Փաստ ինֆո

Ամբաստանյալի կողմից դատական նիստին մասնակցելու իրավունքից հրաժարվելը չի կարող գնահատվել որպես ամբաստանյալի բացակայությամբ գործի քննություն: Մասնավորապես, որ դեպքերին է ասվածն առնչվում՝ հարցի վերաբերյալ ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի տեղակալ, իրավագիտության դոկտոր Արթուր Ղամբարյանն իր ֆեյսբուքյան էջում գրառում է կատարել:

Գրառումը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ.

Մեջբերում` «Դատական նիստին մասնակցելու իրավունքից հրաժարվելը» ձեռնարկից։

Ամբաստանյալի մեղադրանքին չառնչվող դատական նիստին մասնակցելու իրավունքից հրաժարվելը։

Հանցակցությամբ կատարված հանցագործությունների վերաբերյալ քրեական գործերով ամբաստանյալը պետք է հնարավորություն ունենա հրաժարվելու իր մեղադրանքին չառնչվող դատական նիստերին մասնակցելուց: Օրինակ՝ Գերմանիայի քր. դատ. օր–ի 231c պարագրաֆի համաձայն` եթե դատական քննությունն իրականացվում է մի քանի ամբաստանյալների նկատմամբ, ապա առանձին ամբաստանյալի, իսկ պաշտպանի պարտադիր մասնակցության դեպքում նաև` պաշտպանի միջնորդությամբ դատարանի որոշմամբ կարող է նրանց թույլատրել հեռանալ դատական նիստերի այն հատվածներից, որոնք իրենց չեն վերաբերում։ Դատարանի որոշման մեջ նշվում է դատական նիստի այն հատվածները, որոնց թույլատրվում է չմասնակցել։ Դատարանը կարող է նիստի այդ հատվածին չմասնակցելու թույլտվությունը ցանկացած ժամանակ հետ կանչել։

Ի դեպ, կոնկրետ ամբաստանյալի մեղադրանքի հետ ուղղակիորեն չառնչվող դատական նիստերին մասնակցելու իրավունքից հրաժարվելու իրավաչափությունը հաստատվել է նաև Եվրոպական դատարանի կողմից։

Այսպես` Միրիլաշվիլին ընդդեմ Ռուսաստանի «Mirilashvili v. Russia» գործի ընդունելիության վերաբերյալ 10.07.2007թ. որոշման մեջ Եվրոպական դատարանը քննարկել է դատական մի քանի նիստերին ամբաստանյալի չներկայանալու հարցը։ Նշված գործով դիմողը վիճարկում էր, որ 2003թ. փետրվարի 5–ի, 21–ի, 26–ի և 28–ի, մարտի 11–ի և 12–ի, ինչպես նաև հունիսի 21–ի, 24–ի, 27–ի դատական նիստերից բացակայել է, ինչը խոչընդոտել է իր պաշտպանության իրավունքի պատշաճ իրականացմանը։ Եվրոպական դատարանը բողոքը համարել է ակնհայտ անհիմն հետևյալ պատճառաբանություններով. «... Բոլոր դեպքերում ակնհայտ է, որ այդ օրերին կայացած դատական նիստերին ամբաստանյալի մասնակցությունն անհրաժեշտ չէր, քանի որ դատական այդ նիստերին քննարկվում էր այլ անձանց վերաբերող հարցեր, որոնք անմիջականորեն չէին վերաբերում դիմողի մեղադրանքին։ Նման հանգամանքներում դիմողը հրաժարվել է նիստին մասնակցելու իր իրավունքից»։

Կարծում ենք, որ նույնիսկ գործող պոզիտիվ իրավունքի պայմաններում, եթե ամբաստանյալը իրավաչափության պայմանների պահպանմամբ հրաժարվել է մասնակցել իր մեղադրանքին չառնչվող դատական նիստին (դատաքննության այդ հատվածին), ապա դա ՀՀ քր. դատ. օր–ի 398–րդ հոդվածի 3–րդ մասի իմաստով չի կարող գնահատվել որպես օրենքի էական խախտում (գործը քննվել է ամբաստանյալի բացակայությամբ) և դատական ակտը բեկանելու անվերապահ հիմք:

Բանն այն է, որ ՀՀ քր. դատ. օր-ի 398-րդ հոդվածի 3-րդ մասում առկա «գործը քննվել է ամբաստանյալի բացակայությամբ» ձևակերպումից բխում է, որ գործի քննությունը պետք է վերաբերի ամբաստանյալի մեղադրանքին, և եթե տվյալ նիստի ընթացքում քննվել է այլ անձանց մեղադրանքը, որն անմիջապես չի առնչվում կոնկրետ ամբաստանյալի մեղադրանքին, ապա դա ՀՀ քր. դատ. օր–ի 398–րդ հոդվածի 3–րդ մասի իմաստով չի կարող գնահատվել որպես ամբաստանյալի բացակայությամբ գործի քննություն:

Օրինակ՝ ամբաստանյալներին մեղադրանք է ներկայացվել հանցակցությամբ գողություն կատարելու մեջ, սակայն հանցակիցներից մեկին մեղադրանք է ներկայացվել նաև սպանության համար: Եթե ամբաստանյալը, ով մեղադրվում է գողության մեջ, չմասնակցի մյուս հանցակցին մեղսագրվող սպանության մեղադրանքին առնչվող դատական նիստին, ապա դա օրենքի էական խախտում չէ:

Աղբյուր` Փաստինֆո