Փաստ ինֆո

«Առաջիկայում սպասվող թուրք – ադրբեջանական զորավարժությունների միջոցով, Թուրքիան երկու կարևոր խնդիր է լուծում՝ նախ Էրդողանը շարունակում է ցույց տալ աշխարհին, որ մեր տարածաշրջանում ինքն, այլևս, կարևորագույն ռազմական գործոն է, միևնույն ժամանակ, Ադրբեջանին մատուցելով իբրև մի պետություն, ում զինված ուժերը նույնպես սպասարկում են թուրքական շահը: Հետևաբար, նրանց համատեղ զորավարժությունները մշտական բնույթ են կրում, սրանով իսկ, ցույց տալով, որ տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքական վերափոխումների պարագայում, իրենք հավակնություններ ունեն և պատրաստ են այդ հավակնությունները ռազմական ճանապարհով կյանքի կոչելու, - «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասել է քաղաքագետ Հրանտ Մելիք – Շահնազարյանը՝ անդրադառնալով փետրվարի առաջին կեսին Հայաստանի սահմանին կից՝ Կարսում անցկացվելիք թուրք – ադրբեջանական հերթական զորավարժություններին։

Ըստ նրա՝ երկրորդ կարևորագույն հարցն այն է, որ Թուրքիան այսօր, իսկապես, որոշակի խնդիրներ ունի Ադրբեջանի զինված ուժերում: Վերջին շրջանում մենք ականատես եղանք, որ այս երկու պետությունների զինված ուժերը, համատեղ ջանքերով, բավական մեծ հաջողություններ գրանցեցին: Թուրքիան հիմա այդ հաջողությունները զարգացնելու նպատակ ունի և, օգտվելով ստեղծված իրավիճակից, փորձելու է այս փուլում նույնպես, Ադրբեջանին օգտագործել որպես Հարավային Կովկասում իր զինված ուժերի ռազմական կցորդ: Եվ, որպեսզի այդ կցորդն ավելի արդյունավետ աշխատի, նա ադրբեջանական զինված ուժերին պարբերաբար ներառում է տարատեսակ զորավարժությունների մեջ, պատրաստելով նրան օգտագործելու տարածաշրջանում տեղի ունենալիք ռազմական գործողությունների ընթացքում»:

Խոսելով Հայաստանի Հանրապետության սահմանին թուրք- ադրբեջանական հերթական զորավարժությունների անցկացման այլ նպատակների մասին, քաղաքագետը նկատել է՝ ոչ միայն առաջիկա զորավարժություններն, այլև առհասարակ՝ Թուրքիան և Ադրբեջանը սրանով մշտապես մի քանի նպատակ են հետապնդում, առաջին հերթին՝ զորքերի մարտունակության բարձրացումն է, ներդաշնակեցումը՝ տարբեր տիպի զորամիավորումների համատեղ աշխատանքի համար, բայց, առավել հաճախ, վերոհիշյալ երկու պետությունների այս դեմոնստրատիվ քայլը քաղաքական նպատակներ է հետապնդում. «Թուրքիայի պարագայում այդ երկիրը սեփական ուժերն է ցույց տալիս, որը հնարավոր մրցակիցներին վախեցնելու կամ սպառնալու նպատակ է հետապնդում, ինչպես նաև՝ մղելու նրանց ագրեսիվ պատասխան գործողությունների, որի արդյունքում, Էրդողանը հույս ունի լուծել տարածաշրջանում իր առջև դրած աշխարհաքաղաքական խնդիրները»:

Անդրադառնալով դեռևս նախորդ տարվա օգոստոս ամսին Նախիջևանում անցկացված թուրք - ադրբեջանական աննախադեպ մասշտաբների հասնող զորավարժությունների թեմային, որի արդյունքը ընդամենը մեկ ամիս անց Արցախում բռնկված լայնամասշտաբ պատերազմն էր, ապա չկա՞ արդյոք վտանգ, որ առաջիկա զորավարժությունները ևս հղի են լինելու նոր պատերազմի բռնկման հավանականությամբ, այս անգամ արդեն՝ Հայաստանի Հանրապետության պետական սահմանների նկատմամբ և գուցե նաև մեր պետության տարածքային անվտանգության կորուստների հաշվին: Քաղաքագետը նկատել է՝ առաջիկայում նոր պատերազմի վտանգն ակնհայտ իրողություն է, սակայն, որպես գլխավոր թիրախ, Թուրքիան այս անգամ կնշանառի ոչ թե Հայաստանի Հանրապետությանն, այլ Ռուսաստանի Դաշնությանը, փորձելով տարածաշրջանում չեզոքացնել ռուսական կողմի՝ իր համար առանց այն էլ անընդունելի և ընդարձակված դերը. «Փաստ է, որ տարածաշրջանում ռազմական բալանս է փոխվել՝ մեծացնելով այստեղ ռուսական կողմի դերը: Հարավային Կովկասում առկա ռուսական գործոնը Թուրքիան ընկալում է որպես՝ իր դեմ ուղղված իրական և վտանգավոր սպառնալիք, որն էլ, իր հերթին, ընդլայնում է Հայաստանի Հանրապետության ռազմական կարողությունները, ինչն ամեն կերպ փորձեց չեզոքացնել Թուրքիան՝ միանալով և, ըստ էության, վարելով Արցախի դեմ հրահրված վերջին պատերազմը: Հետևաբար, ներգրավվելով Արցախի դեմ ռազմական գործողությունների մեջ, Թուրքիան փորձում էր այս կերպ հակակշռել ռուսական կողմի ներգրավվածության խնդիրը: Թուրք – ադրբեջանական ռազմական դաշինքն անելու է ամեն բան, որպեսզի տարածաշրջանում բոլորը գիտակցեն և հաշվի նստեն իրենց ռազմական կարևորության հետ: Հետևաբար, այս լույսի ներքո, առաջիկա զորավարժություններն, անշուշտ, պետք է դիտարկել նաև որպես ռեալ սպառնալիք՝ ուղղված Հայաստանին, սակայն, նորից եմ կրկնում, Թուրքիայի հիմնական թիրախն ուղղված է լինելու Ռուսաստանի Դաշնությունը, ինչպես նաև՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը»,- ասել է քաղաքագետը:

Արդյո՞ք առաջիկա զորավարժություններով Թուրքիան համաշխարհային պատերազմի մարտահրավեր նետելու գործառույթ չի ստանձնում, հատկապես, թիրախում ունենալով այնպիսի գերտերություն, ինչպիսին Ռուսաստանի Դաշնությունն է, որին լայնամասշտաբ պատերազմում ներքաշելու պարագայում, մեծ խաղին, ամենայն հավանականությամբ, կմիանա նաև Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը, քաղաքագետը դժվարանում է պատասխանել. «Որևէ մեկն այս պահին հստակ պատասխան չունի՝ արդյո՞ք թուրք - ադրբեջանական հերթական զորավարժությունները նոր և համաշխարհային պատերազմի մարտահրավե՞ր են, թե՞ ոչ: Հստակ է մի բան՝ տարածաշրջանը խաղաղ չէ, պատերազմի վտանգը օդում կախված դամոկլյան սուր է հիշեցնում, որն անպայման իջնելու է, սակայն ի՞նչ մասշտաբներ այն կներառի այս անգամ, շատ դժվար է կանխատեսել: Լինելով պատերազմական գործողությունների թատերաբեմում, Հայաստանը լուրջ խնդիր ունի վերանայելու իր անելիքները՝ նախ և առաջ պաշտպանության ոլորտում, սակայն, դա պրակտիկորեն անհնար կլինի անել՝ օրվա իշխանությունների հետ համատեղ, հաշվի առնելով այն իրողութունները, որոնց մեր երկիրը հանգեց վերջիններիս որդեգրած տգետ և դավաճանական գործունեության արդյունքում, ինչը մինչ այս պահն էլ՝ ավերիչ և անդառնալի հետևանքներ է թողնում մեր երկրի հետագա գոյության համար»,- եզրափակել է զրույցը քաղաքագետ Հրանտ Մելիք – Շահնազարյանը:

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո