Փաստ ինֆո

ՀՀ գործող իշխանությունները հետամուտ չեղան, որպեսզի իրենց ստորագրած նոյեմբերի 9-ի հայտարարության դրույթները կյանքի կոչվեն. Այն գոնե երաշխավորում էր կյանքի ճանապարհի՝ Լաչինի միջանցքի գոյությունն ու խաղաղապահների ուղեկցությամբ հայության՝ իրենց հայրենիքում՝ Լեռնային Ղարաբաղում ապրելու իրավունքը։ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը նախ քայլեր չձեռնարկեց Լաչինի միջանցքով նախատեսված ճանապարհի փոփոխությունը կանխարգելելու համար, ինչին հաջորդեց Արցախի շրջափակումն ու ու, ի վերջո, հայաթափումը։ Այսօր արդեն հերթը հասել է Հայաստանի տարածքով անցնող ճանապարհների ապաշրջափակմանը ու կարծիքներ են հնչում, որ Հայաստանը պետք է հետ կանչի իր ստորագրությունը։ «Փաստինֆո»-ի հարցերին է պատասխանում իրավագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Գեւրոգ Դանիելյանը։

-  Պարոն Դանիելյան, Հայաստանը կարո՞ղ է հետ կանչել իր ստորագրությունը նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթից։

-  Նոյեմբերի 9-ի հայտարարության բացահայտ հակասահմանադրականության (թե ընցակարգային և թե բովանդակային կտրվածքով) մասին խոսել եմ մշտապես: Նաև ընդգծել եմ, որ այն զուրկ է իրական երաշխիքներից, ընդ որում, այն անտեսվել է հենց հաջորդ ժամերին, երբ դարձյալ որևէ իրավական ուժ չունեցող հուշագրերով տարածքներ էր զիջվում Ադրբեջանին՝ իբրև տրամաբանության ուժով: Մյուս կողմից՝ ադրբեջանական կողմը հարյուրավոր ռազմագերիներ էր վերցնում այն տարածքներից, որոնցում, նույն այդ հայտարարության ուժով, դեռ գտնվելու իրավունք ունեին հայ զինվորները: Իրավական ուժ չունեն նաև սահմանների տեղորոշման, փոփոխության և գծանշման վերաբերյալ ստորագրված փաստաթղթերը՝ ուրիշ խնդիր, որ դրանք դե ֆակտո հետևողականորեն կիրառվում են, այդ թվում՝ անհիմն մեծ միջոցներ են հատկացվում պետական բյուջեից, ինչը ևս միջազգային պայմանագիրը վավերացնելու սահմանադրական պահանջ է. նկատի ունեմ Սահմանադրության 116-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետը:

Ինչևէ, հիմա ոմանք խոսում են իբր ստորագրությունը չեղարկելու, «ստորագրությունը հետ կանչելու» անհրաժեշտության մասին: Չկա այդպիսի գործընթաց, այդպիսի մեկնաբանությունը անգամ մոտավոր աղերսներ չունի օրինական լուծումների հետ, ի սկզբանե իրավական ուժ չունեցող իրավական ակտը չի կարող իրավական ուժը կորցրած ճանաչվել:

Այսպիսով, Մեղրու ճանապարհի վերաբացումը կամ այն մերժելը հարկ է քննարկել որպես ինքնուրույն հարց, թեպետ՝ առավել խելամիտ կլիներ այն ներառել փոխզիջումային փաթեթի մեջ: Ստեղծված իրավիճակում դրա լուծումը, իմ կարծիքով, ցավոք, դարձել է անխուսափելի, արտաքին ուժերից որևէ մեկը դեմ չէ դրան:

 - Բայց հայտարարության մեջ խոսվում է բացառապես ճանապարհի եւ ոչ թե միջանցքի մասին եւ որն է այստեղ ՌԴ-ի շահագրգռվածությունը

-  Այստեղ խնդիրը բացառապես այդ ճանապարհով պետական սահմանը հատելու իրավական ռեժիմի և դրա նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու լիազորություն ունեցող կողմի ընտրության մասին է, ինչի արդունքում «ճանապարհը» կարող է սահուն կվերածվել «միջանցքի»: ՌԴ-ի ակտիվ քննարկումները (որոնց մասին խոստանում են տեղյակ պահել հայկական կողմին) ադրբեջանական և իրանական կողմերի հետ սոսկ քաղաքավարության այցեր չեն: Եթե մենք իրական, համարժեք և համահունչ քայլերի փոխարեն, նախընտրենք դեպքերի իրական զարգացմանը անմիջականորեն միջամտելը նախապես մերժող և կրակից շագանակները սոսկ մեր ձեռքերով հանելուն ձգտող ուժերի՝ հավաքական արևմուտքի հետ, ապա բացասական հետևանքները կլինեն անխուսափելի: Եթե մենք որևէ դաշնակցի այլևս չենք համարում հուսալի, ապա դա չի նշանակում, որ միակ ողջամիտ ճանապարհը նույն այդ դաշնակցին թշնամի ճանաչելն է:

Մյուս կողմից, իմ խորին համոզմամբ «միջանցքի» հարցում չպետք է շահագրգռված լինի հենց ՌԴ-ն. դա այն գինը չէ, որ արժե վճարել ռուս-ուկրաինական պատերազմում թուրք-ադրբեջանական իբր զսպվածության, բայց իրականում՝ պահանջատիրության դիմաց: Իսկ վերահսկողություն իրականացնելու գայթակղությունը հեռանկարային չէ, ինչի շուրջ էլ հենց հարկ է խորքային բանակցություններ վարել այդ երկրի հետ: Այս շրջափուլում միջանցքի հարցը շահեկան կարող է լինել սոսկ իրավիճակային կտրվածքով, բայց հեռանկարում այն անհաղթահարելի սպառնալիք է:

Սա անչափ կարևոր խնդիր է, նույնիսկ դժվար է անտեսել այն վերլուծաբանների տեսակետը, ըստ որի՝ Մեղրու «միջանցքի» հարցի անորոշ ձգձգումը կարող է դառնալ կարճատև պատերազմի, այդ թվում՝ պայմանավորված պատերազմի անմիջական պատճառ, դրանից բխող միանշանակ անընդունելի հետևանքներով հանդերձ:

Հ.Գ. Եթե չգիտեք՝ ինչպես վարվել, վարվեք օրենքով ....   

Աղբյուր` Փաստինֆո