Փաստ ինֆո

Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի դատավոր Լևոն Գրիգորյանի նկատմամբ կարգապահական վարույթ է հարուցվել՝ Կարեն Պողոսյանն ընդդեմ ՀՀ-ի գործով ՄԻԵԴ՝ 2016թ․ վճռի հիման վրա։

Գործը վերաբերում է բարեխիղճ սեփականատեր հանդիսացող անձին՝ գույքային սեփականությունից զրկելուն։ Մասնավորապես, ըստ գործի փաստական տվյալների՝ 1991 թվականին դիմումատուն առանց թույլտվության Երևանի արվարձաններից մեկում 1 000 քմ մակերեսով հողատարածքի վրա կառուցել է 500 քմ ընդհանուր մակերեսով շինություն, որը բաղկացած է խանութից (պահեստից) ու անավարտ կառույցից: Դիմումատուն պնդել է, որ այդ հողը չի օգտագործվում որևէ մեկի կողմից, ուստի ինքը մաքրել է այն և իր սեփական միջոցներով կառուցել շինությունը: Պարզվել է, որ դիմումատուն օգտագործել է այդ գույքը հաջորդող տասը տարիների ընթացքում: 2001թ․ դիմումատուն հայց է ներկայացրել դատարան՝ պահանջելով ձեռքբերման վաղեմության ուժով ճանաչել այդ շինության նկատմամբ իր սեփականության իրավունքը` համաձայն Քաղաքացիական օրենսգրքի (ՔՕ) 187-րդ հոդվածի, ինչպես նաև` հողամասի նկատմամբ իր օգտագործման իրավունքը: 2001 թվականի հունիսի 8-ին Շենգավիթ համայնքի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը ճանաչել է շինության նկատմամբ դիմումատուի սեփականության իրավունքը և հողամասը թողել նրա օգտագործմանը: Համայնքի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը գտել է, որ տվյալ շինությունը չունի գրանցված սեփականատերեր, և դիմումատուն բացահայտ, բարեխղճորեն և անընդմեջ տիրապետել ու օգտագործել է այն ավելի քան տասը տարի, ինչը, ՔՕ-ի 187-րդ հոդվածի համաձայն, նրան իրավունք է վերապահում դառնալ դրա սեփականատերը: Վճիռը չի բողոքարկվել և օրինական ուժի մեջ է մտել։ Դիմումատուին տրվել է համապատասխան սեփականության վկայական, կատարվել են վճարումներ՝ կադաստրային արժեքի, ինչպես նաև՝ գույքահարկ, հողի հարկ։ Երևանի քաղաքապետարանի կողմից հիմնադրված և դրա անունից գործող` «Քաղաքաշինություն» պետական ՓԲԸ ներկայացուցչի կողմից 2008 թվականի հուլիսի 27-ին կատարվել է հողի տեղագրական ուսումնասիրություն: Դիմումատուն համապատասխան սխեմայով նշվել է որպես տվյալ հողի սեփականատեր: Նույն թվականի նոյեմբեր ամսին ոմն երրորդ անձ նամակով դիմել է քաղաքապետարանին՝ հայտնելով, որ հունիսին անցկացված աճուրդով գնել է նշված հողատարածքը։

2009 թվականի մայիսի 7-ին գլխավոր դատախազի տեղակալը 2001 թվականի հունիսի 8-ի վճռի դեմ վերաքննիչ բողոք է ներկայացրել` պահանջելով բեկանել այն և մերժել դիմումատուի` ձեռքբերման վաղեմության ուժով սեփականության իրավունքի ճանաչման պահանջը` վիճարկելով, որ համայնքի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը նյութական իրավունքի համապատասխան դրույթների մեկնաբանության և կիրառման մեջ սխալ է թույլ տվել: Հողը պատկանել է պետությանը և, հետևաբար, այդ ժամանակահատվածում տիրազուրկ չի եղել, ուստի համայնքի դատարանը չպետք է այդ գործի նկատմամբ կիրառեր ձեռքբերման վաղեմության վերաբերյալ կանոնները: Արդյունքում, վճռով վնաս է պատճառել պետության գույքային շահերին:

Գլխավոր դատախազի տեղակալն այնուհետև վիճարկել է, որ համայնքի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը պարտավոր էր որպես դատավարության կողմեր ընդգրկել Անշարժ գույքի [կադաստրի պետական կոմիտեի] տարածքային ստորաբաժանմանը, ինչպես նաև` Երևանի քաղաքապետարանին` որպես հողի կառավարման լիազորություններով օժտված մարմին: Այդպես չգործելով և նրանց բացակայության պայմաններում կայացնելով իրենց իրավունքներին առնչվող վճիռ, համայնքի դատարանը խախտել է նաև դատավարական իրավունքը: Գլխավոր դատախազի տեղակալը Վերաքննիչ դատարանից պահանջել է վերականգնել բողոքարկման բաց թողնված ժամկետը` վիճարկելով, որ Երևանի քաղաքապետարանը տեղյակ չի եղել 2001 թվականի հունիսի 8-ի վճռի մասին և այդպիսով զրկվել է վերաքննիչ բողոք ներկայացնելու հնարավորությունից, մինչդեռ դատախազությունը վճռի մասին տեղեկացվել է քաղաքապետի 2009 թվականի փետրվարի 24-ի նամակի միջոցով: 2009 թվականի մայիսի 18-ին նույնանման բողոք է ներկայացրել նաև Երևանի քաղաքապետարանը Վերաքննիչ դատարանը բավարարել է բողոքները և բեկանել 2001 թվականի հունիսի 8-ի վճիռը և մերժել դիմումատուի` ձեռքբերման վաղեմության պահանջը: Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի որոշման դեմ բողոք է ներկայացվել, որը Վճռաբեկ դատարանը վարույթ չի ընդունել։ Կարեն Պողոսյանը դիմել է ՄԻԵԴ՝ պնդելով, որ վարույթ ընդունելով Երևանի քաղաքապետարանի և գլխավոր դատախազի տեղակալի կողմից` սահմանված ժամկետներից ուշ ներկայացված վերաքննիչ բողոքները և, հետևաբար, բեկանելով 2001 թվականի հունիսի 8-ի օրինական ուժի մեջ մտած վճիռը` Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանը խախտել է իրավական որոշակիության սկզբունքը և իրեն զրկել է իր գույքից, մասնավորապես, շինությունից և հողամասից: Ե՛վ Երևանի քաղաքապետարանը, և՛ Անշարժ գույքի կադաստրի [պետական կոմիտեն], որոնք այդ վճռի հիման վրա գրանցել են նրա իրավունքներն իր գույքի նկատմամբ, համարվում են պետական մարմիններ: Բոլոր այն տարիների ընթացքում, երբ նա համարվել է գույքի սեփականատեր, պարբերաբար վճարել է գույքահարկ: Առնվազն մեկ դեպք է գրանցվել, մասնավորապես, 2008 թվականի հուլիսի 29-ին, երբ Երևանի քաղաքապետարանի ներկայացուցիչը կատարել է նրա հողամասի սահմանների ճշգրտում: Կառավարությունը պնդել է, որ Երևանի քաղաքապետարանը 2001 թվականի հունիսի 8-ի վճռի մասին տեղեկացել է Անշարժ գույքի կադաստրի [պետական կոմիտեի] տարածքային ստորաբաժանման 2009 թվականի փետրվարի 24-ի նամակի միջոցով, բայց իրականում Երևանի քաղաքապետարանը դիմումատուի սեփականության իրավունքի մասին ավելի վաղ է իրազեկված եղել: Կառավարությունը պնդել է, որ վերաքննիչ դատարանը բավարար հիմքեր է ունեցել բողոքները վարույթ ընդունելու համար, ինչպես նաև՝ վերացրել է դատավարական խախտումները։

ՄԻԵԴ-ը բավարարել է Կարեն Պողոսյանի դիմումը՝ արձանագրելով նրա արդար դատաքննության իրավունքի խախտումը։ ՄԻԵԴ-ը եզրակացրել է, որ Վերաքննիչ դատարանը, վարույթ ընդունելով Երևանի քաղաքապետարանի և գլխավոր դատախազի տեղակալի կողմից սահմանված ժամկետներից ուշ Շենգավիթ համայնքի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի 2001 թվականի հունիսի 8-ի վճռի դեմ բերված վերաքննիչ բողոքները, հիմնավոր և համոզիչ պատճառաբանություն չի ներկայացրել և, այդպիսով, խախտել է իրավական որոշակիության սկզբունքը` Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտմամբ:

Այս վճռից հետո տարիներ անց ՀՀ արդարադատության նախարարությունը կարգապահական վարույթ է հարուցել Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի դատավոր Լևոն Գրիգորյանի նկատմամբ։ Միջնորդությունը ԲԴԽ-ում կքննվի հոկտեմբերի 28-ին, ժամը՝ 14։30-ին։

Հ․Գ․ Ի դեպ, ստացվում է, որ բարեխիղճ սեփականատեր հանդիսացող անձին՝ սեփականության իրավունքից զրկելու արդյունքում խախտված իրավունքներն արձանագրվել են ՄԻԵԴ-ում, ուստի, հետաքրքիր է, թե ինչ որոշում կկայացվի ՄԻԵԴ-ի կողմից հետագայում, օրինակ, Կիրանցի բնակիչներին՝ իրենց սեփականության իրավունքով պատկանող գույքը, հողատարածքն Ադրբեջանին հանձնելու վերաբերյալ։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո