ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Կարգապահական վարույթների չարաշահումը դատական իշխանության անկախության սահմանափակման սպառնալիք է. Թել Ավիվում կայացել է Դատավորների միջազգային միության տարեկան 64–րդ համաժողովը 11/10/2022 13:20 | ԼՐԱՀՈՍ
Դատավորների միջազգային միությունը հրապարակել է դատավորների անկախության և կարգապահական վարույթների վերաբերյալ 2022 թվականի զեկույցը։ Այն ընդունվել է Թել Ավիվում սեպտեմբերին կայացած Դատավորների միջազգային միության տարեկան 64–րդ համաժողովում, որին մասնակցել են 94 երկրից 300 պատվիրակ: Այս մասին հայտնում են Դատավորների միությունից։
Արդյունքում զեկույցն ընդունվել է, որը ներկայացնում ենք ստորև:
ԱՌԱՋԻՆ ՀԵՏԱԶՈՏԱԿԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎ
ԴԱՏԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՄԻՈՒԹՅՈՒՆ-2022
«ԿԱՐԳԱՊԱՀԱԿԱՆ ՎԱՐՈՒՅԹՆԵՐԸ ԵՎ ԴԱՏԱԿԱՆ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ (ԴԱՏԱՎՈՐՆԵՐԻ) ԱՆԿԱԽՈՒԹՅՈՒՆԸ»
ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ
Ընդհանուր սկզբունքներ
Դատական իշխանության (դատավորների) անկախությունն օրենքի գերակայության սկզբունքի հիմնասյունն է։ Դատական իշխանության անկախությունը՝ ապօրինի պատասխանատվության ենթարկվելու վախից ու ահաբեկումից, ինչպես նաև ցանկացած անօրինական միջամտությունից զերծ արդար և անաչառ որոշումներ կայացնելու դատավորների կարողությունն է:
Կարգապահական վարույթները կարող են արդարացված լինել հավաստելու, որ դատավորները պատշաճորեն պահպանում են վարքագծի կանոնները՝ դրանով իսկ ամրապնդելու դատական իշխանության նկատմամբ հանրային վստահությունը:
Կարգապահական վարույթները կարող են նաև պարունակել ոտնձգության ենթարկվելու վտանգներ՝ ի վնաս դատական իշխանության անկախության:
Կարգապահական վարույթների չարաշահման վերաբերյալ տարբեր երկրների և իրավական համակարգերից բազմաթիվ դատավորներ մտահոգություններ են հայտնել:
Նման չարաշահումները հակասում են դատական իշխանության անկախության սկզբունքին, հետևաբար՝ օրենքի գերակայությանը: Կարգապահական վարույթները չպետք է օգտագործվեն որպես դատավորների նկատմամբ վրեժխնդրության կամ վախեցնելու գործիք, ինչպես նաև չպետք է օգտագործվեն որպես դատավորների որոշումների վրա ներազդելու միջոց:
Կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու ցանկացած համակարգ պետք է տրամադրի անհրաժեշտ երաշխիքներ՝ հավաստելու, որ այն բացասաբար չի անդրադառնա դատավորների անկախության վրա: Բոլոր երկրների իրավական համակարգերի և ավանդույթների հաշվառմամբ, առկա չէ կարգապահական վարույթների համընդհանուր ընդունելի հայեցակարգային միասնական մոտեցում:
Ի պաշտոնե գործելիս դատավորի վարքագծի հետ կապված կարգապահական վարույթներ
Ի պաշտոնե գործելիս դատավորի վարքագիծը կարող է կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ հանդիսանալ: Այնուամենայնիվ, դատական ակտերի բովանդակության կապակցությամբ կարգապահական վարույթները պետք է բացառվեն, և դատավորները որպես կանոն չեն կարող ենթարկվել քրեական պատասխանատվության իրենց կողմից կայացված դատական ակտերի բովանդակային կամ պատճառաբանական մասի համար: Դատական ակտերի հիմնավորվածության, բովանդակային վիճարկման պատշաճ հարթակը վերադաս դատական ատյանն է, այլ ոչ թե՝ կարգապահական վարույթը:
Շատ երկրներից դատավորների անձեռնմխելիության սկզբունքը ծառայում է դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկվելուց զերծ պահելուն՝ կապված իրենց կողմից կայացրած ակտերի բովադակության հետ:
Որոշակի իրավական համակարգերում նշված կանոնից շեղումը թույլատրվում է, եթե դատավորը դիտավորությամբ ու անբարեխղճորեն է օրենքը կիրառում հօգուտ կամ ի վնաս կողմի: Այնուամենայնիվ, դատավորների անկախության սկզբունքը կանոնից շեղում ենթադրում է չափազանց զգուշավորությամբ:
Դատավորի մասնավոր կյանքի հետ կապված (ոչ ի պաշտոնե գործելիս) կարգապահական վարույթներ
Դատավորի՝ ոչ ի պաշտոնե գործունեության, անձնական վարքագծի կապակցությամբ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկվելու առիթ հանդիսանալու հարցն էապես տարբերվում է առանձին իրավական համակարգերում:
Դատավորի՝ ոչ մանագիտական գործունեության հետ կապված վարքագիծը, կարող է հիմք հանդիսանալ կարգապահական պատասխանատվության համար, եթե այն պարունակում է դատական իշխանության նկատմամբ համընդհանուր հանրային վստահությունը վնասելու ներուժ, այնպես էլ՝ տվյալ դատավորի անաչառության առումով: Որպես կանոն դատավորի կողմից հանցագործության կատարումը կարող է հանգեցնել կարգապահական տույժի:
Դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթի ներգործության ցանկացած միջոցի կիրառման դեպքում պետք է զգուշորեն հաշվի առնվեն դատավորի անձնական իրավունքներն ու օրինական շահերը:
Կարգապահական վարույթների և տույժերի (սանկցիաների) համար պատասխանատու մարմինը
Դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու կամ որոշումներ կայացնելու համար պատասխանատու մարմինների բազում մոդելներ կան: Որոշները բաղկացած են բացառապես դատավորներից, մյուսները՝ դատավորներից և ոչ դատավոր անդամներից: Շատ երկներում առկա չեն հատուկ մասնագիտացված մարմիններ, փոխարենն ապավինում են սովորական դատական ընթացակարգերին կամ տրիբունալներին, որոնք բաղկացած են բարձր ատյաններում գործող դատավորներից:
Մոդելի ընտրությունն առավելապես կախված է կոնկրետ երկրի իրավական համակարգից: Այնուամենայնիվ, դատական համակարգի, դատավորների անկախությունը երաշխավորելու դեպքում (համար), նման մարմնի ձևավորումը (դրա կազմը), որը պատասխանատու է դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթներ հարուցելու կամ որոշումներ կայացնելու համար, չի կարող լինել այնպիսին, որը կնպաստի դատավորների նկատմամբ որոշումների կայացման ընթացքում կիրառվող ապօրինի ներազդեցությանը՝ լինի դա իշխանության այլ ճյուղերի, թե դատական իշխանությունից դուրս այլ դերակատարների կողմից:
Այդ իսկ պատճառով, նման մարմինը չպետք է բաղկացած լինի ամբողջապես ոչ դատավոր անդամներից:
Կարգապահական տույժեր (պատասխանատվություն)
15 Իրավական բոլոր համակարգերը պետք է նախատեսեն կարգապահական պատասխանատվության հետևանքների՝ նրբորեն կանխատեսելի, (մատչելի) շրջանակ, որպեսզի երաշխավորվի կարգապահական մեղադրանքի (արարքի) բնույթին համաչափ պատասխանատվություն (տույժ): Այդ հետևանքները չպետք է սահմանափակվեն միայն տույժերով, այլև պետք է ներառեն ոչ պաշտոնական խորհդատվություն (քննարկում), ուսումնական վերապատրաստում, ինչպես նաև հնարավորության դեպքում ռեաբիլիտացիայի ընձեռում:
Որոշ դեպքերում դատավորի հետ ոչ պաշտոնական քննարկումը նրա դրսևորած վարքագծի վերաբերյալ կարող է բավարար լինել լուծելու խնդիրը՝ զերծ մնալով պաշտոնական կարգապահական գործընթացների նախաձեռնումից:
Արդար դատաքննություն և իրավական պատշաճ ընթացակարգ
Արդար դատաքննության սկզբունքներն ու պատշաճ իրավական ընթացակարգն առնվազն ներառում են՝ մեղադրանքի մասին տեղեկացվածության, հակադարձելու (հակափաստարկներ ներկայացնելու) իրավունք, դատավարության մասնակցության իրավունք, ապացույցների հետազոտման իրավունք, ապացույցներ ներկայացնելու իրավունք, իրավաբանական օգնության (ներկայացուցչության) իրավունք, լսված լինելու իրավունք, անմեղության կանխավարկածի հարգում և բողոքարկման կամ դատական վերանայման իրավունք:
Կարգապահական պատասխանատվության գործընթացը պատասխանատու մարմնի կողմից պետք է հստակորեն ձևակերպվի գրավոր և ստանա ճիշտ կիրառում՝ վերը նշված սկզբունքներին համապատասխան:
Վերջին զարգացումները
Տարբեր իրավական համակարգեր ունեցող որոշ երկրներ լուրջ մտահոգություններ են հայտնել իրենց մոտ կարգապահական ընթացակարգերի վերջերս իրականացված փոփոխությունների կապակցությամբ, որոնք միտված են եղել ինչպես առանձին դատավորների ահաբեկման, այնպես էլ՝ ամբողջ դատական համակարգի դեմ, ինչն առաջացնում է հուսահատեցնող ու անկախությունը սահմանափակող ազդեցություն:
Կարգապահական վարույթների յուրաքանչյուր նման չարաշահում դատական իշխանության անկախության սահմանափակման սպառնալիք է և խաթարում է օրենքի գերակայության սկզբունքը: Դա անհանդուժելի է:
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
04/12/2024 15:02 Մտանք ակումբ, Մովսիսյանն ու Ամիրխանյանը ծեծված ջարդված էին,միլպետը ադրբեջանցիների վայրագության մասինՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 04/27/2024 08:19 «Դուշ» շոուից հետո 5 աշխատողից 4-ն ազատվել ․«Հրապարակ»
- 04/27/2024 08:15 Երբ ընդդիմությունը կանցնի համատեղ ու ռադիկալ պայքարի․«Հրապարակ»
- 04/27/2024 08:11 Կառավարության ստորաբաժանումը «հորդորում» է ՊԵԿ-ին ստուգում իրականացնելիս հաշվի առնել իր կարգավիճակը, այլ կերպ ասած՝ «տեղը բերել». «Ժողովուրդ»
- 04/27/2024 08:08 Դա կլիներ մեր վերջը․ Փաշինյանը՝ ադրբեջանցի«փախստականների» մասին․ «Հրապարակ»
- 04/27/2024 08:03 Տավուշի մարզպետը, հացի սեղանի շուրջ, փորձել լվանալ գյուղացիների գլուխները․«Հրապարակ»
- 04/27/2024 07:52 Արարատ Միրզոյանը նույնպես չի եկել ԱԺ՝ ՔՊ-ականների հետ հանդիպման. գործադիրի անդամները խուսափում են . «Ժողովուրդ»
- 04/27/2024 07:36 1080 ռեեստր՝ 3270 հայտարարատու անձանց պաշտոնների՝ 5009 փոփոխությունների վերաբերյալ․ հիմքում խնամի-ծանոթ-բարեկամ սկզբունքն է․ «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 04/22/2024 20:39 Ինչ իմանամ ինչի են ականազերծում, երևի ժողովուրդ շատ է հավաքվել՝ ականազերծում են, որ չգնան թփուտների մեջ թեթևանալու ու պայթեն... Կոռնիձորի Արո
- 04/01/2024 20:09 Թուրքիայի ՏԻՄ ընտրություններն այդ երկրի ներքաղաքական կյանքի կարևոր ջրբաժանն է, Էրդողանի ժառանգներն են կրելու պայքարի դժվարությունները. Մելքոնյան
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
Մեկնաբանություն
- 04/20/2024 20:35 Մի տարբերություն էլ կա Հայաստանի ու Վրաստանի միջև՝ Վրաստանում ինքնիշխանությունն աճուրդի հանած Սահակաշվիլին բանտում է, Փաշինյանը՝ դեռ ոչ. Թևանյան
- 04/20/2024 18:25 Ե՞րբ է Ադրբեջանը նախատեսում տիրանալ Տավուշի տարածքներին, և ի՞նչ պետք է իմանանք մենք՝ կանխելու համար. Հոխիկյան
- 04/20/2024 16:43 Տիգրան Համասյանին և համերգին կազմակերպիչներին առաջարկում եմ դադարեցնել համերգը. Իշխանյան
- 04/20/2024 14:40 Մինչև Միջանցք տալն անվանափոխվելու են Երևանի թաղամասերի անունները. Դանիելյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 04/27/2024 22:17 4 զոհ և 9 տուժած․ վթարի հետևանքով զոհերի թիվն աճել է
- 04/27/2024 19:11 3 զոհ, 6 վիրավոր․ Սյունիքում իրանական ավտոբուս է շրջվել
- 04/27/2024 12:45 Ողբերգական դեպք՝ Երևանում. շենքի բակում հայտնաբերվել է 66-ամյա տղամարդու մարմին
- 04/27/2024 12:03 ՌԴ քաղաքացին փորձել է նետվել Կիևյան կամրջից, ինքնասպանության փորձը կանխվել է
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 04/26/2024 21:56 Կինը բողոքել է զուգընկերոջ՝ նախկին կնոջ հետ շփումից․ մասնագետի խորհուրդները
- 04/26/2024 00:08 Ուսուցչուհին դասարանում սեռական հարաբերություն է ունեցել 14-ամյա պատանու հետ
- 04/23/2024 22:11 Ամուսիները փորձել են մի կնոջ դավանափոխ անել դեպի իսլամ՝ ինտիմ լուսանկարների միջոցով
- 04/23/2024 00:43 Նորածին դստերը անտառում թողած կնոջը դատապարտել են 40 տարի անց
Հետաքրքիր է իմանալ
- 04/26/2024 18:54 Առաջին անգամ ստեղծել են մկան և առնետի հիբրիդային ուղեղ
- 04/16/2024 18:04 Տիեզերական աղբն ընկել է Երկրի վրա ու ծակել տան տանիքը
- 04/15/2024 18:24 Հայտնաբերվել են մոլորակի ամենաառաջին մարդկանց մնացորդները, որոնք 1,86 միլիոն տարվա վաղեմություն ունեն
- 04/04/2024 19:00 Ծերացման դեմ պայքարում հետազոտողները նոր բացահայտում են արել