Փաստ ինֆո

Արաբա – իսրայելական հակամարտության այս նոր փուլում մեր հարևան Իրանի Իսլամական Հանրապետության դերակատարումը մեծապես կարևոր և, նույնիսկ, վճռորոշ կարող է լինել,-«Փաստինֆո» լրատվականի հետ զրույցում ասում է քաղաքագետ Արա Պողոսյանը և նկատում՝ այստեղ Իրանը պրոքսի պատերազմի կանոններով է խաղում։

Հիշեցնենք՝ նախօրեից արաբա – իսրայալեկան հակամարտության թեժ բախումները վերսկսել են։ Իսրայելի վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուն պնդում է, որ ՀԱՄԱՍ խմբավորման կողմից երկրի հարավային շրջանների դեմ ձեռնարկված հարձակումը աննախադեպ կոշտ պատասխանի է արժանանալու, միաժամանակ մատնանշում դրանում Իրանի Իսլամական Հանրապետության ոչ անմիջական մասնակցության մասին։

Հատկապես Մերձավոր Արևելքում այս ողջ ընթացքում Իրանին հաջողվել է պրոիրանական տարբեր խմբավորումներ ստեղծել և ռազմավարություն մշակել, ասում է քաղաքագետ Արա Պողոսյանը և հավելում՝ այս մասին նաև ՀԱՄԱՍ խմբավորման առաջնորդներն են խոսել. «Այն, որ ինչպես մարտավարության կազմման, այնպես նաև՝ այլ հարցերում ստացել են Իրանի Իսլամական Հանրապետության աջակցությունը, սա գաղտնիք չէ։ Այստեղ չմոռանանք նաև «Հզբոլա»-ի գործոնը, որ Մերձավոր Արևելքում Իրանի հիմնական ուժային գործիքներից մեկն է համարվում։ Այսքանով հանդերձ, ինքը` Իրանը, հանդես է գալիս որպես իսլամական աշխարհն առաջնորդող ուժ և Իսրայելի հիմնական ախոյան պետություն։ Պատահական չէր, որ անցյալ շաբաթ Իրանի առաջնորդ Այաթոլլա Խամենեին Իսրայելին ուղղված հայտարություն կատարեց. «Քառորդ դար հետո երկրի վրա չի լինի այնպիսի կազմավորում, ինչպիսին սիոնիստական ռեժիմն է»։ Հետևաբար, այս ամենը համադրելով, հասկանում ենք, որ տարածաշրջանում էսկալացիային նախորդող գործողություններ էին ընթանում, այսինքն՝ Իրանը նախապատրաստվում էր, ընդ որում՝ այս անգամ ոչ միայն սեփական դեմքով հանդես գալուն։ Չմոռանանք, որ Իրանը նախկինում բազմիցս հայտարարել է, որ ինքը արձագանքելու տարբեր միջոցներ ու մեթոդներ ունի և բոլորովին պարտադիր չէ, որ իրանական բանակն անձամբ միջոցներ կամ գործողություններ ձեռնարկի»,-ասում է քաղաքագետը։

Եթե հաստատվի, որ Իսրայելի վերջին գործողություններին Իրանն, օրինակ, «Հզբոլա»-ի միջոցով իսկապես մասնակցություն ունի, իսկ «Հզբոլա»-ն, արդեն առավոտյան, ռմբահարել է Իսրայելի տարածքը, ապա սա Իսրայելի դեմ պրոքսի պատերազմի է նմանվում, ասում է բանախոսն ու հավելում. «Իհարկե, ես հակված չեմ կարծելու, որ վերջնարդյունքում Իսրայելն այս ամենից պարտված է դուրս գալու, որովհետև, ի վերջո, Իսրայելը միջուկային տերություն է, ունի նաև «Սամսոն» կոչվող ծրագիր, որը ենթադրում է, թե երբ և ինչ հանգամանքներում նա կարող է իր միջուկային զինանոցը գործի դնել։ Ի վերջո, Իսրայելը նաև տեխնոլոգիական և համակարգ - պետություն է և ես չեմ կարծում, որ այս համակարգ -պետությունը կպարտվի»։

Արա Պողոսյանն ընդգծում է՝ այս ամենով հանդերձ, սակայն, պաղեստինցիներին հաջողվեց մի քանի միֆեր կոտրել և առաջին հերթին՝ իսրայելական բանակի անպարտելիության միֆը. «Այն միֆական պաշտպանական գիծը, որ տարիներ շարունակ կառուցվել էր, ըստ էության, ճեղքվում է, որտեղ մենք գործ ունենք նաև պաղեստինցիների բավականին լավ ու գրագետ կազմակերպված տեղեկատվական և քարոզչական արշավի հետ, որն անձամբ ինձ, իրականում, շատ զարմացրեց։

Այդպիսի տեղեկատվական և քարոզչական արշավ կարող են կազմակերպել լուրջ տեղեկատվական ինստիտուտներ ունեցող պետությունները, այդ թվում նաև՝ Իրանը։

Նույնիսկ այն խոսակցությունները, թե պաղեստինցիները կամ «Համաս»-ի մարտիկները հողաթափերով և 70-ականների ինքնաձիգերով էին կռվում, իրենից բավականին լուրջ մշակված հոգեբանական ալգորիթմ է ներկայացնում, որը նաև իսլամական աշխարհում որոշակի կարծրատիպեր է կոտրելու։ Այն, որ սովորական արաբ զինյալը կարող է հողաթափերով և ինքնաձիգով կոտրել իսրայելական պաշտպանական գիծը, իսրայելական ռազմաբազաներ գրավել իսրայելական ՑԱԽԱԼ-ի գեներալի գերեվարել, սա լուրջ հոգեբանական և քարոզչական մեթոդ է։ Ես հակված չեմ կարծել, թե «Համաս»-ն ի վիճակի չէր իր զինյալներին ռազմական համազգեստով կամ զրահաբաճկոններով զինել։ Այս ամենը խոսում է, որ սա վաղօրոք և լավ կազմակերպված օպերացիա էր, որտեղ մենք գործ ունենք ոչ թե ցնցոտիավոր զինյալների, այլ լավ պատրաստված մարտիկների հետ, ովքեր, գոնե, իրենց առջև դրված առաջին նպատակին լիովին և հաջողությամբ հասան»։

Հարցին՝ հնարավո՞ր է արդյոք Իրանին հարձակման մասնակցության մեջ մեղադրող Իսրայելը պատասխան հակահարված գործողությունների անցնի այստեղ՝ Իրանի սահմաններին, կամ դա կատարի, ասենք, Ադրբեջանի միջոցով՝ Սյունիքում, քաղաքագետ Արա Պողոսյանը չի բացառում, սակայն այսպիսի զարգացումների ֆոնին այդ սցենարը հիմա քիչ հավանական է համարում. «Տեսականորեն դա, իհարկե, հնարավոր է, բայց գործնականորեն՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Իրանը հիմա գործում է պրոքսի պատերազմի կանոններով` այսպիսով թույլ չի տալիս, որպեսզի Իսրայելն իր հնարավորությունները կիրառի նաև մեր տարածաշրջանում։ Գուցե հրթիռային հարվածներ կլինեն, բայց ցամաքային գործողություններ՝ չեմ կարծում։ Ինչ վերաբերոմ է Ադրբեջանի միջոցով Սյունիքին հարվածելու և, այսպիսով, Իրանի սահմաններին լուրջ խնդիրներ ստեղծելու հեռանկարին, ապա սա ինչ – որ առումով իրատեսական է, սակայն, Ադրբեջանն ինքն այս պահին իրանական թիրախում է։ Օրինակ երեկ Թավրիզում կազմակերպված հավաքի ժամանակ բանախոսը հիշել է Էրդողանին և Ալիևին, մ բառացիորեն սպառնալով, թե իրենք կարող են նաև փոքրոգի Էրդողանին ու Իլհամին, նույնպես, իրենց անկողիններից դուրս հանել։ Սա, ըստ էության, ուղիղ սպառնալիք է Իրանից՝ ուղղված Թուրքիային ու Ադրբեջանին։

Եվ, եթե արաբա – իսրայելական գործողությունները երկարեն ու դրանց աշխարհագրությունն ընդլայնվի, ապա, իրականում, Ադրբեջանի համար բավականին բարդ է լինելու մանևրելը։ Այս համատեքստում շատ կարևոր է նաև, թե ինչպիսի՞ն կլինի ԱՄՆ-ի և Իսրայելի միջև կայանալիք համագործակցությունը, որովհետև, արդեն իսկ, տեղեկություններ կան, որ Իսրայելը դիմել է ԱՄՆ-ին՝ իրեն ռազմական օգնություն տրամադրելու խնդրանքով։ Ամեն դեպքում, մեզ համար էական է լինելու ուշադրությամբ հետևել արաբա - իսրայելական հակամարտության այս փուլին, որովհետև ցանկացած զարգացման պարագայում, այն իր անմիջական ազդեցությունն է ունենալու նաև մեր տարածաշրջանի՝ մասնավորապես Հայաստանի համար նույնպես»։

Աղբյուր` Փաստինֆո