Փաստ ինֆո

Հայաստանում փաստաբանության ինստիտուտը հայտնվել է դժվարին փորձության հորձանուտում։ Այսօր տեղի կունենա փաստաբանների պալատի նորընտիր խորհրդի ընդլայնված նիստը՝ քննարկելու ընդդեմ Վճռաբեկ պալատի բողոքի ակցիաները շարունակելու հարցը, որը դարձել է լուրջ տարաձայնությունների առարկա, քանի որ փաստաբանների մի ստվար խմբի մոտ առկա է մտավախություն, որ փորձ է արվում առկա մասնագիտական տարաձայնություններն ու դժգոհություններն օգտագործել քաղաքական նկատառումներով։ Այլ խոսքով՝ փաստաբանությանը ներքաշել քաղաքականության մեջ։

Փաստաբանների բողոքի ալիքն ընդդեմ Վճռաբեկ դատարանի նորություն չէ։ Այն ունի նախապատմություն։ Մոտ մեկ տարի առաջ փաստաբանները ստեղծել էին հանձնախումբ, որն ի մի էր բերել Վճռաբեկ դատարանի կողմից երկակի ստանդարտների կիրառման, խախտումների վրա «աչք փակելու» դեպքերը։ Ավելին, կազմակերպվեցին բողոքի ակցիաներ ու անգամ դատադուլ՝ խոստանալով առկա խնդիրները չլուծվելու դեպքում դիմել բողոքի ակցիայի՝ արդեն երկակի ստանդարտներից տուժած վստահորդների մասնակցությամբ:

Փաստաբանների բողոքի ձայնը լսելի էր դարձել իշխանության վերին մարմիններում, մասնավորապես՝ նախագահական նստավայրում: ՀՀ Նախագահը հրավիրեց դատաիրավապահ մարմինների խորհրդակցություն, որին առաջին անգամ մասնակցեց նաև ՀՀ փաստաբանների պալատի նախագահ Ռուբեն Սահակյանը, որի ժամանակ վերջինս ներկայացրել էր փաստաբանների դժգոհությունները: Ի լրումն այդ ամենի՝ փաստաբանները ներկայացրել էին տեղեկանք այն գործերի վերաբերյալ, որտեղ Վճռաբեկ դատարանը երկակի ստանդարտներ էր կիրառել:

Մշակվեցին և շրջանառության մեջ դրվեցին մի քանի օրինագծեր, դատաիրավական բարեփոխումների 2012-2016թթ. ռազմավարական ծրագրով նախատեսվել են մի շարք օրենսդրական կարգավորումներ և փաստաբանները դադարեցրեցին բողոքի ակցիաները՝ սպասելով հետագա զարգացումներին։ Օրենսդրական բարեփոխումներն ընթացքի մեջ են, սակայն փաստաբանների մի խումբ փորձում է բարձրացնել բողոքի նոր ալիք։ Ըստ փաստաբան Հ.Ալումյանի՝ փաստաբանների բողոքի ակցիայի նախորդ փուլի ընթացքում բարձրացված հարցերի ուղղությամբ Վճռաբեկ դատարանի գործելաոճում եթե անգամ փոփոխություն կա, ապա այն բացասական է: «Մենք կհասնենք նրան, որ դրական փոփոխություններ կլինեն»,- «Փաստինֆո»-ի թղթակցին ասել է փաստաբանը, ով բողոքի ակցիաները շարունակելու ակտիվ կողմնակիցներից է։

Սակայն այս նոր շարժումը չեն ողջունում մի շարք այլ փաստաբաններ, ովքեր թեև նախորդ ակցիաներին ակտիվորեն մասնակցել են։ «Փաստաբանների ակցիաներն ընդդեմ ՀՀ վճռաբեկ դատարանի չպետք է ինքնանպատակ լինեն, պետք է բարձրացվեն այս փուլում առկա խնդիրները, ներկայացվեն դրանք հաստատող նյութեր, նախանշվեն դրանց լուծման ուղիները, եվրոպական չափանիշներին համահունչ լուծումների առաջարկներն անտեսվելու դեպքում միայն անցնել իմաստավորված գործողությունների: Նման կարծիք «Փաստինֆո»-ի թղթակցին հայտնել է Փաստաբանական դպրոցի տնօրեն, ՀՀ փաստաբանների պալատի խորհրդի անդամ Նիկոլայ Բաղդասարյանը ու ընդգծել, որ մինչև ինքը կոնկրետ չպատկերացնի խնդիրները, չի կարող ակցիաներին միանալու որոշում կայացնել: Բողոքի ակցիաներին հրապարակավ դեմ էր արտահայտվել նաև փաստաբան Ալեքսանդր Սիրունյանը՝ «panorama.am»-ին տված հարցազրույցում։

Փաստաբանների տարակարծությունն ու ընդվզումն իրականում ունի խորքային այլ պատճառներ, որտեղ մասնագիտականը թերևս այս պարագայում ստորադասվում է։ Այսինքն՝ տարաձայնության պատճառը ոչ թե ապօրինությունների մասին բարձրաձայնելու նպատակահարմարության կամ աննպատակահարմարության հարցն է, այլ որպես գործիք օգտագործվելու մտավախությունը։

Տարբեր քրեական գործերով փաստաբանները մշտապես հանդես են գալիս քննադատություններով և հանրությանը ներկայացնելով իրենց դիտարկմամբ ոստիկանության, դատախազության և դատարանների կողմից թույլ տրվող ապօրինությունները, սակայն մի բան է խոսել այդ ամենի մասին՝ կոնկրետ իրավական հարթությունում խախտումները վերացնելու և համակարգը առողջացնելու համար, մեկ այլ բան է դառնալ գործիք այլոց քաղաքական նկատառումների համար։ Իսկ մտավախությունն իրոք ունի լուրջ հիմքեր, իսկ ակունքում, ինչպես մասնավոր զրույցներում նշում են փաստաբանները, կանգնած է  փաստաբան, ներկայումս պատգամավոր Զարուհի Փոստանջյանը։ Մեր զրուցակից փաստաբանների դիտարկմամբ, ովքեր այսօր մասնակցելու են փաստաբանների պալատի խորհրդի ընդլայնված նիստին և առայժմ չցանկացան մամուլում հրապարակել իրենց անունը, բողոքի նոր ալիքը հրահրվում է հենց պատգամավորի կողմից, ով կարծես թե նախարարական պորտֆել ստանալու հավակնություն ունի և փաստաբանական ինստիտուտը փաստորեն փորձ է անում օգտագործել իր քաղաքական ամբիցիաները բավարարելու համար։ Հենց այս զարգացումն է, որ որոշակի զգուշավորության է դրդում փաստաբանների զգալի հատվածին։ Առավել ևս, երբ կարծես թե բողոքի ակցիաների կողմնակիցներն ուզում են ընդդեմ Վճռաբեկի արշավը սկսել մինչև կառավարության նոր կազմի ձևավորումը։

Ի դեպ, քաղաքական խաղերի մեջ փաստաբաններին ներքաշելու փորձի վարկածի մասին է վկայում նաև ցուցաբերվող շտապողականությունը։ Ճիշտ է, բողոքի ակցիաներն ունեն նախապատմություն, բայց Փաստաբանների պալատի խորհրդի նոր կազմն ընդամենը 3 օրական է։ Մարտի 9-ին տեղի ունեցած քվեարկության արդյունքներով ձևավորված նոր խորհուրդն իր գործունեությունը սկսել է մարտի 13-ին և գուցե նախ նոր խորհո՞ւրդը քննարկեր առկա մտահոգությունները, գնահատեր մինչ այժմ ձեռնարկված քայլերն ու խոստումների ուղղությամբ կատարվող քայլերը և հետո նոր ձեռնամուխ լինեին նոր բողոքի ակցիաների կազմակերպման գործին։ Բայց՝ ոչ, բողոքի ակցիան պետք է հենց հիմա, հենց այս պահին, որը իրոք մտորելու տեղիք է տալիս և հիմք մտածելու, որ գուցեև այնքան էլ անհիմն չեն այն վարկածները, որ ուղղակի նախկին փաստաբանն ուզում է դառնալ նախարար...

Հեղինակ` Արեգնազ Ասատրյան