Փաստ ինֆո

Կառավարությունն այսօրվա նիստում հաստատել է անհուսալի վարկեր ունեցող անձանց տնտեսական ակտիվության խթանման միջոցառման իրականացման կարգը։

Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Նարեկ Մկրտչյանը տեղեկացրեց, որ վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալների համաձայն՝ 2023 թվականի հոկտեմբեր ամսին աշխատողների (ֆորմալ զբաղվածների) թվաքանակը կազմել է 736,568, միևնույն ժամանակ վիճակագրական կոմիտեի՝ 2023 թվականի դեկտեմբերն հրապարակված «Աշխատանքի շուկան Հյաստանում, 2023»-ի համաձայն ոչ ֆորմալ զբաղվածության մեջ է գտնվում 434,200 անձ, որից 151,300-ը զբաղված է ոչ գյուղատնտեսական ոլորտում։ Ոչ ֆորմալ զբաղվածության մեջ գտնվելու պատճառները տարբեր են, սակայն դրանցից ամենատարածվածներից վարկային բեռի պատճառով վարկավորող կազմակերպությունների կողմից կատարողական թերթերի հիման վրա վարկառուների աշխատավարձից բռնագանձումներ կատարելու, և վարկառուի ու նրա խնամքի տակ գտնվող ընտանիքի անդամների սոցիալական վիճակի սրացումն է, քանի որ աշխատավարձից բռնագանձվող չափը կազմում է մինչև 50%, ինչը էականորեն ազդում է անձի սոցիալական խնդրի վրա։

Կենտրոնական բանկի տրամադրած տեղեկատվության համաձայն՝ 2024 թվականի հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ անհուսալի վարկ ունեցող ֆիզիկական անձ վարկառուների թիվը կազմում է շուրջ 341,000, իսկ վերջիններիս ընդհանուր վարկային բեռը կազմում է շուրջ 642 մլրդ դրամ (2023թ. ապրիլ ամսին կազմել էր 525 մլրդ)։ Ընդ որում, նրանց մինչև 20%-ն է, որն ունի ֆորմալ զբաղվածություն, մնացածը կամ չունեն աշխատանք կամ գտնվում են ոչ ֆորմալ զբաղվածության մեջ՝ նաև վերոնշյալ պատճառներով, որոնց 76%-ի աշխատավարձը ամսական 150,000 դրամից ցածր է, իսկ 60%-ինը՝ նվազագույն աշխատավարձից ցածր, իսկ միջին աշխատավարձը՝ շուրջ 145,000։

Անուսալի վարկառուների մեծ մասը գտնվում է ոչ ֆորմալ զբաղվածության մեջ, իսկ նրանց մի մասն էլ, որպես անապահով ընտանիք, հաշվառված է Անապահովության գնահատման համակարգում և պետությունից ստանում է նպաստ։
Կառավարության կողմից հավանության արժանացած ծրագրով առաջարկվում է աջակցել այն վարկառու ֆիզիկական անձանց, որոնց բոլոր վարկերը 3 և ավելի տարի է դասակարգված է անհուսալի դասով, և, միևնույն ժամանակ, մայր գումարի գծով պարտավորությունը չի գերազանցում 1 մլն ՀՀ դրամը կամ դրան համարժեք արտարժույթը։

Վերոնշյալ թիրախային խմբում ընդգրկված է շուրջ 218,000 անձ, որոնց 65%-ի տարիքը գտնվում է 26-ից 50 միջակայքում (աշխատունակության ամենաակտիվ տարիքային շրջան), իսկ մեկ անձի հաշվով միջին վարկային բեռը՝ 774 հազ. դրամ (այդ թվում՝ մայր գումարը, տոկոսագումարը, տույժերն ու տուգանքները)։ Ընդ որում, ակնկալվում է, որ ծրագրի գործարկման դեպքում վարկը տրամադրած ֆինանսական կազմակերպությունները կներեն շահառուների՝ վարկի գծով առաջացած տույժերն ու տուգանքները՝ 80%-ի չափով, ինչի հաշվառմամբ մեկ անձի գծով մարման ենթակա վարկային բեռը կկազմի 434,600 դրամ։ Նշված խմբի ճնշող մեծամասնությունը, ըստ էության, դուրս է մնացել տնտեսական ակտիվությունից, այդ թվում՝ չի կարողանում օգտվել ժամանակակից ֆինանսական գործիքներից (կատարել անկանխիկ գործարքներ, վարկ վերցնել, խնայողություններ կուտակել և այլն), իր աշխատանքից չի վճարում սոցիալական վճարներ և հարկեր, այդպիսով նաև զրկվում է կենսաթոշակային առավել բարենպաստ երաշխիքներից (չի կատարում կուտակումներ կուտակային կենսաթոշակային համակարգում), իսկ ավելի բարձր խմբերի դեպքում՝ նաև տեղի չի ունենում ստաժի կուտակում։

Կառավարության որոշմամբ հանձնարարվեց աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարին՝ մինչև 2025 թվականի հունվարի 25-ը ապահովել Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության միասնական սոցիալական ծառայության կողմից սույն միջոցառման շրջանակում ֆինանսական միջոցների փոխանցման նպատակով Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բոլոր առևտրային բանկերի հետ համապատասխան պայմանագրերի կնքումը։

Հանձնարարարակն տրվեց նաեւ գլխավոր հարկադիր կատարողին, այն է՝ ապահովել սույն միջոցառման շրջանակում շահառու ճանաչված անձանց նկատմամբ բանկի կամ վարկային կազմակերպության կողմից ներկայացված հարկադիր կատարման ենթակա ակտերի կատարման ընթացքում շահառուի (պարտապանի) աշխատավարձից և դրան հավասարեցված վճարումներից (քաղաքացիաիրավական պայմանագրի շրջանակներում ստացված եկամտից) պահվող (բռնագանձվող) չափը 20% սահմանելը, եթե օրենքով կամ կատարման ենթակա ակտով բռնագանձման առավել նվազ չափ սահմանված չէ։

Միջոցառման շրջանակում շահառու դառնալու համար դիմումների ընդունման ժամկետ սահմանել 2026 թվականի հունվարի 31-ը։

Աղբյուր` Փաստինֆո