Փաստ ինֆո

Թուրքերեն իրենց ողջ պատմության ընթացքում, սկսած Օսմանյան կայսրությունից մինչ օրս, ոչ միայն մեզ հետ, այլ առհասարակ, իրենց կողմից կնքված որևէ պայմանագիր կամ պարտավորություն մինչև վերջ չեն կատարել։ Պայմանավորվածություններն ու պայմանագրերը Թուրքիայում խախտելու համար են, դրանք նրա համար են, որպեսզի նրանք դիմացի կողմին հիմարացնեն ու անեն այն, ինչ իրենց պետական շահն է պահանջում։ Սա թուրքական օրինաչափություն է, որը երբեք չի փոխվել և չի փոխվելու,- «Փաստինֆո» լրատվականի հետ զրույցում ասում է թուրքագետ Տիրան Լոքմագյոզյանը, խոսելով հայաստանան օրվա իշխանությունների կողմից թուրքական կողմի հետ նախաձեռնված հերթական չիրականացված պայմանավորվածության մասին։

Հիշեցնենք՝ Հայաստանն ու Թուրքիան, դեռևս մեկ տարի առաջ, պայմանավորվել էին բացել ցամաքային սահմանը՝ երրորդ երկրների քաղաքացիների համար և անել դա ամենասեղմ ժամկետներում՝ այս տուրիստական սեզոնին: Վիեննայում 2022 թ. հուլիսին կայացած հանդիպմանը շուրջ 30 տարի դիվանագիտական հարաբերություններ չունեցող ու փակ սահմաններով ապրող երկու երկրների բանագնացներ Ռուբեն Ռուբինյանը և Սերդար Քըլըչը որոշել էին նաև Հայաստան-Թուրքիա ուղիղ օդային բեռնափոխադրումներ մեկնարկել: Հատուկ ներկայացուցիչները քննարկել էին հարաբերությունների լիարժեք կարգավորման հասնելու հնարավոր քայլերը` ընդգծելով կարգավորման գործընթացն առանց նախապայմանների շարունակելու պայմանավորվածությունը, սակայն, մեկ տարի անց, հայ – թուրքական փոխադարձ պայմանավորվածութուններն այդպես էլ կյանքի չկոչվեցին։

Տիրան Լոքմագյոզյանն ասում է՝ հեռու չգնալու համար անհրաժեշտ է, պարզապես, նայել, թե ի՞նչ է կատարվում Ադրբեջանի հետ հարաբերություններում. «2020 թ. նոյեմբերին ստորագրված եռակողմ պայմանագիրը թուրքական վարքագծի վառ օրինակ կարելի է դիտարկել, երբ դրա մի կողմը՝ Հայաստանի Հանարապետությունն, ի դեմս օրվա իշխանությունների, պարտաճանաչ կերպով կատարում է իր առջև դրված բոլոր կետերը, դեռ մի բան էլ ավելին՝ չգիտես ի՞նչ պայամնավորվածության արդյունքում թշնամուն է հանձնում նաև Բերձորն ու միջանցքը, Արցախն ու արցախահայությանը դնելով այսօրվա իրավիճակում, իսկ ադրբեջանական, կամ նույնն է, թե՝ թուրքական կողմն այդ փաստաթղթով ստանձնած որևէ կետ, այդպես էլ կյանքի չի կոչում և միտք էլ չունի»։

Թուրքագետը հավելում է՝ վաղուց է ասել, դեռևս 44 օրյա պատերազմի ընթացքում և նորից է կրկնում՝ այս տարածաշրջանում, այլևս, չկա Ադրբեջան և Թուրքիա, կա երկու թրքական պետություն, որ կառավարվում է մեկ ընդհանուր կենտրոնից՝ Թուրքիայից. «Եվ, եթե սրան էլ գումարենք այն իրողութունը, որ Հարավային Կովկասում Հայաստանը, վերջին տարիներին նույնպես ղեկավարվում է Թուրքիայի կողմից, ապա պատկերը լիովին պարզ է դառնում, անգամ կույրը սա տեսնում է և անում իր հետեւությունները»,- ասում է բանախոսը։

Եթե հայաստանյան օրվա այս իշխանությունները հույս ունեին, թե տուրիստական սեզոնին Թուրքիան բացելու է հայ - թուրքական սահմանը, ապա այդ երկիրն իր հաշիվներն ունի և, այսպես ասած, թքած ունի բոլորի վրա՝ թե՛ աշխարհի, թե՛, առավել ևս, Հայաստանի. «Թուրքիան անշեղորեն առաջ է տանում դարեր շարունակ իր կողմից որդեգրած քաղաքականությունը, իսկ, եթե դա այլոց շահերի հետ չի համընկնում, ապա սա միայն ձեր խնդիրն է և ոչ երբեք Թուրքիայինը։ Թուրքիան միշտ ու մշտապես անելու է միայն այն, ինչ բխում է բացառապես և միայն սեփական շահերից, անգամ, եթե ինքը խոստացել կամ, նույնիսկ, փաստաթղթավորված կերպով ստորագրել է ճիշտ հակառակը։ Ցավալին, սակայն, այն է, որ եթե անգամ, հայաստանյան օրվա այս իշխանությունները չգիտեն այս մասին, կամ կյանքի են կոչում իրենց ծրագրերը՝ քաջատեղյակ լինելով թուրքական կողմի բոլոր նպատակների մասին, սրանից մեր երկրի և Արցախի ճակատագիրը բոլորովին դեպի դրական ուղղությամբ չի գնում, եթե չասենք՝ ճիշտ հակառակը »,-ամփոփելով զրույցն, ասում է թուրքագետ Տիրան Լոքմագյոզյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո