Փաստ ինֆո

«Բանակցության արդյունքները գնահատելու համար, նախ, պետք է հասկանանք՝ ի՞նչ նպատակներ է դնում բանակցողը, երբ գնում է բանակցության։ Եթե մտածում ենք, որ պարոն Փաշինյանը երեկվա բանակցություններին գնալուց նույն նպատակներն ուներ, ինչ մենք կունենայինք, ապա, այս տեսակետից՝ եռակողմ բանակցություններն, իհարկե, տապալված էին,- «Փաստինֆո» լրատվականի հետ զրույցում, մեկնաբանելով երեկ Մոսկվայում տեղի ունեցած եռակողմ բանակցությունները, ասում է բանակցային գործի մասնագետ, CM&Partners ընկերության ավագ խորհրդատու Արթուր Մարտիրոսյանը։

Մայիսի 25-ի ուշ երեկոյան, Մոսկվայում տեղի ունեցավ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի մասնացությամբ եռակողմ հանդիպումը, որ բավական կարճ տևեց՝ մոտ 20 րոպե:

Բանակացային գործի մասնագետից փորձեցինք հետաքրքրվել՝ ի՞նչ նպատակ էր իր առաջ դրել վարչապետ Փաշինյանը՝ մոսկովյան բանակցություններին գնալիս, Արթուր Մարտիրոսյանը պատասխանում է՝ վարչապետն այլընտրանքային խաղ է որդեգրել, իսկ թե՛ Արևմուտքը, թե՛ ՌԴ-ն ունեն հստակ լծակներ, որոնք կարող են օգտագործել այս խաղի մեջ, հետևաբար, Փաշինյանը հայտնվել է մի իրավիճակում, որ չի կարող մերժել ո՛չ մեկին, ո՛չ մյուսին։

Ռուսաստանի Դաշնությունում արդեն, համոզվել են՝ այս խաղից իրենք չեն կարող հանել երկու կողմերից և ոչ մեկին, հետևաբար, ինչ պայմանավորվածություններ էլ, որ գրանցվեն բանակցությունների ընթացաքում ՀՀ-ի և Ադրբեջանի միջև` ՌԴ-ն, առաջին հերթին, պաշտպանելու է սեփական երկրի պետական շահը։ Երկրորդ` Ռուսաստանի Դաշնությունն իր առջև դրված խնդիր ունի՝ բանակցային գործընթացի ողջ ընթացքում պահպանել առաջնորդող բանակցողի դիրքը, ասում է Արթուր Մարտիրոսյանը և հավելում.«ՌԴ-ին, արդեն, միևնույն է, թե ինչ կպայմանավորվեն երկու կողմերը՝ ճանաչո՞ւմ եք Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, շատ լավ, ձեր գործն է։ «Զանգեզուրի միջանցք»-ի հետ կապված սեփական նախաձեռնություններո՞վ եք ցանկանում հանդես գալ, շատ բարի՝ նախաձեռնեք ինչ ուզում եք։ Կարևոր է, որ այդ ամենը տեղի ունենա, հենց, ռուսական կողմի վերահսկողության ներքո, որովհետև այնտեղ շատ լավ են հասկանում՝ կապելով կողմերի տնտեսական շահերը հենց ռուսական դաշտում, հետագայում իրենք ամուր լծակներ են ունենալու՝ տարածաշրջանում արդյունավետ ազդեցություն ամրապնդելու համար»։

Ինչ վերաբերում է Արցախին և այնտեղ ապրող մարդկանց, ապա ՌԴ-ն, որպես բանակցություն վարող կողմ, չի շրջանցում իրավունքի և անվտանգային հարցերի հետ կապված խնդիրները, այդ մասին երեկ, նույնպես, շեշտվեց, ասում է պարոն Մարտիրոսյանը. «Իհարկե, պարոն Փաշինյանի ներկայացմամբ, դա այնքան էլ համոզիչ չհնչեց, սակայն, սա, դեռևս, չի նշանակում, որ ռուսական կողմն այս լծակն իր ձեռքից բաց է թողնելու։ Անդրադառնալով Փաշինյանին, նշեմ, որ նա, վերադառնալով Հայաստան, նորից խոսելու է այն մասին, որ բանակցությունը հաջող ընթացք ունեցավ, տնտեսական ձեռքբերումներ գրանցվեցին, տարածաշրջանային տրանսպորտային հանգույցների ապաշրջափակման հարցը շուտով կլուծվի և, ի վերջո, հաստատուն քայլերով կգնանք դեպի խաղաղության դարաշրջան, այն բանից հետո, երբ Բաքուն և Ստեփանակերտը, միասին, կնստեն բանակցային սեղանի շուրջ։ Իսկ, եթե երեկ՝ Կրեմլում տեղի ունեցած եռակողմ բանակցությանը նայենք պետական և ազգային շահերի տեսանկյունից, այն, իհարկե, տապալված էր»։

Հարցին՝ ինչի՞ մասին կարող է վկայել անսովոր կարճ, ընդամենը՝ 20 րոպե տևած բանակցության փաստը, հատկապես, եթե, դրանից հետո, որևէ կողմ պաշտոնական որևէ հայտարարությամբ հանդես չեկավ, բանակցային գործի մասնագետը պատասխանում է՝ նկարագրված իրավիճակը խոսում է այն մասին, որ քննարկված խնդիրներն իրական աշխատանք են պահանջում, այսինքն՝ նախապատրաստական աշխատանքներ չէին կատարվել, որի պատճառով՝ բանակցության ընթացքը անսովոր կարճ տևեց։ Մասնագետը կարծում է՝ այս բանակցությանը, կարճ ժամանակ անց, հաջորդելու է փոխվարչապետերի մակարդակով հերթական հանդիպումը, որն իր օրակարգում առավել լայն շրջանակների հարցեր է ներառելու, չբացառելով, որ ռուսական կողմը կփորձի օգտվել, նաև, արևմտյան թևի հետ տեղի ունեցած վերջին բանակցությունների արդյունքներից, հատկապես, տնտեսական ոլորտում իր օգտին ձեռքբերումներ գրանցելու համար։

Նկատառմանը՝ արդյո՞ք եռակողմ բանակցությանը նախորդած՝ ընդլայնված գագաթնաժողովի ընթացքում Փաշինյան – Ալիև լեզվակռիվը նախապես պլանավորված չէ՞ր, հենց վերջիններիս կողմից՝ տապալելու ՌԴ-ի գլխավորությամբ տեղի ունենալիք եռակողմ բանակցության ընթացքը, Արթուր Մարտիրոսյանը պատասխանում է՝ չի կարող հաստատել կամ հերքել որևէ վարկած, որը հիմնված չէ հստակ փաստերի վրա, սակայն այն, որ Փաշինյանի սկսած բանավեճը տեղին և ժամանակին չէ, սա հստակ է. «Ես չեմ կարող պնդել, որ ծագած բանավեճը Ալիև - Փաշինյան պայմանավորվածության հետևանք էր, սակայն, մի քանի դրվագներ չվրիպեցին իմ աչքից և արժե վերլուծել դրանք։ Օրինակ այն, որ պարոն Փաշինյանին պետք էր հայստանյան լսարանի համար փրկել իր դեմքը՝ ցույց տալու, որ կան հարցեր, որոնց շուրջ ինքը կարող է անհամաձայնություն հայտնել, ընդհուպ մինչև բանավեճ ծավալել Ալիևի հետ, այն էլ՝ միջնորդ երկրի ներկայությամբ, սա փաստ է։ Չեմ բացառում նաև, որ պարոն Փաշինյանը գնաց այդ քայլին՝ Արևմուտքին ցույց տալու համար, որ ինքը շարունակում է առաջ տանել արևմտյան թելը, գտնվելով, անգամ, հակառակ ճամբարի տանը, չէ՞ որ այդ ամենը միայն հայաստանյան կամ ռուսական լսարանի համար չէր, այլ նաև՝ Արևմտյան թևի, որտեղ մանրամասն վերլուծության է ենթարկվում նմանօրինակ ցանկացած հանդիպում կամ բանակցության ընթացք։ Չեմ բացառում նաև լեզվակռվի մեկ այլ վարկած, որ կարող է պայմանավորված լինել այստեղ՝ Հայաստանում, հակառուսական հերթական ալիք բարձրացնելու համար։ Ինչ վերաբերում է Ալիևի վարքին, ապա այստեղ, նույնպես, քննարկման ենթակա գործողություններ կատարվեցին։

Օրինակ` այն, որ եռակողմ բանակցությանը նախորդած Ալիև - Պուտին երկկողմ հանդիպումից հետո, Ադրբեջանի նախագահը հեռացավ Կրեմլի պալատից, ուղևորվելով հյուրանոցային իր համարը, որ գտնվում է Կրեմլից, ընդամենը, երեք րոպեյվա հեռավորության վրա և մի քանի րոպե անց վերադարձավ՝ մասնակցելու, արդեն, եռակողմ բանակցությանը։ Հյուրանոցը կրում էր «Ուկրաինա» անունը։ Թե ինչո՞ւ էր պարոն Ալիևը որոշել Ռուսաստանի Դաշնությունում բանակցության մեկնելիս հանգրվանել, հենց, «Ուկրաինա» անունը կրող հյուրանոցում, սա, նույնպես, հետաքրքիր մեսիջ կարող է պարունակել իր մեջ»։

Ամփոփելով զրույցը բանակցային գործի մասնագետը նկատում է՝ եթե կողմերը պետք է պայմանավորվեն և, եթե Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև վերջնական պայմանագիր պետք է ստորագրվի, ապա դա, միանշանակ, լինելու է, հենց, Ռուսաստանի Դաշնությունում. «Երեկ տեղի ունցած եռակողմ հանդիպման ընթացքում էլ՝ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահը հաստատեց, որ կողմերը գնում են համապարփակ համաձայնություն ձեռք բերելու ուղղությամբ։ Պատահական չեմ համարում, որ Պուտինը շեշտադրում կատարեց, հատկապես, տնտեսության վրա։ Նա կարիք չունի բացելու բոլոր փակագծերը, պարզապես, հստակ ընդգծեց՝ կողմերը միայն կշահեն ՌԴ-ի առաջնորդությամբ համագործակցության հիմքեր դնելու դեպքում։ Պաշտոնական Կրեմլը կանի հնարավոր ամեն բան, որ, երբ վրա հասնի Խաղաղության պայմանագրի ստորագրման պահը, դա տեղի ունենա, հենց, Մոսկվայում՝ Պուտինի գլխավորությամբ։ Իսկ, եթե Փաշինյանը փորձի խաղեր խաղալ կամ դուրս գալ այդ ձևաչափից, ապա Ռուսաստանի Դաշնությունից կստանա բավականին կոշտ, չի բացառվում նաև՝ որոշիչ պատասխան»։

Աղբյուր` Փաստինֆո