ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Եթե Հայաստանում մոնոպոլիա, օլիգարխիա, կոռուպցիա չկա, ինչու՞ տնտեսությունն առնվազն 30 տոկոսով չի աճել (տեսանյութ) 10/09/2019 20:06 | Հարցազրույց
Նախորդ շաբաթ կառավարության արտահերթ նիստի ժամանակ հաստատվեց 2020 թ. Պետական բյուջեի նախագիծը։ «Փաստինֆո»-ն պետբյուջեով նախատեսված առաջնահերթությունների, կառավարության տնտեսական քաղաքականության և գյուղատնտեսության ոլորտը հաջորդ տարի ավելի ակտիվացնելու վերաբերյալ զրուցել է ՀՅԴ ԳՄ անդամ, Գյուղատնտեսության նախկին նախարար Արթուր Խաչատրյանի հետ։
- Նախորդ շաբաթ կառավարությունը հաստատեց 2020 թվականի պետական բյուջեի ծրագիրը։ Հասցրե՞լ եք ուսումնասիրել այն, ի՞նչ կասեք դրա մասին։ Ո՞րն է կառավարության մեսիջը։
-Բյուջեի նախագծին, իհարկե, ծանոթացել եմ։ Մենք որպես կուսակցություն արձագանքում ենք կառավարության քաղաքական և տնտեսական նախաձեռնություններին և ի տարբերություն շատ այլ ընդդիմադիր կուսակցությունների՝ միայն չենք քննադատում, այլ նաև քննադատությանը զուգահեռ մեր առաջարկություններն ենք ներկայացնում։ Ի տարբերություն նախորդ բյուջեների՝ այս բյուջեն աճել է, բայց դա հեղափոխականություն չէ, որովհետև 1994-95 թվականներից երբ Հայաստանի տնտեսությունը սկսեց աճել, ամեն հաջորդ տարի նախորդ տարվանից մեծ բյուջե ուներ։ Այնպես որ չենք կարող ասել, քանի որ աճում է, ուրեմն հեղափոխական է։ Հեղափոխական չէ նաև ՀՆԱ-ի նախատեսվող 4.9 տոկոս աճը։ Համեմատության համար նշեմ, որ ոչ հեղափոխական 2017 թվականին տնտեսության աճը 7.5 տոկոս էր։ Հետևաբար չեմ կարող ասել, որ մենք ունենալու ենք հեղափոխական բյուջե և տնտեսության հեղափոխական աճ, որքան էլ փորձենք բրենդ սարքել այդ հեղափոխականությունը։ Ավելին ասեմ, տնտեսության մեջ այդ հեղափոխությունը մի քիչ ռիսկային է, որովհետև որևէ մեկը հեղափոխական երկրում գումար չի ներդնի։ Այն, ինչ այսօր մենք տեսնում ենք ներդրումների բնագավառում, դրա վառ ապացույցն է։ Անցած տարի իշխանության բարձրաստիճան ներկայացուցիչներն ասում էին , որ տեսնում են հարյուրավոր ներդրումների սաղմեր, կստեղծվեն աշխատատեղեր, աշխատավարձերն էական կբարձրանան, այսօր դա մենք չունենք։ Բյուջեն իներցիոն է, սոցիալ-պոպուլիստական։ Կառավարությունը կարողանում է գումար հավաքել և դա ողջունելի է, բայց այն ուղղությունները, որտեղ կառավարությունը ծախսում է գումարները, մեզ համար մի քիչ զարմանալի է։ Իհարկե մենք ընդունում ենք, որ պետք է ավելացվի առողջապահության բյուջեն, պետք է ավելացվի նաև կրթության բյուջեն, դա պարզ է, բայց այդ ներդրումները 15-20 տարի հետո նոր կսկսեն երևալ, իսկ ի՞նչ ենք անելու վաղը, հաջորդ օրը։ Այսինքն խոսում են մինչև 2050 թվական տնտեսության տասնհինգապատիկ ավելանալու մասին, բայց հիմա 5 տոկոսով ենք ավելանում։ Աշխարհի ոչ մի մաթեմատիկա դա 1500 տոկոսի չի բերի։
-Նշեցիք, որ հեղափոխական բյուջե չենք ունենա։ Այնուամենայնիվ որևէ ոլորտում կունենա՞նք թռիչքաձև տնտեսական աճ։
-Ոչ։ Տնտեսական զարգացում ունենալու համար պետք է ծախսեր կատարես։ Հիմա 2020 թվականի բյուջեն է հարցը, բայց խոսենք նաև 2019 թվականի կատարողականի մասին։ Մեծաքանակ ծրագրեր կան, որոնք թերակատարված են, այսինքն 0 տոկոսից մինչև 70 տոկոս։ Այսինքն գումարը հավաքվում է, բայց չի ծախսվում։ Այդ ծրագրերը միտված են պետության զարգացմանը, եթե չի ծախսվում , ծրագիրը չի իրականացվում, ապա պետության զարգացումը, եթե չի կանգնում, ապա շատ է դանդաղում։ Բիզնեսից փողը հանում ես, բայց չես կարողանում ծախսես։ Դա էլ է խնդիր։ Երբեմն ասում են՝ ավելի լավ է ծրագրեր փողը չծախսեն, որովհետև կոռուպցիայի բուն է և այլն։ Բայց դրա մասին ծրագրերը նշանակելուց առաջ էր պետք մտածել։ Միայն կոռուպցիայով արդարացնել ծրագրերի թերակատարումը, իմ կարծիքով, անընդունելի է։
-Ի՞նչն է խոչընդոտել, որպեսզի այդ ծախսերը չկատարվեն։ Չէ՞ որ անընդհատ նշվում է, որ վերացել է կոռուպցիան։
-2018 թվականի օգոստոսի 17-ին հայտարարվեց, որ մեզ մոտ չկա կոռուպցիա, բայց դրանից ամիսներ հետո ձերբակալվեց Առողջապահության փոխնախարարը, հետո ՊՎԾ պետին մեղադրանք առաջադրվեց և հայտնի չէ՝ այդ գործերն ինչ վիճակում են։ Կոռուպցիայով դատապարտված մենք մարդ էլ չունենք, ասում ենք՝ կոռումպացված են, բայց դատական որոշում չունենք։ Ինչ վերաբերում է մոնոպոլիային, ո՞ր շուկայում է վերացել։ Բանանի մասին ենք խոսում, բայց ժողովուրդը 5000 տարի առանց բանանի ապրել է, 5000 տարի առանց բանանի կապրի։ Ստվերից դուրս բերելը և աճը, դրանք տարբեր բաներ են։ Երբ խոսում ենք տնտեսական աճի մասին, դա էլ է վիճելի։ Այսինքն դա ստվերից դուրս բերվա՞ծ աճն է, թե՞ իրական աճն է։ Իհարկե, շատ լավ է, որ ստվերից դուրս է բերվում։ Դրա մասին պետք է խոսենք։ Հիմա տարիներ շարունակ ասում ենք, որ ստվերը մեզ մոտ կազմում է տնտեսության 30-40 տոկոսը։ Հիմա եթե Հայաստանում մոնոպոլիաներ չկան, կոռուպցիա չկա, օլիգիարխիա չկա, ինչու՞ տնտեսական աճն առնվազն 30 տոկոսով չի աճել։ Ընդամենը 4.9 տոկոս է աճել, իսկ դա ոչ միայն սրան է վերաբերում, այլ նաև տնտեսական աճին։ Հարցեր են, որոնք պատասխանների կարիք ունեն։ Եթե կոռուպցիա, օլիգարխիա, մոնոպոլիա չունենք, ապա պետք է ստվեր էլ չունենայինք, որովհետև ստվերն առաջանում էր այն պատճառով, որ երկրում կային արտոնյալներ։ Հիմա այդ արտոնյալներն արդեն չկան, բայց ստվերը դեռ կա և դրա ապացույցը 4.9 տոկոս տնտեսական աճն է։ Միանշանակ չեմ ընդունի այն հայտարարությունը, որ Հայաստանում կոռուպցիա, մոնոպոլիա չկա։ Թվերն են դա ցույց տալիս։
- Կարծեք թե կառավարությունը նախատեսում է հաջորդ տարի ակտիվացնել գյուղատնտեսության ոլորտը։ Նշվել էին մի քանի առաջնահերթություններ, այդ թվում սարքավորումների, մեքենատրակտորների թարմացումը։ Սարքավորումների հիմնական մասը հին է և որքանո՞վ է հավանական, այդ ամբողջը փոխել։
-Այո դրանք բավական հին են։ Գյուղատնտեսության մեխանիզացիայի մակարդակը և բարդության, գիտելիքահենության մակարդակը շատ ցածր է։ Մենք չենք կարող ունենալ գյուղատնտեսության աճ, եթե գիտելիքաինտենսիվությունը չշատանա։ Նախ՝ մարդիկ սովորեն գյուղատնտեսությամբ զբաղվել, որովհետև մեզ մոտ գյուղատնտեսությամբ զբաղվում են հիմնականում փոքր հողատերերը, փոքր տնային տնտեսությունները և նրանց գիտելիքները, ցավոք սրտի, շատ հին են։ Երբ Կոլխոզը քանդվեց, կոլխոզնիկին հող տվեցին, կոլխոզի բանվորը դրանից ֆերմեր չդարձավ, նրա գիտելիքները չավելացան։ Մեր գյուղատնտեսության արդյունավետության ցածր մակարդակը պայմանավորված է նաև նրանով, որ այդ մարդիկ գիտելիք չունեն։ Պետական գյուղատնտեսական քաղաքականությունը պետք է միտված լինի ցանկալի վարքագծի ակտիվացմանը։ Այսինքն մենք քեզ փող կտանք, ոչ թե էժան գնով սալյարկա կտանք՝ առանց հաշվի առնելու քեզ պետք է, թե պետք չէ։ Ոչ, պետք է գյուղատնտեսության գոտիականությունը վերականգնվի, ցանքսաշրջանառությունը պետք է վերականգնվի և աջակցություն պետք է ստանան միայն նրանք, ովքեր կիրականացնեն պետական քաղաքականությունը։ Բայց գյուղատնտեսական բյուջեն մինիմալ է։ Եթե մեր գյուղատնտեսական բյուջեն համեմատենք մեր հարևան երկրների հետ, կտենսնեք, որ աջակցությունը, որը մենք տալիս ենք մեր գյուղատնտեսությամբ զբաղվողներին, անհամեմատ ավելի փոքր է։ Մեր գյուղացին ռուսական շուկայում մրցում է թուրքի, ադրբեջանցու, վրացու հետ։ Նրանք երեքն էլ իրենց կառավարությունից շատ ավելի մեծ աջակցություն են ստանում, քան մեր գյուղացին։ Պետության տնտեսական դերը պետք է ավելի ակտիվանա։ Այս նեոլիբերալ մոտեցումը մեզ համար ընդունելի չէ։ Պետության դերն ավելի գործուն պետք է լինի։ Հարավարևելյան ասիական երկրների տնտեսական թռիչքը կամ տնտեսական հրաշքը պայմանավորված էր նրանով, որ պետությունը շատ մանրակրկիտ պլանավորեց, ծրագրեց իրենց տնտեսական աճը։ Պետության դերը տնտեսական աճի մեջ շատ մեծ է։ Ցավոք սրտի մեզ մոտ դա չի արվում։
-Գյուղատնտեսության զարգացման կառուցվածքային ի՞նչ քայլեր պետք է անի կառավարությունը։
-Իմ կարծիքով առաջինը պետք է գոտիականացման, ցանքաշրջանառության վերականգնումը լինի։ Այսինքն պետք է իմանաս, որ ահա այս տարածաշրջանում գյուղատնտեսությունն ինչպես է զարգանալու, որոնք են լավագույն մշակաբույսերը։ Այսինքն մարդիկ հողն ունեն, տարին տարվա վրա ցորեն են ցանում։ Պետք է մեկ տարի ցորեն ցանեն, մեկ տարի այլ մշակաբույս, հետո թողնեն, որ հանգստանա։ Մարդու սեփականությունն է, չես կարող պարտադրել։ Բայց կարող ես իրեն ցանկալի վարքագծի բերել քո աջակցությամբ։ Եվ նաև սովորեցնելը։ Մարդիկ գիտելիքներ չունեն։ Կրկին կասեմ, որ Կոլխոզի բանվորը, որը ստացավ հող, ֆերմեր չդարձավ։ Դա նրա մեղքը չէ, այլ պետության, որ մարդուն գիտելիք չտվեցին։ Միևնույն ժամանակ գյուղատնտեսությունը կզարգանա, եթե գյուղերում զարգանա ոչ գյուղատնտեսկան զբաղվածությունը։
- Ձեր կարծիքով 2020 թվականի պետբյուջեով ո՞ր ոլորտներին էր հարկավոր առաջնահերթություն տալ և ավելի շատ բյուջե։
- Կարծում եմ՝ տնտեսական զարգացման համար ավելի շատ բյուջե պետք է տրամադրվեր, պետական ծառայությունների վրա, նույնիսկ պետական պարտքի ավելացման ճանապարհին, մանավանդ այսօր, երբ պետական պարտքն ավելի էժան է։ Որովհետև, եթե չլինի պետական աջակցություն, մեր իներցիոն բյուջեն կգնա ու կմարի։ Պետությունն ավելի ակտիվ պետք է տնտեսական քաղաքականություն իրականացնի։
Տեսանյութեր
02/29/2024 15:35 Ադրբեջանցի զինված դիվերսանտը ներխուժել է ՀՀ տարածք ու ձերբակալվելՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 03/19/2024 08:34 Գուրգեն Արսենյանը չի ճանաչում իր գրասենյակի մոտ պայթուցիկ տեղադրելու գործով կալանավորվածներին․ մանրամասներ հարցաքննությունից․ «Ժողովուրդ»
- 03/19/2024 08:32 Վարչապետի եւ ԱԺ նախագահի եղբայրները բիզնեսմեններ են. Փաշինյանը խաբել է. մաս 184. «Ժողովուրդ»
- 03/19/2024 08:20 Հանրահավաքը կպառակտի՞, թե՞ կմիավորի․ «Հրապարակ»
- 03/19/2024 08:18 Ինչ է քննարկվել ՔՊ խմբակցության փակ նիստում․ «Հրապարակ»
- 03/19/2024 08:14 Ներքին գործերի նախարարությունը 89 հատ թանկարժեք ժամացույց է գնել․«Հրապարակ»
- 03/19/2024 08:11 ՀՀ իշխանությունները չեն պատրաստվում խզել ՌԴ-ի հետ որեւէ միջպետական պայմանագիր․«Հրապարակ»
- 03/19/2024 08:05 Մոտ 5 միլիոն դրամ՝ օրացույցների և օրագրերի համար․ ԱԺ անհիմն գնումները 2024-ի առաջին եռամսյակում. «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
- 02/17/2024 19:12 ԲԴԽ-ի մեսիջը հստակ էր. ցուցումները չկատարող դատավորները կքարկոծվեն հրապարակայնորեն. Նախշքարյան (տեսանյութ)
- 02/13/2024 21:42 Ադրբեջանը խուսափելու է իրական բանակցային գործընթացից. որոշակի հանձնառություններ է ստանձնել՝ Իրանի դեմ կատարելու, որոնք իրականացնելու ցանկություն այս պահին չունի. Ձյունիկ Աղաջանյան
Մեկնաբանություն
- 03/18/2024 18:06 Լինելով թերուս և կիսագրագետ՝ Փաշինյանը դասակարգային ատելություն ունի գրագիտության և կրթության նկատմամբ. Լևոն Զուրաբյան
- 03/18/2024 10:50 Թույլ չեմ տալու քաղաքը այլանդակել. Ավինյանը՝ անօրինական սրճարանների ու շինությունների մասին
- 03/17/2024 15:18 Ալեն Սիմոնյանն ուզում էր դառնալ քաղաքապետ, փոքր տխրել էր, որ չդարձավ. Մարության
- 03/16/2024 19:27 Արդեն 40 օր է առանց քեզ... Փաստորեն դարեր արժեին օրերս ու հիմա ժամ չարժեն․ Գագիկ Գինոսյանի դուստր
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 03/18/2024 22:13 «КамАЗ»-ը վրաերթի է ենթարկել հետիոտնին և բախվել «Hyundai»-ին
- 03/18/2024 12:34 Տիգրանաշենի ոլորանում իրանական բեռնատարը բախվել է երկաթե արգելապատնեշներին և կողաշրջվել
- 03/17/2024 21:35 Ձյունաշող գյուղի մոտակա անտառում այրվել է մոտ 8 հեկտար խոտածածկույթ
- 03/17/2024 17:27 Մարզերում տեղադրված արագաչափերը կոտրած 36-ամյա տղամարդուն բռնել են.shamshyan.com
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 03/18/2024 23:57 Հայտնի մոդելը խոստովանել է, որ գայթակղել է 16 տարին չլրացած դեռահասին․ նրան կարող է ցմահ ազատազրկում սպառնալ
- 03/15/2024 23:24 40-ամյա կույս տղամարդը բացատրել է սեքսով զբաղվելու ցանկության բացակայությունը
- 03/15/2024 17:30 Հայտնի է օրվա ամենադեպրեսիվ ժամը
- 03/15/2024 17:06 Որոնք են որոշ մարդկանց պաթոլոգիկ դավաճանության պատճառները
Հետաքրքիր է իմանալ
- 03/18/2024 18:56 Կինը քաղցկեղի մասին իմացել է շնորհիվ սելֆիի
- 03/17/2024 20:22 Երեխան ծնվել է 10 սանտիմետրանոց պոչով
- 03/11/2024 18:48 Ծովաստղերի էքստրակտում հայտնաբերվել են հակաքաղցկեղային միացություններ
- 03/09/2024 15:23 Խորհուրդներ ուսանողներին, թե ինչպես արդյունավետ և առանց սթրեսի պատրաստվել քննություններին