Փաստ ինֆո

Հայաստանի տնտեսությունը վերջին տարիներին ավելի է սերտաճել ԵԱՏՄ շուկաների հետ, հետևաբար, մենք ռուսական և ԵԱՏՄ շուկաներին այլընտրանքներ որոշելիս պետք է առաջին հերթին լավ կշռադատեինք։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց Գործատուների միության նախագահ Գագիկ Մակարյանն՝ ադրադառնալով ԵԱՏՄ շուկան Եվրոպականով փոխարինելու հնարավորություններին։

Նրա դիտարկմամբ՝ նախ պետք է հասկանալ, թե եվրոպական շուկան ինչպիսի դժվարությունների մեջ է հայտնվել՝ Ուկրաինայի և Ռուսաստանի պատերազմի պատճառով։ «Եվրոպայում երկրներ կան, որտեղ արդյունաբերական արտադրանքի ծավալը 30 տոկոսով նվազել է, այսինքն՝ այլընտրանքային լուծումներ գտնելիս պետք է հասկանանք՝ Եվրոպան ավելի շատ շահագրգռված կլինի Հայաստանի՞ց ապրանքներ ձեռք բերել, թե իր ներսում կփորձի իր արտադրանքը վերականգնել։ Բնականաբար, առաջին հերթին Եվրոպան կնախընտրի իր սեփական արտադրողներին, ներքին շուկան պահպանելու մասին։ Հայաստանը այդ շուկաներ ներխուժելու հնարավորությունը պետք է լավ կշռադատի»,- ասել է միության նախագահն ու ավելացրել, որ ՌԴ-ի հետ մեր առևտրաշրջանառությունը վերջին տարիներին բավականին մեծացել է։ Ներկայումս մենք ՌԴ արտահանում ենք թե տեղական արտադրանք, թե բերվող և վերամշակվող արտադրանք։

«Տնտեսական աճի պայմաններում մենք նաև կարիք ենք ունենում հումքի և նյութերի, բնականաբար, ավելացնում ենք նաև ներմուծվող և վերամշակվող ապրանքների արտահանումը։ Այս տեսանկյունից՝ ՌԴ-ին այլընտրանք գտնելու լուծումները դեռևս սեղանին դրված չեն, մենք դեռևս չեն հասցրել դիվերսֆիկացնել նաև ներմուծվող ճյուղերը, ապրանքների դիվորսիֆիկացումը շատ դանդաղ է կատարվում»,- արձանագրել է փորձագետը։

Նա ընդգծեց, որ ներդրումային ծրագրերն առանձնապես ուղղված չեն այլընտրանքային ապրանքներ արտադրելուն, հետևաբար մենք նաև կաշկանդված ենք՝ այլ շուկաներ արագ գտնելու տեսանկյունից։

«Չնայած կառավարության հայտարարություններին, թե այլընտրանքային շուկաներ են փնտրում՝ այդուհանդերձ, եթե մենք այսպիսի տեմպերով շարժվենք մի քանի տարի դեռ ՌԴ-ին փոխարինող հարմար երկիր չենք գտնի։ Ընդ որում, երբ ասում ենք ԵԱՏՄ, հիմնականում նկատի ենք ունենում հենց Ռուսաստանին, Բելառուսի հետ մեր առևտրաշրջանառությունը չի ավելանում, մենք ավելի մեծ հնարավորություններ ունենք Ղազախստանի հետ, բայց այնտեղ էլ որոշակի խոչընոտներ կան, օրինակ մշակույթների տարբերությունները։

Կարծում եմ, Հայաստանը դեռ երկար ժամանակ կախվածություն կունենա ԵԱՏՄ-ից և հատկապես ՌԴ-ից՝ տնտեսական ներկա վիճակի, ֆինանսական ինստիտուտների փոխազդեցության, առևտրաշրջանառության, աշխատանքային միգրանտների՝ իրենց ընտանիքներին գումարներ փոխանցելու առումով»,- ասաց է Գ. Մակարյանը։

Դիտարկմանը, թե ապրիլի 5-ին կայանալիք Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյենի և ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենի հանդիպմանն ընդառաջ՝ ԱՄՆ-ից հայտարարություններ են հնչում առ այն, որ փորձելու են խթանել Հայաստանի տնտեսությունը ՝ Մակարյանն ասաց, որ խթանելու համար ԱՄՆ-ն առաջին հերթին պետք է ռազմավարություն մշակեր։ «Նման պրոցեսները միանգամից տեղի չեն ունենում, ԱՄՆ-ն հիմա թերևս գնահատում է Հայաստանի ապրանքների քանակները, գները, ուսումնասիրում է, թե մենք ո՞ր շուկաները կարող ենք մտնել։ Հայկական ապրանքներն իրենց գնային մրցունակությամբ և տրանսպորտային լոգիստիկայով պետք է լինեն այնպիսին, որ հնարավոր լինի դրանք Եվրոպական և Ամերիկյան շուկաներում վաճառել։ Դրա համար կարևոր են դրանց որակական, քանակական հատկանիշները և տեղ հասցնելու արագությունը, այս 3 պարամետրերի առկայության պարագայում՝ մենք այդ շուկաների մասին կարող ենք մտածել։

Առհասարակ, եթե ԱՄՆ մտադրություն ունի դիվերսիֆիկացնել Հայաստանի տնտեսական ճյուղերը, ապա ԱՄՆ-ն կամ ԵՄ-ն պետք է ֆինանսական միջոցներով Հայաստանին օգնեն նոր ուղղություններ հիմնելու համար։ Այստեղ հարկավոր են նոր տիպի նորարական տեխնոլոգիաներ, նոր տիպի արտադրություններ, որոնք հիմնված պետք է լինեն ներքին աշխատուժի, ներքին մասնագետների վրա»,- նկատեց միության նախագահը։

Տնտեսագետի դիտարկմամբ՝ մենք ՌԴ-ի հետ այսօր ունենք շուրջ 7,3 մլրդ դոլարի առևտրաշրջանառություն, եթե անգամ դիվերսիֆիկացիան լինի 5 մլրդ՝ դա փոքր թիվ է։ «Այսինքն, դիվերսիֆիկացիան այնպես պետք է կատարվի, որ մենք կարողանանք մի քանի միլիարդ դոլարի առեւտրաշրջանառությունը շրջենք այլ ուղղությունների վրա։ Այսինքն, եթե կարողանանք 1-2 տարվա ընթացքում, օրինակ, 3-4 մլրդ դոլարի առևտրաշրջանառությունը շրջել, ապա դա արդեն զգալի թիվ կլինի։ Բայց ես դրա իրատեսականությունը դեռևս կհամարեմ շատ ցածր։ Իհարկե, շատ բան նաև մեզանից է կախված, թե որքանով մենք կկարողանանք այդ նպատակներն իրագործել՝ թե վճռականության առումով , թե կրթության առումով, որպեսզի նոր մասնագետներ ստեղծենք, թե բիզնես մշակույթի առումով։ Այս ամենն հաշվի առնելով, ես դրա իրատեսականությունը 25 տոկոս կարող եմ գնահատել, 75 տոկոսի չափով դեռ զգուշավոր եմ»,- եզրափակեց Մակարյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո