Փաստ ինֆո

ԱՄՆ-ն վերջին տարիներին հայտարարում է մինի՝ փոքր մոդուլային ատոմակայանների՝ ռեակտորների կառուցման մասին, նրանք առաջարկում են տարբեր երկրներին դրանք կառուցել, բայց այստեղ երկու խնդիր կա, որոնց մասին այս իշխանությունները լռում են։ Այս մասին «Փաստինֆոյի» հետ զրույցում ասաց էներգետիկ անվտանգության փորձագետ Արմեն Մանվելյանն՝ անդրադառնալով ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի հայտարարությանը, թե նոր ատոմակայանի կառուցման հարցում ԱՄՆ-ի հետ մտել ենք առարկայական փուլ և հիմա գնդակը իրենց դաշտում է․

«Առաջինը. ԱՄՆ-ում գործում է «Միջուկային համակարգման հանձնաժողով», այս հանձնաժողովը մինչև հիմա թույլ չի տվել մոդուլային կայանների կառուցումը ԱՄՆ տարածքում։ Եթե թույլ չի տվել, ապա պարզ է, որ այստեղ անվտանգային խնդիրներ կան, որոնք մինչև հիմա լուծված չեն ու դրա համար էլ թույլ չեն տալիս, մինչդեռ այլ երկրներին դրանք առաջարկվում են։

Երկրորդ հարցը օգտագործված վառելիքի հարցն է, աշխարհի միայն 2 երկիր կա՝ Ռուսաստանն ու Ֆրանսիանն են, որոնք օգտագործած թափոնները հետ են վերցնում, մինչդեռ մյուս երկրները օգտագործած վառելիքը հետ չեն տանում։ Սա նշանակում է, որ լուրջ վտանգ կա, որ երկիրը կվերածվի ուրանի թափոնների գերեզմանոցի։ Այսինքն, այս հարցերի շուրջ մասնագիտական շրջանակները պետք է խոսեն ու գնահատականներ տան։

Նշենք, որ դեռեւս 2021 թվականի հոկտեմբերին Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել էր, թե բանակցություններ են տարվում նոր ատոմակայանի կառուցման շուրջ՝ ռուսական կողմի հետ, հետագայում՝ 2022-23թթ. Պաշտոնապես տարածվել են հաղորդագրություններ՝ Նիկոլ Փաշինյանի եւ «Ռոսատոմ» կորպորացիայի գլխավոր տնօրեն Ալեքսեյ Լիխաչովի հանդիպման մասին՝ արձանագրումով, որ քննարկվել են Հայաստանում նոր ատոմային էլեկտրակայանի կառուցման հնարավորություններին, ատոմային էներգետիկայի զարգացմանը, ինչպես նաև վերականգնվող էներգետիկայի բնագավառում համագործակցությանը վերաբերող հարցեր:

Ստացվում է նոր ատոմակայան կառուցելու շուրջ «Ռոսատոմի» հետ բանակցությունները ձախողվել են եւ հիմա էլ ամերիկյան կողմի հետ են բանակցում։ «Փաստինֆո»-ի այս դիտարկմանն ի պատասխան՝ Ա.Մանվելյանը նշեց, որ վստահ չէ, որ գործող իշխանությունները լուրջ բանակցություններ է վարել «Ռոսատոմի» հետ՝ Հայաստանում նոր ռեակտոր կառուցելու շուրջ։ «Ես առհասարակ, կասկածում եմ, որ այս իշխանությունները ի վիճակի են որևէ մեկի հետ լուրջ բանակցություններ վարելու որևէ հարցի շուրջ, այդ թվում՝ ատոմակայանի կառուցման շուրջ»։

Հարցին, թե որքանով այդ մոդուլային կայանները կարող են փոխարինել ՀԱԷԿ-ին՝ նա պատասխանեց, որ մոդուլային կայանները կարող են էֆեկտիվ լինել մեծ, ահռելի տարածքներ ունեցող պետությունների՝ Ռուսաստանի, Չինաստանի համար, որոնք ունեն մեծ տարածքներ էլեկտրաէներգիա հասցնելու դժվարություն, և ստեղծում են այդ մոդուլային կայանները, որտեղ բնակչությունը բավական քիչ է։ Դրանց հզորությունները կարող են լինել 50-300 մեգավատ հզորության և բավարարի տվյալ տարածաշրջանին, բայց փոքր տարաք ունեցող պետությունների համար, ինչիպիսին է Հայաստանը՝ նման կայանների մասին խոսելն անլուրջ է։ Այս մարդիկ չեն էլ հասկանում, թե ինչի մասին են խոսում։ Ընդ որում՝ Ռուսաստանն ու Չինաստանը նույնպես արդեն ունեն մոդուլային կայաններ կառուցելու փորձ»։

Դիտարկմանը, թե հնարավո՞ր է, որ սա պարզապես միջանկյալ լուծում է, մինչև Հայաստանը կազատվի գործող ՀԱԷԿ-ից՝ դրանով կատարելով Թուրքիայի հերթական պահանջը՝ նա պատասխանեց, որ շատ հնարավոր է, որ հենց այդպես է։

«2036 թ-ին ՀԱԷԿ-ի ժամկետը լրանում է։ Ընդ որում՝ 2036-ից հետո էլի կարելի է երկարացնել ՀԱԷԿ-ի կյանքը։ Համաշխարհային պատմության մեջ կան երկրներ, որտեղ ամեն 10 տարին մեկ ևս 50 տարով ատոմակայանի կյանքը երկարացվել է, մեր ատոմակայանն էլ կարելի է, բայց, այո, բացառված չէ, որ մոդուլային կայանները բերելու են՝ մի քանի տեղ դնեն, որից հետո ՀԱԷԿ-ից ազատվելն ավելի հեշտ կլինի»։

Աղբյուր` Փաստինֆո