Փաստ ինֆո

«Երեկ Բրյուսելում տեղի ունեցած եռակողմ հանդիպման վերաբերյալ, առայժմ, ունենք միայն Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի հայտարարությունն այն մասին, որ կողմերը համաձայնության են եկել՝ ճանաչելու միմյանց տարածքային ամբողջականությունը։ Ուզում եմ ուշադրություն հրավիրել այն հանգամանիքն, որ արված հայտարարության մեջ կարող էր նշված լիներ ոչ թե կմ-եր, այլ՝ ստորակետ դրվեր և օգտագործվեր՝ «Արցախն Ադրբեջանի կազմում» արտահայտությունը, ինչն այդքան ցանկանում էր Ալիևը, սակայն, մենք դա չենք տեսնում»,- «Փաստինֆո» լրատվականի հետ զրույցում ասում է քաղաքագետ Գարիկ Քեռյանը և հավելում՝ հայտարարության մեջ նշված կմ-երը նշանակում են, որ մենք ճանաչում ենք Ադրբեջանի տարածքային այն ամբողջականությունը, որի կազմում, ժամանակին, եղել է նաև Լեռնային Ղարաբաղը՝ Սովետմիության տվյալներով։

Ըստ նրա, բրյուսելյան հանդիպումից հետո սա, թերևս, ամենաբացասական ազդակն էր, որ ընկալեցինք, սակայն դեռևս կա մի փոքր հույս այն առնչությամբ, որ, ամեն դեպքում, «Լեռնային Ղարաբաղ» ձեւակերպումը, վերոհիշյալ ձևաչափով, չլսեցինք. «Այս անվանումը հիշատակվում է հայտարարության երկրորդ կետում, որտեղ խոսք է գնում Լեռնային Ղարաբաղում ապրող բնակիչների իրավունքների իրացման և անվտանգային հարցերի մասին։ Թե ի՞նչ ձևաչափ կտրվի այդ իրավունքների և անվտանգության պաշտպանությանը,այս պահին դժվարանում եմ ասել։ Եթե, այնուամենայնիվ, ընտրվի մի այնպիսի ձևաչափ, որը Լեռնային Ղարաբաղին բարձր կարգի ինքնավարություն կշնորհի, ապա Ալիևն այդպիսի փաստաթղթի տակ չի ստորագրի, հետևաբար, երկարամյա այցերը Բրյուսել և Վաշինգտոն, ինչպես նաև՝ բանակցություններն առ ոչինչ կդառնան»,- ասում է քաղաքագետը։

Նախօրեին Բրյուսելում տեղի ունեցած եռակողմ հանդիպումը, ինչպես նաև՝ դրան հաջորդած պաշտոնական հայտարարությունը, բանախոսը, գործնական առումով, համարում է ոչինչ չտվող գործողություն։

Անդրադառնալով բրյուսելյան հանդիպմանը պաշտոնական Մոսկվայի հավանական արձագանքին՝ քաղաքագետը նկատում է՝ կրեմլյան ղեկավարությունն, ի դեմս Լավրովի և Պուտինի, համարում են, որ ղարաբաղյան հակամարտության լուծումը պետք է տեղի ունենա 2020 թ. նոյեմբերի 9-ին ստորագրված հայտարարության պահանջներին համապատասխան միայն. «Հայաստան – Ադրբեջան – Ռուսաստանի Դաշնություն եռաչափ բանաձևից դուրս որևէ լուծում կամ հարթակ՝ ղարաբաղյան հակամարտության հարցի լուծման վերաբերյալ, ռուսական կողմը չի ընդունում և դա անում է անթաքույց։ Նրանք մերժում են և՛ Մինսկի խումբը, և՛ բրյուսելյան հարթակը, և՛ վաշինգտոնյան բանակցությունների արդյունքները։ Այս վարքագիծն, իհարկե, հասկանալի է, որովհետև նրանք տոտալ պատերազմի մեջ են՝ հավաքական Արևմուտքի դեմ և չեն կարող հանդուրժել, որ այն տարածաշրջանում, որտեղ իրենց զորքերեն են կանգնած (Արցախում՝ խաղաղապահները, ՀՀ-ում ռուսական ռազմաբազան) հարցերը լուծվեն Արևմուտքի միջամտությամբ և որոշումներով։ Այլ հարց է, որ ռուս – ուկրաինական պատերազմը չլիներ, որովհետև մինչ այդ, օրինակ, Մինսկի խումբը լավից – վատից գործում էր։ Հիմա, եթե, անգամ, Մինսկի խումբը վերագործարկվի և այնտեղ ռուսամետ որևէ որոշում ընդունվի, ռուսական կողմը, վստահ եմ, կրկին դեմ է արտահայտվելու»,- ասում է քաղաքագետը։

Գարիկ Քեռյանը ենթադրում է՝ բրյուսելյան հանդիպմանը հաջորդելու է, ասենք, արտգործնախարարների մակարդակով հերթական հանդիպումը Մոսկվայում, որտեղ էլ՝ կհստակեցվի ռուսական կողմի դիրքորոշումը.«Թեև ռուսական կողմի դիրքորոշման վերաբերյալ պաշտոնական հայտարություններ չեն արվել, սակայն, ենթադրում եմ, նրանք ցանկանում են հակամարտության ընթացքը պահել այնպես, ինչպես այս փուլում կա, այն է՝ ռուս խաղաղպահների առաքելության երկարաձգում՝ ինչքան երկար, այնքան լավ, որպեսզի իրենք շարունակեն այս տարածաշրջանում մնալ հարց լուծողի դիրքերում։ Մոտավորապես, դա կարող է նման լինել չեչենական հակամարտության լուծման իրենց բանաձևի կրկնությունն, այս անգամ՝ Արցախում։ Իրականում, ռուսական կողմի՝ Արցախում մնալ – չմնալու հարցն Ալիևը չի որոշում։ Կրեմլյան մեկ զանգը՝ նրան, կարող է շատ բան փոխել ստեղծված իրավիճակում։ Ամեն ինչ կախված է ռուս – ուկրաինական ճակատում տեղի ունեցող զարգացումներից»,- ասում է քաղաքագետը։

Ինչ վերաբերում է հայաստանյան իշխանություններից ունեցած սպասելիքներին, Գարիկ Քեռյանը նկատում է՝ հայաստանյան օրվա իշխանությունները, խնդրի առնչությամբ, որևէ հստակ դիրքորոշում չեն հանրայնացրել. «Դուք տեսե՞լ եք՝ 2020 թ. ի վեր, մինչ օրս, այս իշխանությունների կողմից ղարաբաղյան հակամարտության վերաբերյալ որևէ պաշտոնական փաթեթ, փաստաթուղթ կամ ելույթ առաջարկվի, հրապարակվի կամ դաշտ նետվի։ Կարծում եմ, օրվա իշխանությունների ռազմավարությունն, ավելի շատ ենթադրում է՝ ինչքան հնարավոր է ձգձգել գործընթացն ու որևէ լուծման չգնալ, որովհետև՝ ինչ ճանապարհով էլ այս պահին հայաստանյան կողմը առաջ շարժվի, դեմ է գնալու մեր պետական շահին։ Ես կանխատեսում եմ, որ այդպիսի քայլերը կարող են լուրջ տարածքային և ռազմավարական կորուստների հանգեցնեն մեզ։ Ինչ վերաբերում է Խաղաղության պայմանագրին, ապա, կարծում եմ, այս իշխանություններն այն չեն ստորագրի։ Այստեղ, իհարկե, շատ բան կախված է նաև թուրքական կողմի վարքագծից։ Եթե այս պահին մեզ վերաբերող այս պասիվ վիճակն այնտեղ փոխվի, որն, իհարկե, պայմանավորված է թուրքական ներքաղաքական խնդիրներով, ապա, չեմ բացառում, որ Ադրբեջանն այստեղ նաև ռազմական նոր սադրանքների դիմի՝ ուժային լուծումների գնա»,- ամփոփելով զրույցն, ասում է քաղաքագետ Գարիկ Քեռյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո