Փաստ ինֆո

44-օրյա պատերազմում ձախ ոտքը կորցրած 30-ամյա Հարություն Քոչարյանը շուրջ երեք ամիս է, որ ընտանիքը՝ այդ թվում երկու մանկահասակ երեխաներին, պահում է հաշմանդամության 3-րդ կարգի համար հասանելիք 69 հազար դրամ թոշակով ու ծնողների կենսաթոշակից իրեն բաժին հանվող գումարով։ Մինչ այդ՝ 2021թ. ապրիլից մինչև 2022թ. հունիս, Հարությունը, որպես հաշմանդամության 2-րդ կարգի շահառու, Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամից ստանում էր ամսական 150 հազար դրամ։

«Երբ տեղեկացա, որ կարգս իջեցրել են, բողոքարկեցի։ Բժիշկը ասաց, թե մի բան էլ շնորհակալ պետք է լինեմ, որ մեկ տարի օգտվել եմ 2-րդ կարգի հաշմանդամին հասնող աջակցությունից։ Ոչ մի հիմնավոր փաստաթուղթ ցույց չտվեցին, որը կարդարացներ կարգի իջեցումը։ Քանի որ չեմ ընդունել վերափորձաքննության եզրակացությունը, երեք ամիս թոշակ չեմ ստացել։ 2022թ. հունիսից նոր 3-րդ կարգի հաշմանդամին հասնող 69 հազար դրամն եմ ստանում»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում պատմում է Հարությունը։

Պատերազմում ոտքը կորցրած Հարությունը նեղվում է, որ որևէ աշխատանք չի կարողանում անել, քանի որ մեկ ժամից ավել անգամ ուղղակի կանգնած չի կարողանում մնալ։ Որ ֆիզիկական աշխատանքը հակացուցված է, բժշկասոցիալական փորձաքննության եզրակացության մեջ ևս նշված է։

Հարությունը նաև հաճախակի գլխացավեր է ունենում. պատերազմից հետո գլխում կիստաներ են առաջացել, որոնք թե՛ ցուրտ, թե՛ շոգ եղանակին սուր գլխացավեր են առաջացնում։

«Վերափորձաքննության ժամանակ էդ թղթերն էլ եմ ցույց տվել, դեղերի ցանկն էլ, բայց ասել են՝ դա հիմք չէ, որ Ձեր 2-րդ կարգը պահպանվի։ Ավելին՝ ասացին, եթե ուզում եք 2-րդ մնա, պիտի ընդհանրապես հրաժարվեք պրոթեզից, նստեք սայլակի վրա, ու մենք էլ գանք, էդպես Ձեզ տեսնենք։ Ասացի՝ ախր պրոթեզը միայն օգնում է, որ A կետից B կետ տեղափոխվեմ, ոչ մի այլ բան չեմ կարողանում անել սրանով։ Դա ևս ոչինչ չփոխեց»,-պատմում է Հարությունը և հավելում՝ կիստաների համար բժշկի նշանակած դեղերն էլ չի ընդունում, քանի որ թանկարժեք դեղեր են, ձեռք բերելու հնարավորություն չունի։

Խնդիրներ են առաջացել նաև պրոթեզի հետ կապված. ամպուտացված ոտքը նիհարել, պրոթեզը հիմա նորմալ չի նստում ծնկին։ Այստեղ ի հայտ է եկել մեկ այլ խնդիր. քանի որ Հարությունը պրոթեզավորվել է Չեխիայում, բժշկական սպասարկումը Հայաստանում չի արվում։

«2021թ. նոյեմբերի 26-ին վիրահատվել եմ, որ ոսկորների գերաճ չլինի ու մեկնել Չեխիա, բերարարի հովանավորությամբ այնտեղ պրոթեզավորվել։ Պրոթեզը, ճիշտ է, 10 տարի պիտի որ ծառայի ինձ, բայց հիմա, քանի որ ոտքս նիհարել է, կրելն անհարմարություն է պատճառում։ Գիտեմ, որ Հայաստանում չեն սպասարկում այլ երկրներում դրած պրոթեզները. հիմա կա՛մ պետք է նորից գնամ Չեխիա, կա՛մ էլ ինչ-որ ձևով այստեղ շտկեն»,-ասում է Հարությունն ու հավելում՝ Զինվորի տուն մի քանի անգամ դիմել է՝ քայլքի հետ կապված խնդրով. օգնել են այդ հարցում, չի դժգոհում։

Ամեն դեպքում, պետության մոտեցումը ռազմական գործողությունների ժամանակ հաշմանդամություն ձեռք բերած իր քաղաքացիների նկատմամբ, մեր զրուցակիցը, մեղմ ասած, անարդար է համարում։

Հարությունը, ով 2013թ. որպես պայմանագրային զինծառայող, ծառայության էր անցել Զինված ուժերում, 2020թ. սեպտեմբերի 27-ից մինչև նոյեմբերի 5-ը՝ վիրավորվելու օրը, կռվել է Ջրականում, այժմ, կնոջ ու մանկահասակ երեխաների հետ, Երևանում վարձով է ապրում։ Ծնողները Գորիսում են։ Ասում է՝ չգիտեմ, թե որքան կկարողանանք վարձով մնալ, բայց այլընտրանք չունեմ. վերականգնողական բուժումը Գորիսում հնարավոր չէ ստանալ։

Հիշեցնենք, որ «Փաստինֆո»-ի հարցմանն ի պատասխան՝ ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը հայտնել էր, որ 44-օրյա պատերազմի 277 մասնակից զրկվել է հաշմանամության կարգից, ևս 128 հոգու հաշմանդամության կարգ 2-րդից իջեցվել է 3-րդ։

Նախարարությունը նաև հաղորդել էր, որ 2023թ. փետրվարի 1-ից անձի հաշմանդամության սահմանման գործընթացն իրականացվելու է այլ՝ անձի ֆունկցիոնալության գնահատման համակարգի միջոցով: Բայց և այնպես, այդ դեպքում ևս հաշմանդամության կարգ սահմանելիս հաշվի չի առնվելու՝ շահառուն ռազմական գործողությունների ժամանակ է հաշմանդամ դարձել, թե այլ պայմաններում:

Աղբյուր` Փաստինֆո