Փաստ ինֆո

Դոնալդ Թրամփը Սպիտակ տանը ելույթի ժամանակ հայտարարել է Իրանի հարցով միջուկային գործարքից ԱՄՆ-ի դուրս գալու մասին:

Ըստ ՌԻԱ Նովոստիի, ամերիկացի առաջնորդը մեղադրել է Թեհրանին հակառակ համաձայնագրի պայմանների՝ ուրանի հարստացման ու արգելված զենքի մշակման համար:

«Մենք հիմա համոզիչ հաստատում ունենք, որ Իրանի հավաստիացումը (միջուկային զենք չմշակելու մասին) սուտ էր»,- հավելել է նախագահը: Նա նաև հերթական անգամ քննադատել է պայմանավորվածություններն ինքնին: «Համաձայնագիրն այնքան վատ է մշակված, որ անգամ եթե Իրանը ամբողջությամբ այն կատարի, ռեժիմը մնում է կարճ ժամանակահատվածում միջուկային ճեղքման շեմին»,- ասել է նա լրագրողներին:

Թրամփը հայտարարել է, որ եթե Թեհրանը շարունակի միջուկային մշակումները, ապա նրան խնդիրներ են սպասում, «որոնց հետ նա նախկինում չէր բախվել»: Ինչպես նշել է ամերիկացի առաջնորդը, Իրանը ստիպված կլինի նոր միջուկային համաձայնագիր կնքել, ԱՄՆ-ն պատրաստ է բանակցություններին:

Սպիտակ տանը հայտարարել են, որ ԱՄՆ-ն դուրս է եկել գործարքից, քանի որ այն «չի համապատասխանում երկրի ազգային շահերին»: Նախագահի վարչակազմում նշել են, որ Թրամփը կարգադրել է անհապաղ սկսել պատժամիջոցնների վերականգնման գործընթացը:

«Այս վերականգնված պատժամիջոցները ուղղված կլինեն իրանական էկոնոմիկայի կրիտիկական կարևոր սեկտորներին, ներառյալ՝ էներգետիկան, նավթաքիմիական ու ֆինանսական սեկտորները: Նրանք, ովքեր Իրանում բիզնես են վարում, ժամանակ կստանան, որպեսզի իրենց գործողությունները երկրում կամ նրա մասնակցությամբ բիզնեսը դադարեցնեն»,- ասվում է նախագահի վարչակազմի հայտարարության մեջ:

Նրանց, ովքեր չեն կատարի այս պայմանները, սպառնում են լուրջ հետևանքներ, հայտարարել են Սպիտակ տանը:

Ինքը՝ նախագահը, ասել է, որ Իրանի դեմ պատժամիջոցները լինելու են «խստագույն»:

Սպիտակ տունն արդեն հրապարակել է Իրանին ուղղված պահանջների ցուցակը: Վաշինգտոնը կոչ է արել Թեհրանին հրաժարվել միջուկային զենքի ու միջմայրցամաքային բալիստիկ հրթիռների մշակումներից, դադարեցնել հրթիռների մշակումը, որոնք ունակ են միջուկային զենք կրել, ինչպես նաև դադարեցնել այլ կողմերին հրթիռային տեխնոլոգիաների փոխանցումը:

ԱՄՆ-ն նաև պահանջել է Իրանից «դադարեցնել ահաբեկիչների, ծայրահեղականների ու ռեգիոնալ օգնականների, այնպիսիք, ինչպիսին են՝ Հեզբոլլան, ՀԱՄԱՍ-ը, Թալիբանն ու ալ-Քաիդան, աջակցությունը, վերջ տալ Իսրայելը ոչնչացնելու հայտարարություններին, դադարեցնել սպառնալ նավարկության ազատությանը, հատկապես Պարսից ծոցում ու Կարմիր ծովում, դադարեցնել Եմենում կոնֆլիկտի էսկալացիան ու հուսիտներին զենք փոխանցելու միջոցով տարածաշրջանի ապակայունացումը»:

Բացի այդ, պահանջների թվում են ԱՄՆ-ի ու նրա դաշնակիցների դեմ կիբերհարձակումների դադարեցումը, մարդու իրավունքների պահպանությունն ու երկրում կալանքի տակ պահվող օտարերկրացիների նկատմամբ մարդասիրական վերաբերմունքը:

Գործարքից դուրս գալու ԱՄՆ որոշմանն արդեն արձագանքել են այլ պետություններ: Թրամփին լիովին աջակցել են Իսրայելն ու Սաուդյան Արաբիան, որոնք նույնպես մեղադրել են Իրանին համաձայնագրի պայմանները խախտելու համար:

Միաժամանակ ԵՄ մի շարք երկրներ հավանություն չեն տվել Միացյալ Նահանգների այդպիսի քայլին:

«Ֆրանսիան, Գերմանիան ու Մեծ Բրիտանիան ափսոսանք են հայտնում Համատեղ համապարփակ գործողությունների պլանից դուրս գալու մասին ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի որոշման կապակցությամբ: Միջուկային զենքի չտարածման միջազգային ռեժիմը դրվել է սպառնալիքի տակ»,- գրել է Twitter-ի իր էջում ֆրանսիացի առաջնորդ Էմանուել Մակրոնը: Նույնպիսի դիրքորոշում է արտահայտնել նաև եվրոպական դիվանագիտության ղեկավար Ֆեդերիկա Մոգերինին:

Ռուսաստանում նույնպես ԱՄՆ որոշումը քննադատել են: Պետդումայի Պաշտպանության հարցերով հանձնաժողովի ղեկավար Վլադիմիր Շամանովը այն որակել է որպես կանխակալ:

«Բանն այն է, որ միջազգային կազմակերպությունների կողմից, այդ թվում որոնց վրա ԱՄՆ-ի ու ԵՄ երկրների կողմից էական ազդեցություն կա, Իրանին պահանջներ չեն ներկայացվել»,- պարզաբանել է նա:

Իրանական միջուկային ծրագրի կարգավորման մասին փաստաթուղթը ստորագրել են Իրանն ու միջազգային միջնորդ վեց երկրներ (Ռուսաստան, ԱՄՆ, Բրիտանիա, Չինաստան, Ֆրանսիա, Գերմանիա), 2015թ.:

Աղբյուր` Փաստինֆո