ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Արցախի ինքնորոշման գործընթացը անշրջելի է․ Վարդան Օսկանյան 12/26/2022 13:02 | ԼՐԱՀՈՍ
Հայաստանի նախկին արտգործնախարար (1998-2008) Վարդան Օսկանյանը լրատվամիջոցներին է տրամադրել իր հերթական հոդվածը Արցախի շուրջ իրադարձությունների վերաբերյալ։
Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման փաստացի, պատմական, քաղաքական և իրավական հիմնավորումները միշտ էլ եղել են զորեղ և անթերի։ Դա էր հիմնական պատճառը, որ հնարավոր դարձրեց Մադրիդյան փաստաթղթում ամրագրել նրա ինքնորոշման իրավունքը։
44-օրյա պատերազմը, դրան հաջորդած Ադրբեջանի ոտնձգությունները և Արցախի՝ մերօրյա այս շրջափակումը միայն առավել ամրագրել և ուժեղացրել են այդ իրավունքի արդարացիությունը և դրա իրականացման անխուսափելիությունը։
Արցախում տեղի ունեցած վերջին երկու բազմահազարանոց հանրահավաքները և ժողովրդի դրսևորած վճռականությունը՝ տեր կանգնելու իր իրավունքներին, վկայությունն են այն բանի, որ ինքնորոշման գործընթացը անշրջելի է։
Այսօրվա իրադարձությունների հիմքում ընկած է Ադրբեջանի այն համոզումը, որ ինքն արդեն լուծել է Ղարաբաղի հարցը հօգուտ իրեն և անցել է իր թելադրանքներին Արցախին և պահանջատիրությանը Հայաստանից։ Այն պահին, երբ Ալիևը հասկանա, որ Ղարաբաղի հարցը չի լուծվել, և Արցախի ժողովուրդը պարզապես բացառում է որևէ կարգավիճակ Ադրբեջանի կազմում, Ադրբեջանի հավակնությունները Արցախից և Հայաստանից ոչ միայն կնվազեն, այլև կդառնան անիրատեսական։
Մեր դիրքերը ամուր են և արդար։ Եթե մենք կարողանանք դա ճիշտ ներկայացնել, աշխարհը մեզ կհասկանա և կաջակցի։ Արցախի ինքնորոշման իրավունքի պահանջատիրության քաղաքական և իրավական բոլոր նախապայմանները նախկինում և առավել ևս այսօր ամբողջությամբ բավարարված են։ Փաստը, որ Ղարաբաղը երբեք անկախ Ադրբեջանի կազմում չի եղել և եղել է միայն Խորհրդային Ադրբեջանի կազմում, իսկ այդ ժամանակաշրջանը Ադրբեջանն իր իսկ սահմանադրությամբ հռչակել է ոչ լեգիտիմ, տալիս է այն նվազագույն հիմնավորումը, որից և կարելի է ձևավորել իրավաքաղաքական փաստարկումների մի ամբողջ համալիր։
Այս համատեքստում, սակայն, մեր հիմնական խաղաքարտն այն է, որ Ադրբեջանը 1991-ին չեղարկել է Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավարությունը և այսօր էլ հայտարարում է, որ «զրո կարգավիճակ» է նախատեսում Արցախի ժողովրդի համար։
Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության անքակտելիության թեզը՝ միջազգային իրավունքում այդ սկզբունքի գերակայության պնդման ամենանեղ և ամենապահապանողական մեկնաբանության դեպքում վիճելի կանխավարկած է (rebuttable presumption), որովհետև․ ա) Արցախում բնակվող հայերը ոչ թե Ադրբեջանի կազմում ինչ-որ փոքրամասնություն են, այլ իրենց պատմական հողի վրա ապրող ժողովուրդ, որը էթնիկապես, կրոնով, ավանդույթներով տարբերվում է «մետրոպոլիայից» և ունի ինքնորոշման հավաքական ու աներկբա ձգտում, բ) Խորհրդային Միության շրջանում, դրա փլուզումից հետո, առավել ևս՝ 44-օրյա պատերազմի ու վերջին այս ագրեսիաներով և շրջափակումով Արցախի ժողովուրդը մշտապես ենթարկվել է Ադրբեջանի ոտնձգություններին, այլ կերպ ասած՝ շարունակաբար ոտնահարվել են նրա բոլոր տեսակի իրավունքները։
Իհարկե, ես երբեք նպատակ չունեմ առաջարկելու, որ Արցախն ընդունի որևէ կարգավիճակ Ադրբեջանի կազմում։ Փաստը, որ Բաքուն հրաժարվում է Ղարաբաղին առաջարկել անգամ ինչ-որ ինքնավար կարգավիճակ իր կազմում, միջազգային իրավունքում հենց այն խախտումն է, որի դեպքում որևէ ժողովուրդ իրավունք կունենա արդեն հռչակելու իր անջատումը կամ ինքնորոշումը։
Սա միջազգային քաղաքական շրջանակներում ընդունված և միջազգային օրենքում ամրագրված անջատում հանուն փրկության (remedial secession) իրավունքի իրացման հիմնական նախադրյալն է։
Այս իրավունքը ամրագրված է 1970-ի ՄԱԿ-ի Գլխավոր վեհաժողովի միաձայն ընունած բանաձևում, որը կոչվում է Միջազգային իրավունքի սկզբունքների մասին հռչակագիր (Declaration on Principles of International Law) և որը ունի միջազգային օրենքի ուժ։ Ավելին, գոյություն ունի դատավճռի առնվազն երեք նախադեպ (Ալանդյան կղզիներ, Կատանգա, Քվեբեկ), որտեղ օգտագործվել է այս սկզբունքը՝ նրան հաղորդելով միջազգային սովորութային իրավունքի կարգավիճակ։ Եթե այս բոլորին գումարում ենք Արդարադատության միջազգային դատարանի՝ Կոսովոյի անկախության մասին հայտնած խորհրդատվական կարծիքը, որ դա չի հակասում միջազգային օրենքին, անջատման այս իրավունքն Արցախի համար դառնում է ավելի քան անխոցելի։
Հետաքրական է, որ հենց այս սկզբունքն էր դրված ՔՊ-ի նախընտրական և ավելի ուշ Հայաստանի կառավարության ծրագրում Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի հետապնդման քաղաքականության հիմքում։ Բայց այժմ քար լռություն է։
Ներկայում այդ գործընթացին խանգարող հանգամանքները ոչ այնքան՝ ինչպես ոմանք պնդում են՝ այլ երկրների տարատեսակ շահերն ու հետաքրքրություններն են, որքան Հայաստանի իշխանությունների վարած քաղաքականությունը, տարբեր բևեռների հետ ունեցած հանդիպումներում տրված հակասական խոստումները, պետական պաշտոնյանների անտեղի և անբացատրելի հայտարարությունները և մեր ժողովրդի մի ստվար հատվածի հանցավոր անտարբերությունը։
Իմ նախկին հոդվածներից մեկում Հայաստանի իշխանություններից պահանջել էի, որ եթե չեք կարող կամ չեք ցանկանում պաշտպան լինել Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքին, ապա հակառակը մի՛ արեք, պարզապես լռե՛ք և մի՛ խանգարեք այլոց աշխատանքին։ Ճիշտը, սակայն, կլինի, որ փոխեք քաղաքականությունը և անցնեք պատմության ճիշտ կողմը։ Ավելին, դուք պարտավոր եք դա անել։ Հայաստանը չի կարող ձեռքերը լվալ Արցախից։ Եթե մենք նախաձեռնությունը չենք վերցնում և չենք զբաղվում Արցախով, ապա ինչպես տեսնում ենք, այդ հարցը ինքն է մեզ հետապնդելու՝ մեզ համար անկանխատեսելի հետևանքներով։ Մի՛ մեծացրեք Արցախը Ադրբեջանի մաս լինելու նրանց ակնկալիքը։ Դա նորից անպայման պատերազմ կբերի մեր գլխին, որովհետև արցախցին դա չի ընդունելու։
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
04/12/2024 15:02 Մտանք ակումբ, Մովսիսյանն ու Ամիրխանյանը ծեծված ջարդված էին,միլպետը ադրբեջանցիների վայրագության մասինՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 05/24/2024 08:27 «Համահայկական ճակատ» կուսակցությունը կրկին հիմնադիր համագումար կանցկացնի․ ի՞նչն է պատճառը. «Ժողովուրդ»
- 05/24/2024 08:24 Աղավնոյի պատմությունը կրկնվում է․ «Հրապարակ»
- 05/24/2024 08:20 Բագրատ սրբազանին առաջարկել են ժամանակավոր կառավարության վարչապետի իր թեկնածությունը հաստատող փաստաթուղթ ստորագրել. «Ժողովուրդ»
- 05/24/2024 08:16 Սահմանը դեռ չի բացվել, բայց պատրաստ են բեռներ ընդունել․«Հրապարակ»
- 05/24/2024 08:13 Քաղաքական իշխանությունները ԲԴԽ-ին զայրույթի նոտա են հղել․ սլաքներն ուղղված են Կարեն Անդրեասյանին. «Ժողովուրդ»
- 05/24/2024 08:10 Սրբազանը պարտիզանություն է անում․ «Հրապարակ»
- 05/24/2024 08:06 ՔՊ-ում ոգեւորված են ԱՄՆ պաշտոնյայի այցից․ «Հրապարակ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 05/24/2024 09:38 Հայ Եկեղեցին ոչ միայն չի օգտվում շոշափելի հարկային արտոնություններից, այլև կամավոր ստանձնել է Կառավարությանը վերապահված պատմամշակութային հուշարձանների պահպանության գործառույթը
- 05/18/2024 16:39 Սահմանադրությունը փոփոխելու անհրաժեշտություն չկա. Գեւորգ Դանիելյանը՝ Բագրատ Սրբազանի թեկնածության առաջադրման մասին
- 05/01/2024 20:31 Փաշինյանն ապամոնտաժում է Հայաստանը՝ հօգուտ Ադրբեջանի. Արմինե Ադիբեկյան
- 04/22/2024 20:39 Ինչ իմանամ ինչի են ականազերծում, երևի ժողովուրդ շատ է հավաքվել՝ ականազերծում են, որ չգնան թփուտների մեջ թեթևանալու ու պայթեն... Կոռնիձորի Արո
Մեկնաբանություն
- 05/23/2024 11:29 «Աստծով, գնացե՛ք». Վիգեն Սարգսյան
- 05/22/2024 13:49 Երկրում իրավիճակ է փոխվել, Խաչատուր Սուքիասյանը նույնիսկ սպառնաց, որ ընդդիմադիր գործիչները կարող են մահանալ.քաղաքագետ
- 05/22/2024 11:06 Հայոց Եկեղեցու հետ պետք չէ խոսել սպառնալիքով կամ ծաղրանքով. այդպես վարվելով՝ Դուք միայն Ձեզ եք վարկաբեկում ու վիրավորում. Ասողիկ աբեղա Կարապետյան
- 05/21/2024 18:56 Լավ չեմ զգում ինձ, չգիտեմ՝ որտեղ եմ․ նոր մանրամասներ՝ Իրանի նախագահի վթարված ուղղաթիռից
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 05/24/2024 14:11 Հրդեհ է բռնկվել ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության քարտուղար Արծվիկ Մինասյանի որդու բնակարանում
- 05/24/2024 12:49 Արմավիրի մարզում Վերջին զանգի 19-ամյա մասնակիցը «Mercedes»-ով բախվել է գազատար խողովակին ու հայտնվել ձորակում
- 05/24/2024 11:40 Պատահար Ապարան-Սպիտակ ավտոճանապարհին. կան տուժածներ և զոհ
- 05/24/2024 10:30 Հրդեհ բնակարանում. 3 անձ՝ այդ թվում 1-ամյա երեխա, տարհանվել են
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 05/22/2024 23:33 Կինն ամուսնուց գաղտնի նամակագրություն է սկսել անծանոթի հետ և հայտնվել փակուղում
- 05/21/2024 23:46 Կինը տարօրինակ դեղահաբեր է գտել ամուսնու մոտ եւ նրան մեղադրել դավաճանության մեջ
- 05/17/2024 23:17 Հայտնի է դարձել միաժամանակ երկու տղամարդու հետ՝ Ջոլիի սիրավեպի մասին
- 05/16/2024 00:00 Ուսուցչուհին թմրանյութ է վաճառել եւ խուսափել բանտից
Հետաքրքիր է իմանալ
- 05/23/2024 15:59 Այս ապրիլը համարվեց ամենատաքը և ամենաչորը Հայաստանի համար
- 05/17/2024 18:31 Արեգակի ակտիվության պատճառով Երկրի վրա կարող են ավելանալ ուժգին փոթորիկները՝ զգուշացնում են մասնագետները
- 05/10/2024 16:29 Արեգակի վրա ուժեղ բռնկում է եղել. առաջիկա օրերին մագնիսական փոթորիկներ են սպասվում
- 05/01/2024 18:31 Ինչպես կարող է քնելուց առաջ սոցցանցերում շրջելու սովորությունը կործանել հարաբերությունները