Փաստ ինֆո

Ցանկացած երկրի ազգային անվտանգությունն ապահովելու, քաղաքացիներին հանցագործ տարրերի ոտնձգություններից պաշտպանելու համար առանցքային դերակատարում ունեն օպերատիվ-հետախուզական մարմինները, որոնց տրված են մի շարք լիազորություններ, որոնց իրագործումը հանրային վերահսկողությունից դուրս է։ Բնականաբար՝ գործունեության առանձնահատկություններով պայմանավորված՝ օպերատիվ-հետախուզական մարմինների գործունեությունը հրապարակային չէ, բայց դա չի նշանակում, որ նշված գործողություններն ընդհանրապես ենթակա չեն վերահսկման։ Առավել ևս, երբ օպերատիվ-հետախուզական գործունեության ընթացքում հաճախ առնչվում են մարդու սահմանադրական մի շարք իրավունքների հետ։

Եվ այսպես՝ հետախուզական միջոցառման ինչ տեսակներ են նախատեսված եւ արդյոք օպերատիվ աշխատողները կարող են այդ համատեքստում սեփական հայեցողությամբ գաղտնալսել մեզանից յուրաքանչյուրին կամ հետեւել եւ ինչպես։

Այսպես՝ «Օպերատիվ-հետախուզական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի 14-րդ հոդվածն սահմանում է Օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումների 16 տեսակ։

Դրանք են՝

1) օպերատիվ հարցում.
2) օպերատիվ տեղեկությունների ձեռքբերում.
3) համեմատական հետազոտումների նմուշների հավաքում.
4) հսկիչ գնում.
5) վերահսկելի մատակարարում և գնում.
6) իրերի և փաստաթղթերի հետազոտում.
7) արտաքին դիտում.
8) ներքին դիտում.
9) անձի նույնացում.
10) շենքերի, կառույցների, տեղանքի, շինությունների և տրանսպորտային միջոցների հետազոտում.
11) նամակագրության, փոստային, հեռագրական և այլ հաղորդումների վերահսկում.
12) հեռախոսային խոսակցությունների վերահսկում.
13) օպերատիվ ներդրում.
14) օպերատիվ փորձարարություն.
15) ֆինանսական տվյալների մատչելիության ապահովում և ֆինանսական գործարքների գաղտնի վերահսկում.
16) կաշառք ստանալու կամ կաշառք տալու նմանակում:

Ընդ որում՝ նշվածից 5-ը օպերատիվ- հետախուզական մարմինները կարող են իրականացնել բացառապես դատարանի թույլտվությամբ， հակառակ պարագայում նշված գործողությունները կլինեն ապօրինի։

Մասնավորապես՝ օրենքի 34-րդ հոդվածի համաձայն՝ ներքին դիտումը, Նամակագրության, փոստային, հեռագրական և այլ հաղորդումների վերահսկումը, Հեռախոսային խոսակցությունների վերահսկումը, ֆինանսական գործարքների գաղտնի վերահսկումը և Կաշառք ստանալու կամ կաշառք տալու նմանակումը կարող են անցկացվել միայն դատարանի թույլտվությամբ:

Ավելին՝ արտաքին դիտում օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումը եւս պետք է իրականացվի դատարանի թույլտվությամբ, եթե արտաքին դիտման արդյունքների ամրագրումն առանց տեխնիկական միջոցների օգտագործման հնարավոր չէ, և անձը (անձինք), որի (որոնց) նկատմամբ իրականացվում է արտաքին դիտումը, ողջամտորեն չէր (չէին) կարող ենթադրել դրա անցկացման հնարավորության մասին:

Իհարկե, առանձին դեպքերում նախատեսվում է, որ նշված օպերատիվ գործողությունների կատարումը կարող է կատարվել նաեւ առանց դատարանի թույլտվության, սակայն միայն ծայրահեղ անհրաժեշտության դեպքում։ Չնայած դրան՝ այդուամենայնիվ պարտավոր են որոշ ժամանակ անց դիմել դատարանի թույլտվությունը ստանալու համար։

Ըստ օրենքի՝ եթե օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումների անցկացման հապաղումը կարող է հանգեցնել ահաբեկչության կատարման կամ Հայաստանի Հանրապետության պետական, ռազմական կամ բնապահպանական անվտանգությանն սպառնացող իրադարձությունների կամ գործողությունների, որոնց անցկացման համար սույն օրենքով պարտադիր է համարվում դատարանի թույլտվությունը, ապա օպերատիվ-հետախուզական գործունեություն իրականացնող մարմնի ղեկավարի որոշման հիման վրա թույլատրվում է նման միջոցառումների անցկացումը 48 ժամվա ընթացքում` այդ մասին Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով ծանուցելով դատարանին: Եթե դատարանը բավարար չի համարում օպերատիվ-հետախուզական միջոցառման անցկացման հիմքերը, ապա դրա անցկացումն անմիջապես դադարեցվում է, իսկ դրա արդյունքում ձեռք բերված տեղեկությունները և նյութերը անհապաղ ոչնչացվում են:

Լինենք տեղեկացված եւ պաշտպանենք մեր իրավունքները։

Աղբյուր` Փաստինֆո