Փաստ ինֆո

Ստեղծում ենք մի համակարգ, որը թշնամուն տալիս է բոլորին հետևելու հնարավորություն, որովհետև ամեն ինչն արվում է արագ ու առանց ռիսկերը գնահատելու: «Փաստինֆո»-ին նման մտահոգություն է հայտնել տեղեկատվության անվտանգության փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանը` անդրադառնալով հանրային վայրերում տեսահսկում իրականացնելու ոստիկանության նախաձեռնությանը:

Ինչպես արդեն հայտնել ենք` այդ օրինագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունվել է, սակայն մինչ երկրորդ ընթերցմամբ ԱԺ-ում դրա քննարկումը ՆԳՆ-ն հայտարարեց նախաձեռնությունը կասեցնելու մասին` պատճառաբանելով հանրային կոնսենսուսի բացակայությունը:

Ս.Մարտիրոսյանը ուշադրություն հրավիրեց այն հանգամանքի վրա, որ ՆԳՆ-ն ընդհանրապես չի հրաժարվել նախագծից:

«Ամեն դեպքում, այնպես չէ, որ ամբողջական է սառեցվում, պետական եւ ՏԻՄ մարմիններում տեսախցիկներ տեղադրելու մասին խոսք արդեն գնում է, ինչը նույնպես հարցեր է առաջացնում, թե որքանով է ուշադրություն դարձվում այն կետերի վրա, որոնք բարձրաձայնվել են», - նկատեց Սամվել Մարտիրոսյանն` ընդգծելով. «Մենք ստեղծում ենք համակարգ, որը «բառադի» ձևով ենք ձևավորում, թշնամուն տալիս ենք բոլորին հետևելու հնարավորություն, որովհետև ամեն ինչն արվում է արագ ու առանց ռիսկերը գանահատելու»:

Նրա փոխանցմամբ` դեռեւս ամռանն են զգուշացրել ռիսկերի մասին, երբ իմացել են նախագծին ու ծանոթանալու հնարավորություն ունեցել:

«Օրինագիծն անցնելու է ընդամենը 2 ընթերցում, առաջինն անցել է արդեն և շատ կարևոր է, որ վտանգների մասին հանրությունը տեղյակ լինի, այն է` օրենքն ընդունվելու դեպքում ոստիկանությունում ստեղծվելու է մի օղակ, որը օնլայն ռեժիմով հանրային օբյեկտներում, ավտոբուսներում, անգամ շտապ օգնության մեքենաներում տեղադրված տեսախցիկներով հետևելու է բոլորին։ Դա ոչ միայն հավելյալ ծախս է նաև բիզնեսի համար, այլև անվտանգային լուրջ խնդիր, քանի որ թշնամին էլ կարող է կոտրել դրսի տեսախցիկները, եթե դրանք չսպասարկվեն բարձրակարգ», - ասաց Ս.Մարտիրոսյանը` նշելով, որ տեսահսկման անվտանգության անհրաժեշտ մեխանիզմներն ու կարգավորումները նախագծում չեն տեսել:Այստեղ խնդիրներ կան նաեւ անձնական կյանքի ու բիզնեսի գաղտնիքի իրավունքների հետ կապված, քանզի անբարեխիղճ արտահոսքի պատճառով դրանք կարող են խախտվել:

Փորձագետ Արթուր Պապյանը ևս նշեց, որ կոնկրետ իրենց թիմը՝ CyberHUB֊ը, թեմայի շուրջ բարձրացրել է կիբեռանվտանգության հետ կապված մի խումբ մտահոգություններ:

«Մենք պնդում ենք, որ մեր բիզնեսները պատրաստ չեն ստեղծել ու ապահով կերպով կառավարել նման ենթակառուցվածք՝ ապահով տեսախցիկներ, որոնք կարողանում են ապահով կերպով պահպանել մինչև 15 օր տևողությամբ տեսանյութեր։ Ավելին, մենք տեսել ենք նախկին փորձը, երբ ադրբեջանցի հաքերները կոտրել էին փողոցների անվտանգության համար նախատեսված պետական կենտրոնացված տեսախցիկների համակարգը։ Հիմա, երբ առաջարկվում է ստեղծել դրանից շատ ավելի մեծ ու հաքերների համար ավելի գրավիչ ցանց, ակնհայտ է, որ այդ ցանցը առաջնահերթ թիրախ է լինելու։ Իսկ եթե այդ ցանց մտցվելու են կիբեռանվտանգության տեսանկյունից ցածր պատրաստվածություն ունեցող բազմաթիվ բիզնեսներ, իրենք դառնալու են այդ մեծ ցանցի վրա հարձակում սկսելու ամենաթույլ օղակը, որոնցից սկսվելու է կոտրելու գործընթացը», - նշեց Արթուր Պապյանը` ավելացնելով, որ այս մտահոգությունները շարունակում են պահպանվել։

Նրա փոխանցմամբ, առհասարակ այսօր Հայաստանում տեսախցիկներ տեղադրվում են «ով ինչպես ուզի» սկզբունքով, թե՛ պետական, թե՛ մասնավոր ոլորտում նման տեսախցիկների տեղադրումը հաճախ օրինաչափ չէ, տեղադրվում են օրենքի և իրավունքների բազմաթիվ խախտումներով, և սկզբի համար նախ անհրաժեշտ է կանոնակարգել այս դաշտը։Այլ կերպ ասած՝ մենք բարձրաձայնել ենք մեր մտահոգությունները՝ կապված կիբեռանվտանգության և իրավունքների հետ, այդ թեման բարձրացրել ենք թե՛ պետական մարմինների, թե՛ իշխանական և ընդդիմադիր պատգամավորների հետ զրույցներում, և ուրախ ենք, որ մեր այդ քննադատությունը ինչ-որ տեղ հասել է։

Աղբյուր` Փաստինֆո