Փաստ ինֆո

Դեռևս 44֊օրյա պատերազմի ընթացքում՝ հոկտեմբերի 27-ին, Սահմանադրական դատարանը, քննության առնելով «Երեխայի իրավունքների մասին» կոնվենցիայի` հաղորդագրություններ ներկայացնելու կարգի վերաբերյալ կամընտիր արձանագրությունում ամրագրված պարտավորությունների սահմանադրականությունը որոշելու վերաբերյալ Կառավարության դիմումը, որոշում է կայացրել այդ միջազգային փաստաթղթի սահմանադրականության վերաբերյալ։ Այս միջազգային փաստաթուղթը արդեն շրջանառվում է Ազգային ժողովում։

Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում արձանագրությունը և ինչ իրավաքաղաքական հետևանքներ այն կարող է ունենալ։ Այս և նմանաբնույթ մեր այլ հարցերին պատասխանում է իրավագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Գևորգ Դանիելյանը։

- Պարոն Դանիելյան, մեզ այդ միջազգային փաստաթուղթը առավելապես հետաքրքրեց՝ այն հնարավորինս հապճեպ ընդունելու ձգտումների տեսանկյունից, Կառավարությանը և դատական ատյաններին չխոչընդոտեց անգամ պատերազմական վիճակը։ Իրո՞ք, այս փաստաթուղթը այդչափ հրատապ է, ընդ որում, այն ստորագրվել է վաղուց՝ դեռևս 2011 թ. դեկտեմբերի 19-ին։

- Այդ արձանագրությունը ոչ միայն հրատապ չէ, այլև դրա վավերացման համար բացակայում են օրենսդրական և իրավաքաղաքական մշակույթի անհրաժեշտ նախադրյալները, որոնց կանդրադառնամ։ Բայց նախապես հարկ եմ համարում մի ճշգրտում անել. այդ արձանագրությունը ստորագրվել է ոչ թե 2011 թ. դեկտեմբերի 19-ին (այդ օրը սոսկ ընդունվել է ՄԱԿ֊ի Գլխավոր վեհաժողովի կողմից, ուստի որևէ պետություն չէր կարող ստորագրել), այլ 2019 թ. սեպտեմբերի 26-ին։ Ինձ համար ևս հասկանալի չէ, թե ի՞նչ նկատառումներով է՝ ինչպես Սահմանադրական դատարանի որոշման մեջ, այնպես էլ Ազգային ժողովի նախագահին ուղղված

Վարչապետի գրության մեջ և վավերացման վերաբերյալ բուն օրենքի նախագծում սպրդել իբր ստորագրման այդ ակնհայտ սխալ ամսաթիվը։ Հուսանք, որ դա պարզապես վրիպակ է եղել, և չեն առաջնորդվելու որդեգրված այն անհիմն թեզով, որ իբր նախկինում ստորագրված միջազգային փաստաթղթերը անվերապահ ենթակա են նաև վավերացման։ Անդրադառնալով օրենսդրական և իրավական մշակույթի նախադրյալներին, նկատեմ, որ նախաձեռնողները հասկացել են, որ հայ հանրությունն արդեն առավել զգոն ու սթափ է դարձել և դիմակայում է ընտանեկան, հոգևոր և այլ ազգային արժեքների թիրախավորման նկրտումներին։ Մյուս կողմից, հայտնի հիմնադրամներից սնվող սուբյեկտները լծվել են ապազգային արժեքների անդուլ քարոզչությանը և, որպեսզի կարողանան այդ հակամարտության մեջ լրացուցիչ «փաստարկներ» ձեռք բերել, դիմել են այս քայլին։ Իրեն զգացնել է տալիս նաև եվրոպական կառույցներին այս շրջանում սիրաշահելու միտումը՝ սուբյեկտիվ աջակցության ակնկալիքով։

Չեմ բացառում նաև, որ այս հապճեպությունը թելադրված լինի դատական իշխանության մարմինների՝ ընդգծված ինքնուրույն գործելու համատեքստում, նրանց նկատմամբ իշխանությունների վստահության նվազմամբ, այսինքն՝ ներպետական ատյաններում հաջողության չհասնելու դեպքում, հնարավոր կլինի դիմել միջազգային ատյանների։

֊ Դուք ձեր ֆեյսբուքյան հրապարակման մեջ անդրադարձել էիք այն խնդրին, որ սա կարող է ծառայել ընտանեկան արժեքների պաշտպանությանն առնչվող, առանց այդ էլ խոցելի օրենսդրությունը էլ ավելի խեղաթյուրելու նկրտումներին, ի՞նչը նկատի ունեք։

- Այս արձանագրությունը թույլ է տալիս ներքին բողոքարկման ատյանները սպառելուց հետո, դիմել ՄԱԿ֊ի Երեխաների իրավունքների կոմիտե, իսկ վերջինս էլ իրավասու է լինելու ներկայացնելու առաջարկություններ, ասենք՝ օրենսդրության իրավաչափության առնչությամբ։ Թե այս հակասական փուլում, երբ բազում երկրներ հասկացել են ազգային հիմնասյան նշանակություն ունեցող արժեքների համար կործանարար կոնվենցիաների խորքային վեկտորները և սկսել են հրաժարվել դրանցից, ինչպիսին կլինեն այդ կոմիտեի եզրակացությունները և ինչ ոգևորությամբ մեր իշխանություններն անհապաղ կյանքի կկոչեն դրանք՝ «բարելավելով» հայրենական օրենսդրությունը, ավելի, քան ակնհայտ է։ Ինչ վերաբերում է պատերազմին, ապա դրա հետևանքների խորապատկերում առավել ևս մենք մեր ազգային ներուժը հզորացնելու, այն առավել առողջացնելու փոխարեն, դասեր չքաղելով, նախապատվությունը տվել ենք ճիշտ հակառակ ուղղությամբ նախաձեռնություններին։ Հետո էլ պնդում են՝ թե արդեն ապրում ենք այլ իրողության մեջ։ Սա եվրոպական միջազգային կառույցներին սիրաշահելու ասպեկտով գուցե շահեկան քայլ է, սակայն մենք արդեն պետք է հասկանայինք, թե այդ սիրաշահումների դիմաց իրենք ինչպես են արձագանքում հազարավոր մարդկանց նկատմամբ իրականացվող ոճրագործություններին։

- Դուք և մի քանի հասարակական գործիչներ դեռ պատերազմից առաջ հիմնադրել էիք «Ազգային արժեքների պաշտպանության» նախաձեռնությունը, հրապարակել էիք նաև այդ համատեքստում օրինագիծ շրջանառության մեջ դնելու գաղափարը, ինչո՞ւ դադարեց այդ նախաձեռնությունը։

- Նախաձեռնությունը չի դադարեցրել իր գործունեությունը, այլ, հաշվի առնելով պատերազմական վիճակը և դրանով թելադրված առավել հրատապ խնդիրների լուծմանը աջակցելու անհրաժեշտությունը, ընդամենը ժամանակավոր կասեցրել է իր գործունեությունը։ Բնորոշ է այն, որ հիմնադիրներից, օրինակ՝ Փաստաբանների պալատի նախագահ պարոն Արա Զոհրաբյանը այդ օրերին ամբողջովին զբաղված էր տարաբնույթ հրատապ խնդիրների շուտափույթ համակարգմամբ՝ փաստաբաններից կամավորների հավաքագրում, մի քանի փուլով նյութական և ֆինանսական օգնության կազմակերպում, անվճար իրավաբանական օգնության շրջանակների աննախադեպ ընդլայնում և այլն։ Մյուս մեր գործընկերները ևս իրենց հնարավորությունների սահմաններում գործում էին բացառապես ծանր իրավիճակի թելադրանքով։ Մենք չէինք կարող անգամ պատկերացնել, որ այս փուլում, երբ հազարավոր մարդկանց ճակատագրին անմիջականորեն առնչվող բազում զգայուն ու հրատապ լուծում պահանջող օրենսդրական և գործնական խնդիրներ են ծագել, հանկարծ առաջնահերթ կհամարվեր այսպիսի խնդրահարույց միջազգային փաստաթուղթ վավերացնելու առաքելությունը։

Աղբյուր` Փաստինֆո