Փաստ ինֆո

Նոյեմբերի 10-ին ստորագրված կապիտուլացայի ակտից հետո, ադրբեջանական կողմի վերահսկողության տակ հայտնված Դադիվանքի վանական համալիրում իրավիճակն այլ կերպ դասավորվեց:

Ի տարբերություն Արցախի՝ ադրբեջանական վերահսկողության տակ հայտնված հայկական հարյուրավոր  այլ սրբատեղիների, Դադիվանքը, գտնվելով  թշնամու անմիջական վերահսկողության տակ, այնուամենայնիվ,  շարունակում է մնալ և գործել՝ որպես չխոնարհված եկեղեցի: Վանական համալիրն իր գործունեությունը չդադարեցրեց նաև պատերազմի ահասարսուռ  օրերին, որտեղ ուխտավոր հավատացյալների հոսքը չդադարեց անգամ ամենադաժան ու թեժ մարտերի օրերին նույնիսկ: Եկեղեցին մշտապես մարդաշատ մնաց՝  ուխտավոր հավատացյալների չդադարող հոսքի և Հայ առաքելական եկեղեցու հավատավոր դասի ներկայացուցիչ՝ Դադիվանքի վանահոր՝ արժանապատիվ քահանա՝ տեր Հովհաննեսի ամենօրա անդուլ աշխատանքի շնորհիվ: 

Վանական համալիրում իրավիճակը կտրուկ շրջադարձ ստացավ, սակայն, կապիտուլացիոն ակտի ստորագրումից հետո, երբ եկեղեցին՝ վանքապատկան ողջ տարածքով, ադրբեջանական կողմի վերահսկողության տակ հայտնվեց: Այսպիսով, խափանվեց Արցախի խորհրդանիշերից մեկը համարվող հոգևոր կառույցի նախկին ամենօրյա գործունեությունը, հավատավոր ուխտավորներն, այլևս զրկվեցին՝ վանական համալիր այցելելու  նախկին անարգելք հնարավորույթյունից, թշնամու տարածքում հայտնված Դադիվանքի պահպանության և անվտանգության երաշխիքներն իրենց վրա վերցրին ու ստանձնեցին  Արցախում ծառայության անցած ռուս խաղաղպահ զորքերը:

Կապիտուլացիոն ակտի ստորագրումից հետո թշնամու տարածքում հայտնված վանքը, սակայն, մեկ օր անգամ առանց Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցու հոգևոր հովվի չմնաց: Հրադադարից հետո, Վեհափառ Հայրապետի տնօրինությամբ, պարբերաբար, Դադիվանքի վանական համալիրում հոգևոր ծառայություն իրականացնելու համար այնտեղ էին  մեկնում հոգևորականների խմբեր, ովքեր հերթափոխով ծիսական արարողություններ և վանքախնամ աշխատանքներ են կատարում Դադիվանքում՝ մինչ օրս:

Պատկերացում կազմելու համար՝ ինչպե՞ս և ի՞նչ պայմաններում է շարունակում հոգևոր  գործունեությունը Դադիվանքի  վանական համալիրը, հրադադարի ռեժիմից հետո՝ թշնամու տարածքում հայտնվածի կարգավիճակում,  «Փաստինֆո» լրատվականը զրուցեց  պատերազմից  ավարտից հետո, Վեհափառ հայրապետի տնօրինությամբ, այնտեղ  ծառայության մեկնած  հայր Մովսես Սարգսյանի հետ:  Հայր Մովսեսը Դադիվանք՝ հոգևոր ծառայության է  մեկնել առաջնագծից, որտեղ, պատերազմի թեժ օրերին, գնդերեցի կարգավիճակով հայկական Զինված Ուժերում ծառայություն էր իրականացնում, անհրաժեշտության դեպքում՝ պատրաստ ձեռքը վերցնել նաև զենքը:  Դադիվանքի հետպատերազմյան կյանքի մասին՝ հոգևորականի հետ զրույցի առաջին րոպեներն իսկ  սարսռեցնող զգացողություն են թողնում…

Պարզվում է՝ գտնվելով ադրբեջանական կողմի վերահսկողության տակ, վանքի տարածքը զրկված է կապի  բոլոր միջոցներից:  Հայր Մովսես Սարգսյանը պատմում է՝ իր այնտեղ գտնվելու ընթացքում, արտաքին աշխարհի հետ հաղորդակցություն հաստատելու համար, վանքում հոգևոր ծառայություն իրականցնող և այնտեղ բնակվող հոգևորականներն, իրենց ձեռքի տակ միայն հատուկ ռադիոապարատներ են ունեցել՝  ռացիա, որով, անհրաժեշտության պարագայում, կապ են հաստատել մոտակայքում գտնվող հայկական դիրքի կամ  ՀՀ Զինված Ուժերի հոգևոր առաջնորդ  Տեր Վրթանես եպիսկոպոս Աբրահամյանի ու Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգև Սրբազանի հետ: Հայր Մովսեսը պատմում է՝ Դադիվանքում հոգևոր ծառայության մեկնած հայ հոգևրակններն այնտեղ հոգևոր – ծիսական արարողություններ են կատարում, զբաղված են նաև վանքախնամ աշխատանքներով. «Ինչպես ընդունված է Հայ Առաքելական եկեղեցում, ամեն կիրակի Դադիվանքում սուրբ և անմար պատարագ է մատուցվում: Հավատավոր ուխտավորները՝ տեղում ծառայություն իրականացնող ռուս խաղաղպահ զինվորների ուղեկցությամբ, Ստեփանակերտից հատուկ երթուղիներով սրբատեղի են հասնում և մասնակցում հոգևոր – ծիսական արարողությանը: Վանական համալիրի հարևանությամբ  տեղակայված է ռուսական խաղաղպահ զորքերի ստորաբաժանումը, որտեղ ծառայություն իրականացնող ռուս զինվորականները  հսկում են վանքի անվտանգությունը»:  

Անդրադառանալով հրադադարի ռեժիմի հաստատումից հետո այլազգիների՝ Դադիվանք այցելությունների կամ այնտեղ ծիսական արարողություններ կատարելու թեմային, Հայր Մովսեսը պատմում է՝ ադրբեջանական վերահսկողության տակ անցնելուց հետո, վանական համալիրում, իր ունեցած տեղեկություններով, երեք  այցելություն են կատարել միայն ադրբեջանաբնակ քրիստոնյա ուդիները. «Ես Դադիվանքում  եղել եմ  համալիրի  հանձնման առաջին 15 օրերի ընթացքում: Իմ այնտեղ եղած ժամանակ ուդիների այցելություններ չեն եղել: Նրանք եկել են ավելի ուշ: Իմ ունեցած տեղեկություններով, վանական համալիրի տարածքում ուդիները ուխտավորի կարգավիճակում աղոթք ու շրջայց են կատարել և հեռացել են: Ինչ վերաբերում է ծիսական արարողակարգերի կատարմանը, ապա, բնականաբար, կրոնական այլ պատկանելիության հոգևորականները մեր խորանում պատարագներ անելու իրավասություն չունեն, սակայն վանքի տարածք այցելություններ կատարել կարող են»:

Հայր Մովսեսը պատմում է՝ տեղում ծառայություն իրականացնող ռուս խաղաղպահների հետ հայ հոգևորականների  հարաբերությունները լավ են, կողմերն իրար  հետ բարիդրացիական և ընկերական շփումների մեջ են: Վերջինս  ասում է՝  ռուս խաղապահները զբաղված են վանքի ու վանքապատկան տարածքի պահպանության և անվտանգության հետ կապված հարցերով, որովհետև վանական համալիրն ամբողջությամբ և փաստացի՝ ադրբեջանական վերահսկողության տակ գտնվող տարածքում է: Հետևաբար, վանքի չորս բոլորը ռուս խաղաղապահների հենակետերն են, ովքեր հսկում են, որպեսզի վանքապատկան տարածքում կողմնակի մարդկանց ելումուտ տեղի չունենա, այսպիսով, ապահովելով վանքի և վանքում ապրող հոգևորականների անվտանգությունը:

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո