ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Վաշինգտոնում ստորագրված փաստաթղթով ոչ միայն աղավաղվել են միջազգային կազմակերպությունների արձանագրած որակումները, այլև փորձ է արվել կանխորոշելու միազգային դատական ատյանների վճիռները. Գեւորգ Դանիելյան 01/19/2025 17:07 | Հարցազրույց

Այս տարվա հունվարին ՀՀ֊ԱՄՆ ռազմավարական գործընկերության հանձնաժողովի կանոնակարգի ստորագրումը իշխանությունները ներկայացնում են իբրև դարի դիվանագիտական ձեռքբերում։ Ընդ որում, հայերեն լեզվով պաշտոնական հրապարակումներում բացակայում էր անգամ «հանձնաժողով» եզրույթը, ինչը միայն հետո լրացվեց, մինչդեռ՝ ոչ ճիշտ վերտառությունը այն թյուր տպավորությունն էր ստեղծում, թե, իբր, ստորագրվել է ռազմավարական գործընկերության միջազգային պայմանագիր։ Ինչևէ, հաշվի առնելով այս փաստաթղթի իրավական կտրվածքով խիստ իրարամերժ մոտեցումները, «Փաստինֆո»-ն փաստաթղթի վերաբերյալ պարզաբանումների համար դիմել է իրավագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Գևորգ Դանիելյանին։
֊ Պարոն Դանիելյան, նախ, այս փաստաթուղթը համարվո՞ւմ է, արդյոք, միջազգային պայմանագիր։ Առանձին գործիչներ ընդգծում են, որ սա համաձայնագիր է, ոչ թե պայմանագիր, չունի միջազգային պայմանագրին բնորոշ հատկանիշներ և այլն։
- Զուտ ձևական հատկանիշներով այն միջազգային պայմանագիր է, անվանումը չունի իրավական արժեք, սակայն բովանդակությամբ առավելապես հիշեցնում է դասական իմաստով հռչակագրային փաստաթուղթ, որով բացարձակապես անդրադարձ չի արվել միջպետական հարաբերություններին բնորոշ որևէ առանցքային խնդրի, կարծես այդպիսիք ընդհանրապես գոյություն չունեն։ Դրա փոխարեն այն հիմնականում՝ նվիրված է իշխանության քաղաքականության գովքին և առավելապես հիշեցնում է նախընտրական քարոզչության բուկլետի։ Մյուս կողմից, թերևս՝ անտեսված են Ադրբեջանի կողմից իրականացված ու հենց այս պահին իրականացվող ոճրագործությունները, իսկ դրանց մի մասը հրամցվել է անդեմ ու խայտառակ մեղմ որակումներով։ Մասնավորապես, կոնկրետ ոլորտներում դույզն ինչ որոշակի պարտավորություններ ստանձնելու փոխարեն դրական լույսով արձանագրվել են Հայաստանում խիստ խնդրահարույց նախաձեռնությունները։ Ընդ որում, այդ փաստաթղթում արձանագրված գովեստի խոսքերն աղերս անգամ չունեն նույն ԱՄՆ֊ի պետդեպարտամենտի ամենամյա զեկույցներում և միջազգային կազմակերպությունների կողմից արձանագրված գնահատականների հետ։ Մի խոսքով, ըստ էության, դա ոչ այնքան պայմանագիր է, որքան հաշվետվության ամփոփում։
Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից Արցախի, այնուհետև Հայաստանի նկատմամբ քաղաքականությունը լղոզված թեզերով ներկայացնելուն, ապա դա անասելի վտանգավոր է, հատկապես՝ այս փուլում Բաքվում ընթացող շինծու դատավարությունների տեսանկյունից, քանզի ստացվում է, որ մենք ևս լծվում ենք այդ կեղծիքների արդարացմանը։
֊ Ասում եք, որ շրջանցվել են էական խնդիրները և դրանց ողջամիտ լուծումներ առաջադրելու անհրաժեշտությունը, կոնկրետ ի՞նչն է անտեսվել։
- Բոլոր ոլորտներում ձեռագիրը նույնն է՝ նախ, հանգամանալից շարադրվում են ձեռքբերումները, այնուհետև վերացական, հռչակագրային ձևակերպումներով ընդգծվում է, որ ԱՄՆ֊ը բոլոր այդ նախաձեռնություններին հետևողականորեն կաջակցի։ Ընդ որում, առանձին հարցերում նույնիսկ առաջադրվել է ուսումնասիրություններ կատարելու անհրաժեշտությունը, այսինքն՝ նախապես որևէ կոնկրետ խնդիր չի ուրվագծվել, ուղղակի ուսումնասիրությունները ցույց կտան։
Ասվածի համատեքստում, անդրադառնալով օրինակ՝ արդարադատության ոլորտին, պարզապես թվարկվել են Հայաստանում արված որոշ քայլերը, սակայն որևէ անդրադարձ չկա այն հարցերին, թե կոնկրետ ի՞նչ լուծում կարող է տրվել տասնամյակներ շարունակ ՀՀ֊ԱՄն հարաբերություններում կուտակված խնդիրներին, օրինակ՝ վերջապես կնքվի՞ իրավական համագործակցության պայմանագիր, որը կպարտավորեցներ ԱՄՆ֊ին հանձնել Հայաստանում սպանություններ և այլ առանձնապես ծանր հանցագործություններ կատարած և ԱՄՆ֊ում անարգել բնակվող անձանց և այլն։
Ինչ վերաբերում է պաշտպանության և անվտանգության ոլորտներին, ապա կարելի է ընդգծել բովանդակային երկու սկզբնակետ՝ ա) Հայաստանը պետք է ինքնուրույն լուծի այդ ոլորտներում իր խնդիրները և բ) ԱՄՆ֊ը կաջակցի, որպեսզի Հայաստանը կարողանա դա անել։ Արտաքուստ հրաշալի դրույթներ են, կարելի է ասել յուրաքանչյուր հայի երազանքն է ապավինել սեփական ուժերին։ Բայց սատանան մանրուքների մեջ է՝ նախ, ԱՄՆ֊ը անգամ ակնարկ չի անում, որ իր աջակցությունը դրսևորվելու է գոնե զենքի մատակարարմամբ, էլ չխոսենք իրական ռազմական աջակցության մասին, քանզի խոսքն ընդամենը երկու տեսակի աջակցության մասին է՝ ռազմական խորհրդակցություններ և ոսուցում։ Բացի այդ, մի կողմից՝ Հայաստանը նշված միջազգային փաստաթղթով հավաստիացնում է, որ ի զորու է երաշխավորել սեփական ուժերով իր տարածքային ամբողջականությունը պաշտպանելու խնդրի լուծումը, մյուս կողմից՝ իր ամեն տեսակի զիջումները փորձում է արդարացնել պատերազմի վտանգի առջև իր անխուսափելի անկարողությամբ։
Դժվար չէ նկատել, որ այսպիսի զարգացումներն անթաքույց ենթադրում են ՀԱՊԿ֊ից և ընդհանրապես ՌԴ ռազմական աջակցությունից կտրուկ հրաժարվելու քաղաքականության մեկնարկ, ինչն արդեն վաղուց է կիրառման փուլում, սակայն հենց այսպիսի նախաձեռնություն խրախուսող փաստաթղթում լռության է մատնված այն հարցը, թե մինչ այդ, այսպես կոչված՝ անցումային փուլում ի՞նչ երաշխիքներ կարող է ունենալ Հայաստանը։ Ընդ դրում, այս դեպքում «անցումային փուլ» արտահայտությունը խիստ պայմանական եմ նշում, քանզի ԵՄ անդամակցությունը ուղղակի վերացական, անիրատեսական ենթադրությունների դաշտից է։ Չեմ էլ ուզում անգամ անդրադառնալ այն սոցիալական և բարոյական արժեքներին, որոնք անհամատեղելի են գոնե ազգային ինքնությունը պահպանելու առաքելության հետ։
Շատերն այս շրջանում հնչեցնում են իբրև թե արտաքուստ պարզ պնդում՝ թե բա ՌԴ֊ն շահագրգռված չէ տարածաշրջանում խաղաղություն հաստատելով, քանզի դրանից հետո ինքը, իբր, անելիք չի ունենա և կվերածվի բուտաֆորիայի։ Այս մտքի հեղինակներին հարկ է խնդիրը վերլուծել առավել լայն դիապազոնով, նախ, Հայաստանը ՌԴ֊ի հետ ոչ միայն ռազմական, այլև լրջագույն տնտեսական, ընդհուպ՝ էներգետիկ կապերի մեջ է, ընդ որում, ապրանքաշրջանառությունը վերջին տարիներին ոչ թե սահմանափակվել, այլ էապես ընդլայնվել է։ Ավելորդ է անգամ խոսել ներկայումս մատակարարվող գազի գնի մասին, ինչը մեր Երկրում քիչ, թե շատ տնտեսական կայունություն ապահովող լրջագույն երաշխիք է։ Եվ եթե կան մարդիկ, որ այս համակարգային կապերին էական նշանակություն չեն տալիս, ապա առնվազն պարտավոր են բացատրել, թե որոնք են դրանց համարժեք գործոնները։ Նախապես նկատենք, որ այդպիսիք ուղղակի չկան ՀՀ֊ԱՄՆ ռազմավարական գործընկերության հիշյալ փաստաթղթում։ Երբ պատասխանատու պաշտոնյաները իբրև այլընտրանք են մատնանշում այնպիսի փաստարկներ, ինչպիսիք են ցորենը բրնձով փոխարինելը, Ադրբեջանից գազ ստանալու հնարավորությունը և այլն, ապա պարզ է դառնում, որ չկա իրական այլընտրանք, կան ուղղակի անհեռանկար, իրականությունից զուրկ գեղեցիկ, բայց և խիստ վտանգավոր պոպուլիստական թեզեր։
֊ Ընդհանրապես, ինչպե՞ս եք վերաբերում ԱՄՆ֊ի հետ հարաբերությունների բարելավմանը, կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ դա անխուսափելիորեն կհանգեցնի հայ֊ռուսական հարաբերությունների վատթարացմանը։ Այս տեսանկյունից մեկ հարց ևս՝ հնարավո՞ր է, արդյոք, որ Հայաստանը միաժամանակ խորացնի իր գործընկերային հարաբերությունները և ԵՄ֊ի և ԵԱՏՄ֊ի անդամակցության հարթությամբ։
-Միանշանակ դրական եմ վերաբերում ԱՄՆ֊ի հետ հարաբերությունների խորացմանը, իմ դիտարկումները բոլորովին այլ խնդիրների են վերաբերում, մասնավորապես՝ այդ հարաբերությունների խորքային բովանդակությանը։ Նախ, նկատենք, որ սկզբունքորեն բարիդրացիական հարաբերություններ ամրացնելուն ուղղված բազում պայմանագրեր ԱՄՆ֊ի հետ կնքել է նաև ՌԴ֊ն, սակայն խնդիրն այս դեպքում ոչ թե պարզապես գործընկերային, այլ ռազմավարական դաշնակցի ընտրության, ավելի ճիշտ՝ ընտրության փորձի մասին է։
Ինչ վերաբերում է միաժամանակ երկու վերպետական միջազգային կազմակերպություններին անդամակցելու հարցադրմանը, ապա սկզբնական մի փուլում դա դեռ հնարավոր էր, մինչդեռ՝ ներկայումս բացառվում է ինչպես գործնական, այնպես էլ իրավական ասպեկտով։ Խոչընդոտները բազմաթիվ են ու բազմասպեկտ։ Նշեմ միայն մեկը՝ ԵԱՏՄ կանոնադիր փաստաթղթերով ամրագրված է, որ անդամ պետությունը պետք է ղեկավարվի բացառապես այդ իրավական հիմքերով, այդ թվում՝ այն դեպքերում, երբ դրանք հակասում են այլ միջազգային պայմանագրերի։ Ներկա փուլում, ԵՄ կանոնադրական հիմքերն ընդհանուր աղերսներ անգամ չունեն ԵԱՏՄ կանոնադրական հիմքերի հետ, ուստի ավելորդ է անգամ ընթացակարգային այլ խնդիրներին անդրադառնալը։
֊ Եթե այդ փաստաթուղթը, ըստ էության, էական որևէ դրույթ չի բովանդակում, այլ պարզապես օգտագործվում է իբրև հակակշիռ ադրբեջանական ագրեսիվ հռետորաբանությանը և ներքին քաղաքական հարթությամբ առավել շահեկան դիրք ձեռք բերելու նկրտումներով, ապա ի՞նչ արժեք ունի այդ փաստաթուղթը, ինչո՞ւ է հայտնվել ուշադրության կենտրոնում։
-Ինչպես արդեն ասացի, դրանում առկա են նաև հայ֊ադրբեջանական հարաբերություններին առնչվող իրադարձությունների բացահայտ աղավաղված արձանագրումներ կամ լավագույն դեպքում՝ շրջանցման անհաջող փորձեր։ Բնորոշ է այն, որ այդ փաստաթղթում չկա անգամ ակնարկ Բաքվում ռազմագերիների և պատանդի կարգավիճակում քաղաքական գործիչների նկատմամբ իրականացվող շինծու դատավարությունների առնչությամբ, իսկ Արցախից ռազմական գործողությունների միջոցով բռնագաղթած հայությունը բնորոշվել է իբրև տեղահանված փախստականներ, որոնց պարզապես հարկ է նյութական աջակցություն ցուցաբերել։ Այլ կերպ ասած, այս փաստաթղթով ոչ միայն աղավաղված է միջազգային կազմակերպությունների կողմից արձանագրված որակումները, այլև փորձ է արվել կանխորոշելու միազգային դատական ատյանների վճիռները։ Սա գուցե համահունչ է միմյանց նկատմամբ դատական հայցերից հրաժարվելու ներկայիս թեզին, սակայն չպետք է միամիտ լինել՝ Ադրբեջանը իր զառանցանք հիշեցնող նորանոր պահանջներն իբր չբավարարելու պատճառաբանությամբ պատեհ առիթը բաց չի թողնի միջազգային դատական ատյաններ դիմելու համար, ուստի մեր կողմից անթույլատրելի է ի սկզբանե հակափաստարկներ բերելու հիմնավորումները միջազգային փաստաթղթերով հերքելը։
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր

Տեսադարան

Մամուլ
- 02/08/2025 08:52 ԱՊՊԱ-ն էլ է թանկացել․ «Հրապարակ»
- 02/08/2025 08:47 Հյուրանոցատերերին ասվել է, որ մուսուլմանական աղոթատեղիներ պետք է սարքել․«Հրապարակ»
- 02/08/2025 08:43 Փաշինյանի իշխանությունը սերտաճում է կրիմինալի հետ. «Ժողովուրդ»
- 02/08/2025 08:40 Երկու տարում՝ վեց հանդիպում. ի՞նչ հետաքրքրություններ ունի ԱՄՆ-ն. «Փաստ»
- 02/08/2025 08:35 Հաջորդը Օնիկ Գասպարյա՞նն է․ «Հրապարակ»
- 02/08/2025 08:33 Անդրանիկ Քոչարյանը անհետ կորածների ծնողներին մոլորեցրել է ու հոխորտում է. «Ժողովուրդ»
- 02/08/2025 08:30 Որպեսզի բոլորը հայտարարագիր լրացնեն, ամսական միջինն անհամեմատ ավելի շատ մարդ պիտի հայտարարագրի, քան ամբողջ 2023 թվականին լրացրածները միասին. «Փաստ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 09/27/2024 20:29 Միջպետական սահմանների՝ աշխարհագրական առումով ճշգրտման հարցերը գործադիր իշխանության իրավասության տիրույթում են. հրապարակվել է ՍԴ որոշումը
- 09/02/2024 15:38 Հրատապ. Հրապարակվել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովների համատեղ գործունեության մասին կանոնակարգը
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
Հարցազրույց
- 02/08/2025 20:10 Մարդկությունը մեղքերի գագաթնակետին է. հիմա գնալու է ամեն ինչի ավերումը, և Աստված արագացնում է այդ ընթացքը. Արմեն Զաքարյան
- 01/26/2025 13:15 Նոր տարվա 3 օրը հերիք էր, որ շատերը մարզասրահ վերադառնան 5-7 կգ ավելացած քաշով. մարզչի խորհուրդները
- 01/19/2025 17:07 Վաշինգտոնում ստորագրված փաստաթղթով ոչ միայն աղավաղվել են միջազգային կազմակերպությունների արձանագրած որակումները, այլև փորձ է արվել կանխորոշելու միազգային դատական ատյանների վճիռները. Գեւորգ Դանիելյան
- 01/04/2025 20:09 Ինֆորմացիա բացեմ՝ դեռ 90-ականներից հանցավոր պլան է մշակվել, որ Հայաստանում չպետք է լինի 1 միլիոնից ավել հայ. դրա հետևում միայն թուրքերը չեն. էքստրասենս
Մեկնաբանություն
- 02/08/2025 15:00 Փաշինյանի երջանկության մեխանիկան
- 02/07/2025 14:28 Խորոված կծու բիբարի, կծու նագեթսի համար վճարված չեկով անհույս փորձում են վալիդատրի միջոցով վճարում կատարել. Կոստանյան
- 02/07/2025 13:51 Պետբոյւջեից 65 միլիոն դրամ կարիքավորներին օգնելու, 65 միլիոն էլ՝ պաշտոնյաներին պարգևատրելու համար. Սարգսյան
- 02/07/2025 12:29 Ադրբեջանի ֆաշիստական վարչակարգը շարունակում է ոչնչացնել համաքրիստոնեական նշանակություն ունեցող պատմա-ճարտարապետական կոթողներ. հերթական թիրախը դարձավ Հադրութի շրջանի Մարիամաձոր գյուղը
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 02/08/2025 21:44 Ավտոմեքենայի հայելիների գողության հերթական դեպքը՝ Երևանում. shamshyan.com
- 02/08/2025 16:00 Տավուշում «Նիսանը» բախվել է քարերին և գլխիվայր շրջվել. shamshyan.com
- 02/08/2025 12:35 Ստեփանավանում շենքի հրդեհի հետևանքով կա մեկ զոհ. 6 մարդ հոսպիտալացվել է
- 02/08/2025 11:41 Ստեփանավանում բռնկված հրդեհի հետևանքով 2 անձ հոսպիտալացվել է․ հրդեհը մեկուսացված է
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 02/07/2025 21:00 Մոսկվացիները կանգնած են սայլակներով հաշմանդամ մարմնավաճառուհիների համար հերթում․ Որտեղի՞ց առաջացավ այս թրենդը
- 02/07/2025 19:43 Գնահատել են Պուգաչովայի լքված ամրոցի վերանորոգման ծախսերը
- 02/06/2025 21:42 Նշել են հեռախոսի գաղտնի կոտրման նշանները
- 02/06/2025 17:45 Ռոքեր Օզի Օսբորնն այլևս չի կարողանում քայլել զարգացող Պարկինսոնի հիվանդության պատճառով
Հետաքրքիր է իմանալ
- 02/04/2025 18:58 Ինչու են սիրահարները միմյանց նման. հետազոտողները նշել են մի քանի պատճառ
- 02/04/2025 17:22 Արեգակի վրա 2 օրում 40 բռնկում է տեղի ունեցել
- 01/30/2025 18:32 Գիտնականները Թուրքիայի և Իրանի միջև տեկտոնական սալերի խորը ճեղքվածք են հայտնաբերել
- 01/26/2025 16:42 Ինչու են մարդիկ սոցցանցերում շարունակում հետևել նախկիններին. հոգեբանը մի քանի պատճառ է նշում