Փաստ ինֆո

Բրյուսելյան հանդիպումը մեզ համար իրականության մեջ մանևրելու հնարավորություն էր, բայց, կարծում եմ, ոչ ավելի։ Ամեն դեպքում, անկախ թե ինչպիսի խոստումներ են հնչեցվել, պետք է հստակ նշել, որ գոնե հրապարակային մասում որևէ խոսք չի եղել անվտանգային հարցերի մասին։

Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Արա Պողոսյանը՝ անդրադառնալով ապրիլի 5-ին Նիկոլ Փաշինյանի՝ Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյենի և ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենի հետ հանդիպմանը։

«Այն, որ հաճախ մեկնաբանում էին, թե Եվրոպական խաղաղության բանաձևում հնարավոր է տեղավորել Հայաստանի անվտանգայաին համակարգի ամրացումը և, որ դրա համար միջոցներ կհատկացվեն և այլն, կարծում եմ, սա շատ քիչ իրատեսական է։ Անիրատեսական է նաև, որ ԵՄ-ն հնարավորություն կտա Հայաստանին վերականգնել իր ռազմական բալանսը տարածաշրջանում, իսկ առանց ռազմական բալանսի վերականգնման հնարավոր չէ անվտանգության համակարգ զարգացնել և հնարավոր չէ անվտանգության միջավայր ստեղծել»,- ասաց փորձագետը՝ ավելացնելով, որ Ադրբեջանի վերջին շրջանում հայտարարություններն առ այն, թե Հայաստանի զինված ուժերի կողմից կառուցվող նոր ամրաշինական կառույցները լեգիտիմ չեն, դա ուղիղ նշանակում է, որ Ադրբեջանի իշխանությունները փորձելու են հնարավորինս ամեն ինչ անել, որպեսզի Հայաստանի պաշտպանական համակարգը չամրապնդվի և չզարգանա։ Այդ իմաստով նաև հետաքրքրական է ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի վերաբերմունքը սրան և նաև հավաստիացումները Ադրբեջանին, թե Ադրբեջանի դեմ որևէ մեսիջ չի պարունակել այս հանդիպումը։

Նա նաեւ հատկանշական համարեց Բաքվի բռնապետի հայտարարությունը, որ թեպետ իրեն վստահեցրել են, որ նման մեսիջ չկա, «բայց իրենք չեն կարող համակերպվել Հայաստանի պաշտպանական համակարգի զարգացման հետ»։ Իսկ դա, ըստ Ա. Պողոսյանի, նշանակում է, որ առնվազն տեսանելի ապագայում ԵՄ-ն և ԱՄն-ն մտադիր չեն էական ներդրումներ անել ՀՀ-ի պաշտպանական համակարգի ամրապնդման և ՀՀ ԶՈՒ մարտունակության բարձրացման ուղղությամբ՝ այն ծավալով, որ տարածաշրջանում հնարավոր լինի վերականգնել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ռազմական բալանսը, առանց որի հնարավոր չէ հարատև խաղաղություն։

Ինչ վերաբերում է առանձին պետությունների կողմից Հայաստանին մատակակարվող զենքին, ապա սա միջպետական հարաբերություններում հնարավոր զարգացման հեռանկար է, որը, քաղաքագետի դիտարկմամբ, այսպես, թե այնպես կարող էր լինել։

Անդրադառնալով Արարատ Միրզոյանի հայտարարությանը, թե Իրանից այս հանդիպման հետ կապված որևէ բացասական ազդակ չեն ստացել՝ քաղաքագետն ասաց, որ ՀՀ քաղաքական գործիչների նման հայտարարությունները բավականին մանկամտության աստիճանի պարզունակ են։ «Ի՞նչ է, որևէ մեկը մտածում էր, որ Իրանը զո՞րք պետք է մտցնի, որ հասկացնի, որ ինքը դեմ է, կամ առնվազն կողմ չէ այս իրավիճակին։ Բնականավար Իրանն ունի իր շատ նուրբ քաղաքականությունը և ես վստահ եմ, որ այս մեսիջները անընդհատ եկել են։ Բնականաբար, Իրանը չի կարող համակերպվել տարածաշրջանում երրորդ երկրների մուտք հետ։ Սա սպառնում է Իրանի ազգային անվտանգությանը, սրա մասին խոսում են իրանական քաղաքական գործիչները, փորձագետները։ Հետևաբար, ես կարծում եմ, որ առանձին մեսիջների կարիք առհասարակ կարող էր չլինել»։

Պողոսյանը նաև ընդգծեց, որ Իրան այս պահին շահագրգռված է Հայաստանի կենսունակությամբ, բարց միաժամանակ, չի կարող թույլ տալ, որ Հայաստանը, ինչպես նաև ռուսական, ադրբեջանական և թուրքական հարթակներում են հայատարարում, դառնա Արևմուտքի «ֆորպոստ», Իրանի համար անգամ այս խոսույթը մեծագույն սպառնալիք է»։

Անդրադառնալով հանդիպման արդյունքում ՌԴ-ի հետ հարաբերություններում անջրպետի խորացմանը՝ նա նշեց, որ հեռու է այն մտքից, որ Հայաստանը տեսանելի ապագայում կդառնա ԵՄ լիիրավ անդամ, ինչպես Հայաստանում շատերն են պատկերացնում։

«Երբ, ի վերջո, կհստակեցվեն, թե առաջիկա մի քանի տասնամյակներում ինչ աշխարհակարգ է հաստատվելու և գործող հիմնական դերակատարների սահմաններն ինչպես են գծվելու, ապա այդ ժամանակ էլ Հայաստանի ռեգիոնալ և աշխարհաքաղաքական ապագան կձևավորվի։ Այժմ մշուշոտ են և այդ գործողությունները դեպի Արևմուտք այս պահին դեռևս անշրջելի չի կարելի բնորոշել։ Ինչ վերաբերում է հայ-ռուսական հարաբերություններին, ապա, ես կարծում եմ, որ այստեղ կա նաև ռուսական կողմի համար բավական կարևոր հանգամանք. որպեսզի Ռուսաստանը Հարավային Կովկասում իր քաղաքկանությունը ևս մեկ անգամ վերամշակի, որովհետև այն քաղաքականությունը, որ իրականացվել է, դա իրականում ՌԴ-ի՝ տարածաշրջանից հեռանալու քաղաքականություն է եղել։ Ռուսական քաղաքականությունը եղել է աշխատանք էլիտաների հետ, ու արհամարվել է հասարակական կարծիքը, ինչն արել են իր հակառակորդները։ Հետևաբար, զարմանալի չէ, որ այսօր ռուսական քաղաքականության դիրքերը չափազանց երերուն են և հասարակությունը այնքան տոլերանդ է դեպի Սրևմուտք քաղաքական դիրքորոշման հետ, որը իրականացնում են այսօրվա իշխանությունները։ Սա ՌԴ-ի համար ևս մեկ հնարավորություն է՝ հասկանալու համար, թե ինչ է ուզում Ռուսաստանը մեր տարածաշրջանում։

Ես չեմ կարծում, որ հարաբերությունները անդառնալի են, ռուսական կողմից մենք ևս տեսնում ենք շատ ավելի նրբանկատ մոտեցում։ Եթե նախկինում շատ ավելի կոշտ հայտարարություններ էին արվում, ապա հիմա տարբեր պաշտոնյաների շուրթերից պետական քաղաքականությունը մնում է ավելի նուրբ ու հավասարակշռված ՀՀ-ի նկատմամբ, ինչը խոսում է այն մասին, որ Ռուսաստանում կան հույսեր, որ գործընթացները Հարավային Կովկասում անշրջելի չեն և ինչ-որ պահի Ռուսաստանը կարող է շարունակել ունենալ այն դերը, որ ունեցել է Հայաստանի համար՝ ռազմական և քաղաքական առումով»,- եզրափակել է Արա Պողոսյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո