Փաստ ինֆո

Դեռ մի քանի տարի առաջ Հայաստանում բուհ ընդունվելը դիտարկվում էր ընտանեկան կարևոր իրադարձություն, որին դիմորդից զատ անպայման մասնակցում էին ծնողները, բարեկամները, սպասում և հուզվում, պայքարում ամեն միավորի համար։

Ժամանակներ են եղել՝ նույնիսկ բողոքի ցույցերով ծնողները Մոսկվայից լրացուցիչ տեղեր են պահանջել ու ստացել։

Այսօր այս բոլոր ժամանակներն անցել-գնացել են, մնացել ենք մենք՝ մեր կրթական համակարգի հերն անիծած, խելակորույս կամ պարտադրանքով այսպես կոչված՝ բոլոնյան համակարգի գիրկն ընկած, իսկ իրականում՝ ժամանակից շատ հետ ընկած, ինչպես բոլոր ասպարեզներում, այս դեպքում ևս՝ բարեփոխումների անվան տակ կրթությունը դեգրադացիայի ենթարկած, գիտությունն էլ՝ չֆինանսավորածի հաշիվ, անուշադրության մատնած․․․ և մի քանի տասնամյակ՝ այն ընդամենը՝ ՏՏ ոլորտի հետ նույնացրած․․․

Իսկ վերջին տարիների ընթացքում կատարված «բարեփոխումները» վերջին ակորդն էին, որով թշնամական հարձակում գործվեց բոլոր «հայագիտական» առարկաների վրա, ընդ որում՝ և՛ դպրոցներում և՛ բուհերում։ Խոշոր պլանով և ծրագրավորված՝ ազգային առանձնահատկությունների բնորոշիչ՝ հայոց լեզվի, հայ գրականության, հայոց պատմության, Հայ Առաքելական եկեղեցու հանդեպ ոտնձգությունները առավել լայն ընդգրկում ստացան՝ խրախուսվելով ներկա հակազգային իշխանությունների կողմից։

Այս խորապատկերում երբ դիտարկում ենք 2022-ի բուհական ընդունելության քննությունները, ըստ որի դիմորդների սղության պատճառով շատ բուհեր չեն կարողանում լրացնել թափուր տեղերը, հարկ է պատճառահետևանքային բազում կապեր բացահայտել։

Ինչպե՞ս ստացվեց, որ ուսման հանդեպ ակնածանք ունեցող Հայաստանում 550 անվճար և ավելի քան՝ 15 հազար վճարովի տեղ թափուր է մնացել, էլ չասած, որ բուհերի մեծ մասում կան մասնագիտություններ, որոնք ունեն 0 դիմորդ։ Այսինքն, վերացող մասնագիտություններ ունենք և այդ ցանկում են ՀԱԱՀ-ում, ագրարային համալսարանում թափուր մնացած 109 անվճար տեղերը։ Կարո՞ղ ենք, չէ՞ ասել՝ երբ գյուղատնտեսության նախարարությունը փակում են, ոլորտի մասնագիտություններն էլ՝ մի տեսակ անտերության են մատնում։ Այսինքն, այստեղ մի շարք մասնագիտություններ դիմորդ չեն ունեցել։ ԵՊՀ-ում 39 անվճար տեղ է թափուր, պոլիտեխնիկում՝ 76-ը, մանկավարժականում՝ 26, ՃՇՀԱՀ-ում՝ 11։ Իսկ վճարովի թափուր տեղերը հարյուրներով և հազարներով են մնացել չհամալրված։

Զարմանալի՞ է այս վիճակը, թե՞ ենթադրելի՝ գնահատականները, բնականաբար, տարբեր են։ Բայց ասել, թե՝ խայտառակ պատկերը սոսկ այս տարվան է բնորոշ կամ՝ վերջին մի քանի տարվա հետևանք է, այդ էլ օբյեկտիվ չի կարող լինել։ Թեպետ, վերջին մի քանի տարիներին բոլորիս աչքի առաջ պետական մակարդակով է թերուսությունը, անգրագիտությունը խրախուսվել, մարդիկ են հայտնվել պետական կառավարման համակարգում, համայնքային ծառայությունում, որ նախկինում անհնար կլիներ պատկերացնել։ Բնականաբար, սա անհետևանք չէր կարող մնալ։ Բայց՝ ոչ միայն։

Իսկ ընդհանրապես, մեր իրականության մեջ որքան էլ խոսվել է, սակայն մասնագիտությունների առաջարկի և պահանջարկի անհամապատասխանությունը միշտ է եղել։ Իհարկե, աշխատաշուկայի հետ կապը կտրված է եղել, իհարկե, մեռնող մասնագիտություններ ենք ունեցել։ Իհարկե, այսօր երիտասարդությունն ավելի գործնական է դարձել, եթե նախկինում դեպի բուհեր էին ձգտում, այսօր միջին-մասնագիտական հաստատություններ շատ են գնում։ Ի հավելումն, ինտերնետի և թվայնացման մեր ժամանակներում տարբեր կրթական ծրագրերով օտար համալսարաններ գնացողներն են շատացել։ Իհարկե, ակնհայտ է նաև միգրացիոն գործընթացների ազգեցությունը։ Իհարկե, փաստ է, որ բուհերը քաղաքականացնելու դեմ ճառող ներկաներն իշխանության գալով այն էլ ինչպես քաղաքականացրեցին՝ ավելի ճահճացնելով միջավայրը։

Այս ամենը վերը նշված իրավիճակին հանգեցնող երևույթների մի փոքր մասն են։ Այս տարվա ընդունելության քննությունների տխուր պատկերը հետզհետե խորանալու է։ Սա ազդակ է, որ բուհերում գլոբալ և իրական բարեփոխումներն ուղղակի հրատապ են, օրախնդիր։ Եթե այս ահազանգը չգիտակցեն և համապատասխան եզրակացություններ չանեն բուհերում՝ թե ինչ ասել է համալսարանական կրթություն, ապա կորուստներն անդառնալի են լինելու։ Ասում ենք բուհերում, քանի որ այսօրվա պետական քաղաքականությունը ավերիչ է, այլ ոչ՝ ստեղծարար, այն կայացած համակարգերը ոչնչացնելու ուղիով է գնում։

Աղբյուր` Փաստինֆո