Փաստ ինֆո

Այս մտքերը հիշեցնում են Աղասի Այվազյանի «Լացի այգին» Նիկոլի վկաներն այսօր արդեն ոչ միայն նիկոլի, այլև՝ ալիևի հրահանգները կատարողներն են: ՈՒ նրանք բոլորը վախենում են արցախցիների՝ Արցախ վերադառնալուց։ Ինչու՞։ Այդ ի՞նչ մահացու վախ է, որ յուրաքանչյուրն ըստ վերևից իջեցված հանձնարարականի, ամեն օր մի անհեթեթ միտք է բխեցնում, մակաբերում, արտածում իր տմույն հոգուց․․․

Արցախի Հանրապետության անկախության օրվանից՝ սեպտեմբեր 2-ից հետո քպականների շրջանում հույժ իրարանցում է՝ վերից վար բոլորը «սեփական» տեսակետն են սկսել հայտնել՝ արցախցիների՝ Արցախ վերադառնալու համատեքստում։ Ընդ որում, բոլորը խոսքը մեկ արած՝ «քպ» գուրուի թելը թելելով՝ անիրատեսական են համարում արցախցիների՝ ծննդավայր վերադարձը։

Մեկն ասում է՝ նրանք պիտի Հայաստանում ինտեգրվեն և ապրեն։ Մյուսն ասում է՝ իսկ ինչու՞ այդքան միանգամից վեր կացան ու եկան, որ հիմա էլ ուզում են գնան։ Եվս մեկը՝ այդ նիկոլավկաներից, ասում է, թե՝ արցախցիները Հայաստանում իրենց հյուրի նման պիտի պահեն։ Ի՞նչ է նշանակում սույնի տվյալ միտքը։ Այսինքն, Արցախն՝ անիրատեսակա՞ն է, Արցախը՝ փակ է, իսկ Հայաստանում՝ հյու՞ր․․․

Աղասի Այվազյանը 40-ականների հայրենադարձության շրջանի մասին պատմող՝ բացառիկ ուժեղ մի պիես ունի՝ «Լացի այգին»՝ աշխարհի տարբեր երկրներից Հայաստան- երազը սրտում փայփայած՝ Հայրենիքի հողին ոտք դրած հայ մարդու ճակատագրի մասին։ Խոսելով այդ գործի մասին նա ասում է՝ « Այդ թվականների Հայաստանն ահավոր էր։ Երբ այսօր մեծ պաթոսով խոսում են մտավորականության ոչնչացման մասին, ես զարմանում եմ՝ մի՞թե մոռացել են 37 թիվը, 46-47 թվականները։ Արտագաղթը սկսվեց ներգաղթից։ Այն մեր պատմության մեջ ամենասոսկալի երևույթն է, մեր ոչնչացման համահավաք գործողությունը։ 47-ի ներգաղթն էր՝ հավաքում էին ամբողջ հայությանը։ 49-ին արդեն աքսորն էր ծրագրված, որ իրականացրին Բերիան և Բաղիրովը՝ Ստալինի հովանավորությամ։ Բերում էին հայերին, որ հետո՝ ցրեն։ Մենք դրսի համար հավաքական անուն ունենք՝ հայ, այստեղ, ներսում ենք իրար միս ուտում»։

Աղասի Այվազյանի այս խոսքերը մի՞թե չեն համընկնում արցախցի մեր հայրենակիցների նկատմամբ ալիևանիկոլական պայմանավորվածությամբ Արցախի հայաթափման նողկալի ծրագրին։

Ծրագիր, որի մասնակիցն ու քաջալերողն էր այսպես կոչված՝ քաղաքակիրթ աշխարհը․․․ Որոշներն էլ՝ առնվազն՝լուռ ու անտարբեր հետևողը․․․

Ոչ բարով երբեմնի փոխնախարար կա, քաղպայմանագրի երեսփոխան՝այսօր, որն, ըստ էության, արտագաղթի ճանապարհ է ցույց տալիս արցախցուն․․․ Հայ մարդուն Հայաստանում հյուր է անվանում՝ այնպես, ինչպես 40-ականների միլիցիայի լեյտենանտ Անդոն ու նրա սև վերարկուավոր միլիցիոները, գաղտնի գործակալները, որ Լենինի հրապարակի հարակից այգում, նստարանների վրա քնող-արթնացող հունահայից ու սիրիահայից, ֆրանսահայից ու բուլղարահայից, պոլսահայից ու ամերիկահայից ամենօրյա ռեժիմով գումար էին շորթում՝ այգու նստարաններին կուչ եկած քնելու համար, թեպետ մինչ Հայրենիք գալը բնակարանների բանալիներ էին խոստացել․․․

Իսկ՝ Հայրենիքում Մասիսին նայելը՝ հայացքն արտասահման հառել, ազգային երգեր երգելը՝ դաշնակցական-նացիոնալիստ՝ այն օրերին սարսափելի որակումին արժանի, «թուրք» բառն արտաբերելն էլ՝ ահ ու դողի, «Լացի այգուց» վտարման համազոր բաներ էին սովետական միլիցիոների և նրանց հետ գործակցող խուժանի համար՝ Լայնեզր գլխարկ դնելն իսկ՝ մահվան նշան․․․

Հայտնի «եռյակի» ծրագիրը ազգային տեսակը ոչնչացնելն էր․․․

Մեր օրերում ստալինյան տարիների հայահալած ծրագրերը վերակենդանացնող, մարդկայինից հեռու «սորտի» բջիջները չեն մեռել, ապրում են և ցայտուն արտահայտվում թշնամական ծրագրերին լծված հակահայ տեսակներում։

Ասացեք խնդրեմ, այսօր Հայաստանում այդ՝ ազգային ողբերգություն համարվող տեսակը չէ՞, որ արցախցի հային «հյուր» է անվանում Մայր Հայրենիքում․․․

Արցախ վերադառնալն էլ՝ անիրատեսական․․․

Ասել է՝ «Լացի այգին» այսօր էլ կա․․․

Ա․Ե․

Աղբյուր` Փաստինֆո