փոխարինելու ենք «դիտավորությամբ» կամ «կոպիտ անփութությամբ» բառերով և չենք հիմնավորում, թե դրանց միջև որն է էական տարբերությունը եւ միթե մենք սրանով ավելի լուրջ հայեցողական ելքեր չենք գեներացնում, պարզ է, որ դրա ընթացիկ արդյունքներն էլ պետք է լինեն նմանատիպ արարքների իրականացումը»։

Տիգրան Խաչիկյանը վստահեցնում է՝ քանի դեռ չունենք ոլորտում մշակվող գիտահեն քաղաքականություն, միշտ ունենալու ենք նմանատիպ խնդիրներ։ Նրա խոսքով՝ գիտահեն քաղաքականություն իրականացվում է մասնագիտական ձեռնհասությամբ ոլորտի քաղաքականություն մշակելու միջոցով միայն։

«Երկրի ղեկավարության կողմից կայացվող ցանկացած որոշում կարող է տեղայնացվել մասնագիտական արդյունավետ խողովակներով »,- վստահեցրեց Խաչիկյանը՝ հավելելով, որ, եթե մենք խնդիր ունենք բարձրացնելու դատական իշխանության նկատմամբ հանրային վստահությունը, ապա դա, բնականաբար ուղիղ հրահանգն է Արդարադատության նախարարությանը՝ ձեռնամուխ լինել պարզելու, թե ինչպիսի գործոններն են ազդում դատական իշխանության նկատմամբ վստահության կորստին։

«Դուք տեսե՞լ եք, որ Արդարադատության նախարարությունը ինստիտուցիոնալ որևէ մշակում իրականացնի, թե դատական իշխանության նկատմամբ հանրային վստահության այդպիսի ցածր մակարդակն ինչ գործոններով է պայմանավորված։ Դուք փոխարենը տեսել եք իրադրային նախագծեր, որոնք ուղղված են կոնկրետ մեկ հարցի լուծմանը, ընդ որում հարցի լուծմանը՝ առանց որևէ իրավագիտության համար թույլատրելի միջոցի կիրառմամբ։ Գիտության դիրքից անթույլատրելի մեթոդիկա է»,- նշեց Խաչիկյանը։

Նրա խոսքով՝ նա վստահ է, որ դա վարչապետի ձևավորած կոնցեպտի մեջ չի տեղավորվում՝ ամեն կերպ առանց գիտական թույլատրելիության որոշակի խնդիր լուծել։

«Վարչապետի ծրագրային քաղաքականությունն ընդամենը պետք է ուղղորդվի համապատասխան գիտանուն գործիքների կիրառմամբ, որն այս պահին զրոյական վիճակում է։ Պատճառն արդեն ասացի՝ ոչ կոմպետենտ մեթոդների իրացմամբ այդ քաղաքականությունը տեղայնացնելու, մինչև վերջին օղակը կյանքի կոչելու»,- նշեց Խաչիկյանը՝ հավելելով՝ երևի թե կունենանք այսպիսի դեպքեր։

Տիգրան Խաչիկյանը վստահեցնում է, որ արդարադատության ոլորտի համապատասխան քաղաքականության մշակումը կարող է բարձրացնել հանրային վստահությունը և այս օրինակ դեպքերը նվազեցնել և նույնիսկ բացառել։

«Քանի դեռ չի ձևավորվել այդպիսի տրամաբանություն, այդպիսի ընկալում, մտավախություն կա, որ ամեն քայլափոխին ունենալու ենք նման խնդիր։ Պետք է դատական անկախության նկատմամբ ձևավորվի հանրային կայուն տրամադրվածություն և դրա արդյունքը պետք է լինի այն, որ այսպիսի դեպքերը հասցվեն նվազագույնի ռեալ իրականության մեջ »,- նշեց Խաչիկյանը։

Հեղինակ` Իզաբել Սահակյան