Փաստ ինֆո

Երևանում հոկտեմբերի 9-ին տեղի է ունեցել «Ընտանեկան բռնության դեմ պայքար. իրականացված աշխատանքներ և հետագա քայլեր» թեմայով հանրային քննարկում: ներկայացնում ենք Արդարադատության նախարար Դավիթ Հարությունյանի բացման խոսքը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ. 

Մինչ օրենքի նախագծի անհրաժեշտությունը ներկայացնելը, թույլ տվեք շնորհակալություն հայտնել հասարակության բոլոր սրտացավ անդամներին, ովքեր ջանք ու եռանդ չեն խնայել այս հարցի կարևորությունը շեշտադրելու և եղած խնդիրներին հնարավոր լուծումներ առաջարկելու համար: Նրանցից շատերը տարիների ընթացքում հետևողակական աշխատանք են տարել նաև տուժողների պաշտպանության համար: 

Նախ պետք է շեշտեմ, որ վաղուց հասունացել է նման օրենք ընդունելու հանրային պահանջը: Պաշտոնապես 2012-2016թթ. Ոստիկանության կողմից գրանցվել է ընտանեկան բռնության 3571 դեպք: Ավելին, ՀՀ քննչական կոմիտեի հրապարակած տվյալների համաձայն՝ 2015 թվականին ընտանեկան բռնության համատեքստում սպանությունները կազմում են հանրապետությունում գրանցված սպանությունների 17 տոկոսը:

Բացի այդ, 2015 թվականի միայն առաջին կիսամյակում անչափահասների սեռական ազատության և սեռական անձեռնմխելիության դեմ ուղղված հանցագործությունների դեպքերով հարուցվել է 38 քրեական գործ, որոնցից 47 տոկոսը գործադրվել է ընտանիքի անդամի կողմից:

2017թ. 1-ին կիսամյակում ՀՀ քննչական կոմիտեի վարույթում գտնվել է ընտանեկան բռության 215 գործ, որոնցից 5-ը՝ սպանության հանցակազմով:

Հարկ է նաև նկատել, որ ընտանեկան բռնությանն ավանդաբար ներհատուկ է լատենտայնության բարձր մակարդակ: Տուժողների մեծ մասը տարբեր սոցիալ-տնտեսական և մշակութային պատճառներով իրավապահներին չի դիմում: Յուրաքանչյուր սպանության կամ առողջությանը ծանր վնաս պատճառելու գործ քննելիս, որը կատարվել է ընտանիքի անդամների միջև, բացահայտվում է այդ ծանր հանցագործությունների նախորդած ընտանեկան բռնության տևական պատմություն:

Հասարակական կազմակերպությունների տվյալներով միայն կանանց շրջանում ընտանեկան բռնության հետևանքով աջակցության համար իրենց դիմած տուժողների թիվը 2016թ. եղել է շուրջ 5000: Այնուամենայնիվ, գործող օրենսդրությունը չի նախատեսում ընտանեկան բռնությանը համարժեք արձագանքելու, զոհերին պաշտպանելու և աջակցելու, ընտանեկան բռնությունը կանխարգելելու արդյունավետ և բավարար գործիքակազմ:

Նման գործառույթներ իրականացնող պետական մարմինների գործունեությունը չի ենթարկվում համակարգային կարգավորման, չի վարվում ընտանեկան բռնության դեպքերի կենտրոնացված հաշվառում, ոլորտում առկա են մի շարք այլ բացեր ևս: Ընտանեկան բռնության մի շարք մահացու ելքերով դեպքեր հնարավոր կլիներ կանխել, եթե ունենայինք այդ պաշտպանական մեխանիզմները:

Օրենքի ընդունումը նախատեսված է Մարդու իրավունքների պաշտպանության ազգային ռազմավարությունից բխող միջոցառումների ծրագրով, ինչպես նաև Կանանց նկատմամբ խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին ՄԱԿ-ի կոնվենցիայով և կոմիտեի հանձնարարականներով:

Կցանկանայի հատուկ նշել, թե հատկապես ինչ չի սահմանում նախագիծը.

Նախագիծը չի սահմանում ծնողական իրավունքներից զրկելու, այդ իրավունքները սահմանափակելու կամ երեխաների որդեգրման որևէ նոր հիմք ու կարգ: Այս մասով շարունակում են գործել Ընտանեկան օրենսգրքում ամրագրված կարգավորումները:

Մենք չենք գնացել քրեական պատասխանատվության խստացման ճանապարհով և չենք որդեգրել պատժողական քաղաքականություն: Նախագծի նպատակն է, ինչպես երևում է դրա վերնագրից, կանխարգելել և պաշտպանել: Ուստի, նախատեսվող սահմանափակումները կրում են ոչ թե պատժիչ, այլ կանխարգելիչ  բնույթ: Նաև նախատեսված է հաշտարարության և բռնություն գործադրած անձի համար հոգեբանական օգնության հնարավորություն՝ մի կողմից ընտանիքը պահպանելու, մյուս կողմից՝ նոր բռնությունները կանխելու նպատակով:

Նախագիծը նաև սահմանում է՝

- պաշտպանական նոր մեխանիզմներ՝ անհետաձգելի միջամտության և պաշտպանական որոշումների տեսքով:

- տուժողի համար պետության կողմից աջակցության կենտրոնների և ապաստարանների հիմնադրում, աջակցության հաշվեհամարի բացում:

- ընտանեկան բռնության դեպքերի կենտրոնացված հաշվառում, որի հետևանքով կնվազեցվի դրա լատենտայնությունը և ավելի հստակ պատկերացում կունենանք դրա ծավալների մասին:

 - ընտանեկան բռնության կանխարգելման խորհրդի ձևավորում՝ հասարակական կազմակերպությունների հետ համագործակցության ամուր հիմքերով:

- ոլորտին առնչվող համապատասխան մասնագետների պարբերական վերապատրաստման պահանջ:

Օրենքի նախագիծը դրված է եղել հանրային քննարկման е-draft կայքում սեպտեմբերի 19-ից, մենք նախատեսում ենք այսօրվա քննարկման արդյունքներով ամփոփել կարծիքները և այն ներկայացնել ՀՀ կառավարություն: 

Աղբյուր` Փաստինֆո