Փաստ ինֆո

Հայ֊ադրբեջանական հուշագրի ստորագրմամբ կրկին տապալվել է ՀՀ֊ում սահմանադրական կարգը, ինչը քրեական օրենսգրքով նախատեսված հանցավոր արարք է։ Այս մասին «Փաստինֆո»- հետ զրույցում ասաց սահմանադրական իրավունքի մասնագետ Գոհար Մելոյանը։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանը հրապարակել է հայ֊ադրբեջանական հուշագրի լուսապատճենը, որի համաձայն՝ ադրբեջանական վերահսկողության ներքո է անցնում Կուբաթլուի և Զանգելանի շրջանը, ինչպես նաև անդրադարձ է կատարվել Գորիս֊Դավիթ Բեկ և Կապան և Ճակատեն ավտոճանապարհով բեռնափոխադրումների իրականացման գործընթացին և ադրբեջանական զորքերի տեղակայմանը։ Ընդ որում՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հուշագրի ստորագրման մասին լուրերը ոչ միայն պատկան մարմինների կողմից չեն հերքվել, այլև՝ փոխվարչապետի դիտարկմամբ՝ պետական գաղտնիք է իր մեջ պարունակում, ինչն արդեն վկայում է նման փաստաթղթի առկայության մասին։

Գոհար Մելոյանը «Փաստինֆո»֊ի հետ զրույցում ասաց, որ հերթական փաստաթղթի արտահոսքը վկայում է հանրության թիկունքում բանակցային գործընթացի և պայմանավորվածությունների մասին։ Սահմանադրագետի դիտարկմամբ՝ փաստաթուղթն անվանմամբ հուշագիր է, ձևաչափով և բովանդակությամբ՝ միջազգային պայմանագիր, ինչի ստորագրմամբ հերթական անգամ ՀՀ֊ում տապալվել է սահմանադրական կարգը։ Ավելին՝ սահմանադրագետը գտնում է, որ ՀՀ֊ում սահմանադրական կարգը տապալվել է երեք անգամ՝ և՛ նոյեմբերի 9֊ի կապիտուլյացիոն ակտի, և՛ վերոգրյալ փաստաթղթի ստորագրմամբ, և՛ հունվարի 11֊ին կնքված հայտարարությամբ, քանի որ երեք փաստաթղթերն էլ միջազգային պայմանագրեր են, իսկ միջազգային պայմանագրերի կնքման համար Սահմանադրությունը հստակ գործընթաց է սահմանում, մասնավորապես, 116֊րդ հոդվածի համաձայն՝ քաղաքական և ռազմական բնույթի միջազգային պայմանագրերը ենթակա են վավերացման, այս դեպքում դա ենթադրում է ՍԴ դրական եզրակացություն՝ փաստաթղթի՝ Սահմանադրությանը համապատասխանության վերաբերյալ, որից հետո վավերացում ԱԺ֊ի կողմից։

«Ակներեւ է, որ այս երեք փաստաթղթերի դեպքում այս գործընթացը չի ապահովվել։ Պատահական չէ Սահմանադրության կողմից այս գործընթացի սահմանումը, քանի որ այն զսպող և հակակշռող մեխանիզմ է՝ մեկ քաղաքական ուժի կամ մեկ պաշտոնատար անձի կողմից նման կամայականության իրականացման համար, որի արդյունքում կկանխորոշվի ամբողջ պետության և ազգի ճակատագիրը։ Այս դեպքում ունենք փաստացի արձանագրված իրավիճակ, երբ իշխող ուժն արդեն երեք անգամ իրեն թույլ է տվել խախտել սահմանադրական կարգը և սա արդեն արձանագրված փաստ է, որի առթիվ իրավապահ մարմինները պետք է քրեական գործ հարուցած լինեին»,֊նշեց Մելոյանը։

Ինչ վերաբերում է հուշագրի դրույթներին՝ սահմանադրական իրավունքի մասնագետը նշեց, որ այն նախատեսում է Կուբաթլուի և Զանգելանի տարածքների հանձնումը, ինչի մասին խոսք չէր գնում նոյեմբերի 9֊ի խայտառակ ակտով, քանի որ նոյեմբերի 9֊ի փաստաթղթով հանձնվում էին Քարվաճառը, Լաչինը և Աղդամը, իսկ այս գաղտնի փաստաթղթով հանձնվել է նաև Զանգելանը և Կուբաթլուն։ Բացի դա՝ փաստաթղթի երկրորդ կետով նշված է Գորիս֊Դավիթ Բեկ և Կապան և Ճակատեն հատվածները, որտեղ ըստ հուշագրի պետք է տեղակայվեն հայկական և ադրբեջանական զորամիավորումներ, իսկ փաստաթղթի 5֊րդ կետի համաձայն, որը Մելոյանի դիտարկմամբ, ավելի է վատացնում մեր վիճակը, Գորիս֊ Դավիթ Բեկ հատվածում հայկական կողմից տրանսպորտային միջոցների փոխադրումներն ապահովում է Ադրբեջանի կողմից՝ նախապես իրազեկվելու պայմաններում։

«Այսինքն՝ 5֊րդ կետի ձևակերպումից հստակ բխում է, որ այս տարածքը գտնվում է բացառապես ադրբեջանական կողմի վերահսկողության ներքո»,֊նշեց Մելոյանը՝ ընդգծելով, որ ըստ հուշագրի հայկական կողմի մի շարք տարածքներ հանձնվել են թշնամուն, կատարվել են սահմանագծման աշխատանքներ, ինչը հակասում է միջազգային պրակտիկային, քանի որ անգամ մեկ բլրակի հանձնման պարագայում երկու պետությունները դեմարկացիա և դելիմիտացիա են իրականացնում, ձևավորում են հանձնաժողովներ՝ միջազգային, նեղ մասնագիտացված փորձագետների ներգրավմամբ և այդ գործընթացը տարիներ է տևում։

Մելոյանի խոսքով՝ հայկական կողմը ներկայացնող իշխանության թողտվության պայմաններում տարածքներ են զիջվել, դե ֆակտո մի քանի անգամ խախտվել է ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը, ինչը ևս սահմանադրական կարգի տապալում է ենթադրում, քանի որ Սահմանադրության համաձայն՝ ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը կարող է որոշվել բացառապես հանրաքվեի արդյունքում։

Դիտարկմանը, որ նոյեմբերի 9֊ին կնքված հայտարարության համաձայն՝ զորքերը պետք է մնային այն վայրերում, որտեղ գտնվում էին այդ պահի դրությամբ, մինչդեռ՝ հուշագրով փոփոխություններ են եղել, ինչը կարող է հակասություն առաջացնել պայմանագրերում, Մելոյանն արձանագրեց, որ սա առաջին դեպքը չէ, նոյեմբերի 9֊ից հետո տարածքներ են հանձնվել են թշնամու հսկողության ներքո. դեկտեմբերի 13֊14֊ին ունեցել ենք Հադրութի շրջանի Հին Թաղեր և Խծաբերդ գյուղերի հանձնումը թշնամուն՝ տարօրինակ պայմաններում, ինչի հետևանքով ունեցել ենք լրացուցիչ 62 հայ ռազմագերի, ինչը ևս հայկական կողմի թողտվությամբ հետևանք էր։ Ստորագրված փաստաթղթերում սահմանադրագետը հակասություն չի տեսնում, քանի որ կնքված փաստաթուղթ է, իրավական հիմք են ստեղծել և լրացուցիչ պարտավորվածություն են մեր կողմի համար սահմանել։

Մելոյանը մտահոգություն հայտնեց նաև առ այն, որ փոխվարչապետը չհերքելով փաստաթղթի գոյության հանգամանքը, նշել է, թե դա իր մեջ գաղտնիություն է պարունակում և նպատակահարմար չէ դրա մանրամասները քննարկել բարձր ամբիոնից, սակայն այդտեղ հարցադրումներ են մնում, թե ով է այդ գաղտնիության սուբյեկտը, քանի որ մշտապես պետական գաղտնիքներից առաջնահերթ սուբյեկտ դիտարկվում է հակառակորդ պետությունը, մինչդեռ այս պարագայում հակառակորդ պետությունը ստորագրող կողմ է և տիրապետում է փաստաթղթի մանրամասներին։

«Ակնհայտ է, որ թիրախավորված է հայկական հանրությունը և մեր ազգի թիկունքում ինչ- որ դավադիր պայմանավորվածություններ են ձեռքբերվում»,֊նշեց Մելոյանը։

Սահմանադրագետը հիմնավոր կասկածներ ունի առ այն, որ իշխող ուժի գործողությունները զուտ ապիկարության կամ զուգադիպության արդյունք չեն, այլ՝ հետապնդում են միասնական դիտավորություն, այն է՝ պետական դավաճանություն։ ՀՀ քրեական օրենսգիրքը սահմանում է, որ պետական դավաճանությունը՝ ՀՀ քաղաքացու կողմից թշնամու կողմն անցնելն է՝ ի վնաս ՀՀ ինքնիշխանության, տարածքային անձեռնմխելիության և արտաքին անվտանգության։

«Այս երեք տարրերն ու գործոններն իշխող ուժն ակնհայտորեն հաջողել է արդեն ոտնահարել»- նշեց նա։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո